Katalog

Coşkun Kökel’den Karadeniz Bölgesi Aleviliği üzerine bir araştırma likte verilmiştir. Ülkenin farklı üniversitelerinde ve kurumlarında görevli tarihçi hocalardan destek alınarak kullanılan belgelerin oluşturduğu bu cilt araştırmacılar için zengin bir belge havuzu niteliğindedir. “Cem Erkânnamesi I” adlı üçüncü cilt ve “Cem Erkânnamesi II” adlı dördüncü cilt bir inançdede ocağına mensup Alevi topluluğun ibadet etme şeklinin bütün ayrıntılarıyla, fotoğraflarla da desteklenerek tarif edilmesinin örneğidir. Bu ciltlerde Güvenç Abdal Ocağı’nda (tabii Anadolu Aleviliğinde de) iki temel cem şekli olan tarık/erkân ve pençe geleneklerinin her ikisi de kaydedilmiştir. Bu yönüyle bu ciltler modern birer erkânname olarak alanlarında bir ilki de temsil etmektedir. “Güvenç Abdal Ocaklısı Dedeler ve Analar” adlı beşinci ciltte Güvenç Abdal Ocağı’na bağlı dedeler ve dedelerin eşleri olan anaların biyografik bilgileriyle birlikte fotoğrafları verilmiştir. Bu cilt ocağa mensup dedeler ve analarla ilgili bir envanter niteliğindedir. MODERN BİR ŞECERE “Güvenç Abdal Ocaklısı Dede ve Talip Toplulukları” adlı altıncı ciltte Güvenç Abdal Ocağı mensubu dede ve taliplerin, yaşadıkları yer ve soyadına dayalı olarak modern bir şeceresi yapılmıştır. “Ocaklıların Yaşadığı Yerleşim Birimleri” adlı yedinci ciltte Güvenç Abdal Ocağı’na bağlı dede ve taliplerin yaşadıkları yerleşim birimleri il, ilçe, köy, mahalle, mevkii bazında sınıflandırılmış, buralarda yaşayan toplulukla ilgili sosyolojik bilgiler verilmiştir. “Ocaklılara Ait Ziyaretler” adlı sekizinci ciltte Güvenç Abdal Ocağı mensuplarının inanç dünyalarında yeri ve anlamı olan mekânların bir kataloğu verilmiştir. Bu cilt Alevi ziyaret kültürü ile ilgili önemli bir örneği temsil etmektedir. “Ocaklı Dede Mezarları” adlı dokuzuncu ciltte sağlığında inanç hizmeti yapmış dedelerin mezarlarının fotoğraflarına yer verilmiştir. Bu cilt alanında bir ilk olma özelliği göstermektedir. Kısaca hakkında bilgi vermeye çalıştığımız bu eser üzerine burada olduğundan çok daha fazla konuşabiliriz mutlaka. Ancak öz olarak söylenebilir ki; bu çalışma, metodolojik ufuk ve düşünsel derinlik açısından çok farklı bir bakışın ürünüdür, kapsayıcıdır ve araştırılan konunun özüyle bütünlük içerisindedir. Bu eser, sosyal bilimsel anlamda Alevilik ile ilgili çalışmalara çok önemli bir katkı ve toplumsal anlamda karşılığı olan bir çalışmadır. Benzerlerinin yapılması sosyal bilimler ve Alevilik konusuyla ilgili kütüphaneyi zenginleştirecektir. n Güvenç Abdal Ocaklıları (9 Cilt)/ Coşkun Kökel/ Güveç Abdal Araştırma Eğitim Kültür ve Tanıtma Derneği Yayınları/ 3280 s. Külliyata ulaşmak isteyenler için irtibat telefonu: Güvenç Abdal Araştırma Eğitim Kültür ve Tanıtma Derneği: 0 530 244 27 30. 2 0 1 4 n S A Y F A 1 1 Güvenç Abdal Ocaklıları Güvenç Abdal Ocağı üzerine gerçekleştirilen bu çalışma, Karadeniz bölgesi Aleviliği ile ilgili bir çaba olarak görülebilir. Almanya Konstanz Üniversitesi’nde Coşkun Kökel tarafından hazırlanan doktora tezine dayanan çalışma dokuz cilt olarak yayımlandı. r Mustafa DAĞIDIR nadolu Aleviliği, Alevilik ile ilgili temel düşünsel ve tarihsel unsurlara bağlı kalmakla birlikte inancın organize oluş biçimi açısından şahsına münhasır özellikler göstermektedir. Anadolu Aleviliğinin bu yapısının bağlı olduğu en temel birim, kurumsallaşma piramidinin çekirdeği, inanç içi örgütlenme modelinin merkezi inançdede ocaklarıdır. İnançdede ocakları Anadolu’da Aleviliğin kurumsallaşmasında ve inançla ilgili düşünsel unsurların ve inançsal uygulamaların sürdürülmesinde anahtar bir rol üstlenmektedir. Bu bağlamda Anadolu Aleviliği ile ilgili yapılması düşünülen çalışmalarda inançdede ocakları merkezi bir alan işgal etmelidir. İnançdede ocaklarının Anadolu’da organize olmaya başladığı dönem Hacı Bektaş Veli’nin Horasan diyarından Anadolu’ya geldiği 13. yüzyıldır. Hacı Bektaş Veli 13. yüzyıl Anadolu’sunun bütün olumsuz koşulları içerisinde Anadolu’ya gelerek, burada kurduğu dergâhta yetiştirdiği