Katalog

Heinrich Heine’ın yazıları ‘Romantizm Okulu’ Geçmişin geride kalmadığı, bugününse geçmişi sırtında taşıdığı gerçeği, edebiyat alanından en çarpıcı resimlerle karşımıza çıkarıyor Heinrich Heine “Romantizm Okulu” adı altında toplanan yazılarında. Bugün bile yüksek perdeden dile getirilen Avrupalılık fikrinin temellerini okuyoruz Heine’ın kaleminden. r Baran ÇAĞSU einrich Heine, dünya edebiyatı açısından kişiliği ve yazdıklarıyla oldukça enteresan bir yerde durur. Yaşadığı döneme göre farklı bir paralelde ilerleyen fikirleri, ülkesi Almanya tarafından adeta aforoz edilmesi, dahası kendini kendi dininden aforoz etmesi, amcasının yanında bankacılığı öğrenip hukuk diploması aldıktan sonra edebiyat dünyasının kalbinin attığı Fransa’da kendine bir yer açabilmek için Paris’e göç edip bir daha ülkesine sadece ziyaret maksatlı bir kere ayak basması, Victor Hugo ile girdiği tartışmalar, genç sayılabilecek bir yaşta felç geçirip ömrünün sonuna kadar öyle yaşaması, birçok şiirinin ünlü müzik insanları tarafından bestelenmesi, sanat dünyasına yakınlığı kadar gazeteciliğinin de olması ve Paris’teki yaşamında daha çok gazeteciliği sayesinde ayakta durabilmesi, sonra sonra edebiyat dünyasında sesini duyurması, yaşadığı zıtlaşmalar ve kendi zıtlıkları... Bunlar, yaşayışı bakımında Heine’ı farklı bir yere koymak için yeter sebep. Ancak bir de düşün yönü var ki onu da yaşayışından farklı bir yere koyamayız çünkü Heine, tüm yaşamını, bu düşün yönünü daha rahat yaşayabilmek üzere yönlendirmiş. Paris’e gidişi ve dinini değiştirmesi de tam olarak bu nedenledir. Heine Paris’e gitmişti çünkü “Avrupalılık” fikrine yürekten inanmıştı. Aynı şekilde “ortak bir Avrupa edebiyatı” fikrine de... Heine’ın inandığı bu Avrupa edebiyatı fikrine göre ise ortak dil; kültürün, sanatın ve özgürlüğün dili olan Fransızca olacaktır. Ancak bunun için dönemin şartları açısında önünde bir takım engeller vardır. Özellikle ülkesi Almanya’da... Almanya’da birey olarak anılabilmesi, eşit yurttaş seviyesine erişebilmesi için Yahudiliğinden vazgeçmesi gerekmektedir. Aksi gerçekleştiğinde, yani dinini değiştirmeden hayatını devam ettirmye kalksa, birçok haktan mahrum olacak anlamına geliyordur. Örnekse sadece Hristiyanlar herhangi bir devlet dairesinde çalışma hakkına sahipti ya da üniveristede ders verebilmesi yetkisi de aynı şekilde Hıristiyanlarındı. Heine dinini değiştirerek, önce Avrupa’nın önemli bir C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I H parçası olan Almanya’da bir adım atacaktı zihnindeki dünyaya. Bu din değiştirmesini de hayatı boyunca “Avrupa kültürüne giriş bileti” olarak adlandıracaktır. “Avrupalılık” fikrine doğru attığı ikinci adımı ise Paris’e göç ederek Avrupa kültür sanat birliğine katılmak ve katkı vermek olacaktır. Bu düşüncelerle gider Heine Paris’e ve kafasındakileri gerçekleştirmek için önemli fırsatlar da bulur. Bu fırsatların en önemlisini ise “L’Europe littéraire” için yazacak olması doğuruyordu. Derginin en önemli özelliği, Fransızca bağı altında ortak bir Avrupa kültürsanatedebiyat dünyası yaratma arayışıdı ve Heine de bu çemberin önemli bir parçasını meydana getiriyordu. Heine, biçimlenmekte olan yeni Avrupa’nın çelişkilerinin çözümünü romantiklerin beslediği milliyetçiliklerde değil Avrupalılıkta görüyordu. Tam da bu nedenle dönemindeki romantik düşünürlerle ciddir tartışmaları bulunmakta. Bu dergi aynı zamanda Heine’ın “ilk Avrupalı düşünür” olarak anılmasının da en önemli nedenleri arasında gösterilir. Fransız Devrimi ile ortaya çıkan “milliyetçi” fikirleri hedefine alır Heine bu dergide kaleme getirdiği yazılarda ve bunları güçlü ironisiyle eleştirir. “İlk Avrupalı düşünür” olarak nitelenen Heine’ın, milliyetçiliğe karşı öne sürdüğü fikrin ne olduğu malum elbette: “Avrupalılık”. Romantizm Okulu, Heine’ın işte bu yönde kaleme getirdiği, “L’Europe littéraire”dergisinde yayımlanmış yazılarının toplamı. Bir anlamda “okul arkadaşları” da diyebileceğimiz çağdaşları ile girdiği düşündürücü ve renkli tartışmaları barındırıyor yazılar. Geçmişin geride kalmadığı, bugününse geçmişi sırtında taşıdığı gerçeği, edebiyat alanından en çarpıcı resimlerle karşımıza çıkarıyor Heine. Bugün bile yüksek perdeden dile getirilmeye başlanan Avrupalılık fikrinin temellerini okuyoruz Heine’ın kaleminden. Bu bağlamda dünü aydınlattığı kadar bugünü de anlamamızı sağlayan yazılar Romantizm Okulu’nda toplananlar. n Romantizm Okulu/ Heinrich Heine/ Çeviren: Ömer B. Albayrak/ Yapı Kredi Yayınları/ 206 s. 1339 1 5 E K İ M 2 0 1 5 n S A Y F A 2 5