dervişleri Anadolu ve Balkanlar’ın farklı bölgelerine göndermek yoluyla insan merkezli bir düşünce ve yaşam biçiminin taşıyıcısı olmuştur. Anadolu ve Balkanlar’ın farklı yerlerine gönderilen dervişler gittikleri bölgelerde tekke, ocak kurmuşlardır. Bu tekke ve ocaklar etrafında kendilerine inanç ve gönül bağı ile bağlı talip kitlesi oluşturmuşlardır. Kendileri de bu talip kitlesine inançsalsosyal önderlik etmişler, onların dedeleri olmuşlardır. Aynı zamanda ocak kurucusu dervişler kendilerinin de yetiştikleri, bağlı oldukları Hacı Bektaş Veli Dergâhı ile talip kitlesi arasındaki bağlantıyı diri tutmuşlardır. Böylelikle taliplik, dedelik, inançdede ocakları ve Hacı Bektaş Veli Dergâhı Anadolu Aleviliğinin temel özneleri olmuştur. Hacı Bektaş Veli’nin de içerisinde yer aldığı damar, önerdiği düşünce ve yaşam biçimi açısından insanlığa derin bir ufuk olmuştur. İnsanı, insani değerleri, kâmilliği, dayanışmayı, birliği, hoşgörüyü, adaleti temel alan bu öğreti insanC U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I Coşkun Kökel A lığa Anadolu’dan çok farklı bir nefesle seslenmiştir. Hacı Bektaş Veli’nin de içinde bulunduğu eren öğretisi temelini aldığı değerlerden kalkarak: “Eline, beline, diline sahip olmak”, “Çalışmadan geçinen bizden değildir” gibi temel insani ölçütleri insanlığa armağan etmiştir. İnancın temel unsurlarının dile getirildiği, estetik ve muhteva açısından zirve olan deyiş ve duvaz imamların makamları gönüllerde hoş birer sada olmuştur. Varlığı, eşyayı, insanı ele alış ile ilgili orijinal bir felsefi yaklaşım gelişmiştir. Temelinde inançsal uygulamalar olan cem, musahiplik, görgü, düşkünlük gibi uygulamalar sosyal hayatta da dayanışmanın, düzenin, disiplinin karşılığı olmuştur. Burada sayamadığımız daha birçok yanıyla Alevilik; hakkında çalışmalar yapılası, araştırmalar yapılası bir konudur. Böyle bir alan ile ilgili çalışma yapmak sosyal bilimsel anlamda disiplinler arası ve tümel bir yaklaşımı gerektirmektedir. MÜTEVAZI ÇABA... “Güvenç Abdal Ocağı, Karadeniz bölgesi Aleviliği” adını taşıyan çalışma da bu gerekliliği karşılamada mütevazı bir çaba olarak görülebilir. Almanya Konstanz Üniversitesi’nde hocam Coşkun Kökel tarafından hazırlanan doktora tezine dayanan, şahsımın da bütün aşamalarında bulunduğum çalışma sekiz kapakta dokuz cilt olarak yayımlanmıştır. Eserin hem alan çalışmaları hem de yayımlan ması sürecine Güvenç Abdal Araştırma Eğitim Kültür ve Tanıtma Derneği maddi ve manevi destek vermiştir. Merkezi İstanbul’da bulunan dernek, yönetim kurulu ve üyeleriyle birlikte bu çapta bir dernekten çok daha fazla bir fedakârlık ve özveri ortaya koymuştur. Hocam Coşkun Kökel tarafından kaleme alınan dokuz ciltlik çalışmanın “Tarihsel Süreç” adlı ilk cildinde GümüşhaneKürtünTaşlıca köyü merkezli Güvenç Abdal Ocağı örneği üzerinden inançdede ocaklarının Anadolu Aleviliği içerisindeki yeri gösterilmiştir. Bir inançdede ocağı üzerinden Anadolu Aleviliğinin tarihi özetlenmiştir. Bu ciltte Anadolu ve Balkanlar’da etkinliği bulunan inançdede ocakları hakkında da detaylı bilgiler verilmiştir. Çepni boyuna mensup Güvenç Abdal Ocağı talipleri ve dedelerinin oluşturduğu topluluğun, Osmanlı arşiv kayıtları ve alan çalışmalarıyla elde edilen belgeler vasıtasıyla bölge tarihi içerisindeki yeri belirlenmiştir. Güvenç Abdal Ocağı ve Güvenç Abdal’ın tarihi karizmatik temsili üzerinden bir inançdede ocağının; kurulduğu bölge üzerindeki etkisi, dönemin siyasi gücü Osmanlı ile ilişkileri, yayıldığı etkinlik sahası incelenmiştir. Bu cilt; ocak mensubu beş yüzü aşkın kişiyle yapılan görüşmeler, bölge ile ilgili Osmanlı arşiv kayıtları ve önceki çalışmaların değerlendirilmesi sonucunda oluşmuştur. “Tarihi Belgeler” adlı ikinci ciltte; birinci ciltte kullanılan bütün belgelerin orijinalleri latinizeleriyle, çevirileriyle bir Üstte; Nevşehir, Hacı Bektaş Hacı Bektaş Veli Dergânı’ndaki Güvenç Abdal Türbesi. Altta ise Gümüşhane, KürtünGüvende Yaylası’nda bulunan Güvenç Abdal’ın makam mezarı. 1 2 7 3 1 0 T E M M U Z