Katalog

O “Türkçenin Dudaklarısın Sen” Enver Ercan’ın 17 yıllık yoğun döneminin ürünleri. Kitapta 22 şiir var. Şairin editörün yaşadıkları tatlı ve acı yanları bolca olan gerilimli bir ilişkidir. Bu gerilim editör de şairse bambaşka bir boyuta ulaşır. İlhan Berk’le Enis Batur’un ilişkilerinin de böyle geliştiğini görüyoruz “Enis Batur’a Mektuplar”ı okurken. “Hayat ve Edebiyata Dair Notlar” alt başlığını taşıyan “Kırmızı Kalem Kutusu” Nisan 2009’la Kasım 2013 arasında yayımlanan notlardan oluşuyor. nver Ercan çok az ve öz yazan, az yayınlatan bir şair. Ortalama on yılda bir kitap yayımlıyordu. “Geçtiği Her Şeyi Öpüyor Zaman”dan (1997) beri 17 yıl geçmiş. Normalde bir şair için artık şiiri bıraktı denebilecek bir süre. Bu uzun zaman zarfında Enver Ercan bir edebiyat adamı olarak varoldu. Yayınevleri, dergiler, edebi etkinlikler yaşamını doldurdu. Kendi eserleri için çalışacağına şair ve yazarları var etmeye, tanıtmaya uğraştı. Şiirleri ise nadiren dergilerde görüldü ve hep ilgi ile karşılandı. “Türkçenin Dudaklarısın Sen” (Mart 2014, Varlık yay.) bu 17 yıllık yoğun dönemin ürünleri. Kitapta 22 şiir var. Bu şiirlerden dokuzu “Rüya” üstbaşlığını taşıyor ve bu şiirler ana gövdeyi oluşturuyor. Dokuz şair için yazılmış şiirler. Enver Ercan rüyalarında Dağlarca, Oktay Rifat, Sabahattin Kudret Aksal, Attilâ İlhan, Metin Eloğlu, Can Yücel, Cemal Süreya, Metin Altıok ve Ece Ayhan’ın evlerine konuk oluyor. Enver Ercan yayınevi ve dergi yöneticiliği nedeniyle şimdi hayatta olmayan birçok şairle tanıştı. Onlarla önemli söyleşiler yaptı. Dobra sorular sordu, açık yürekli cevaplar aldı. Şimdi baskısı bulunmayan “Şair Çünkü Onlar” (1990) ve “Şiir Uçar Söz Olur” (1994) Çağdaş Türk Şiiri’ni anlamak açısından kılavuz kitaplar niteliğindedir. Bu dokuz rüya şiirinde öncelikle bu şöyleşilere göndermeler buldum. Daha da önemlisi Enver Ercan’ın poetikasında etkisi olduğunu düşünebileceğimiz bu şairlerle bir hesaplaşma da var. Enver Ercan şiiri Metin Eloğlu, Can Yücel ve biraz da Cemal Süreya ile bağlar S A Y F A 12 n 27 M A R T kuduğum Kitaplar METİN CELÂL Türkçenin Dudaklarısın Sen İlhan Berk’in Enis Batur’a ilk mektubu 1975 tarihli. İlhan Berk, Batur’un “Nil” deki şiirleri hakkında görüşlerini yazıyor. İlhan Berk’in kendisine yollanan her şiir kitabını dikkatle okuduğunu ve kitabın şairine de mutlaka birkaç satır da olsa yazdığını biliyoruz. Berk, Batur’un şiirlerini de dikkatle okuyor, şair olarak beğenisini, eleştirisini belirtiyor. Ama yazışmalarının esasını şair – editör ilişkisi oluşturuyor. Enis Batur’un yazarlık şairlik serüvenine koşut olarak hep editörlük, yayıncılık yanı var çünkü. Çok genç yaşlardan itibaren dergiler yayımlıyor. Yayınevleri yönetiyor. Kitapta herhangi bir açıklama yok ama ilk mektuplar sırasında Batur’un Ankara’da olduğunu, Oluşum ve Yazı Dergileri’nin yayın kurullarında olduğunu biliyoruz. Daha sonra Enis Batur İstanbul’a taşınıyor. Gergedan Dergisi’ni çıkartıyor. Dönemli Yayıncılık’ı kuruyor. Hem kendi şiirlerinden hem de dergide yer alan ya da almasını arzu ettiği yazı ve şiirlerden söz ediyor İlhan Berk. Mektuplarla ilgili editoryal çalışma yapılmadığı için İlhan Berk’le birlikte biz de merak ediyoruz, “Kim bu Mungan?” (s.28). Berk muhatabı kim kimdir, bildiği için ön adları kullanmış, anıştırmalarda bulunmuş. Bunlar birer dipnotla açıklansaymış edebiyat tarihi açısından önemli bir hizmet olurmuş. Özelllikle İlhan Berk ve Enis Batur biyografileri üzerinde çalışacaklar için bolca malzeme var kitapta ama hepsi ham halde ve okurun ya da araştırmacının bilmeceleri çözmesi gerek. Umarım doğru çözebilirler. Enis Batur’un daha önceki bu tür kitaplarından dipnotu, açıklamayı, dizin yapmayı sevmediğini biliyoruz. Şair yayıncı Harun Atak da ona uymuş. “Enis Batur’a Mektuplar” 1975 2005 arasında yazılmış. Ama ağırlık Enis Batur’un Yapı Kredi Yayınları’nı yönettiği ve İlhan Berk’in de Adam Yayınları’ndan YKY’ye transfer olduğu dönemi kapsıyor. 2012’de “Elin Üstünde Gezsin İlhan Berk’ten Memet Fuat’a Mektuplar” (Yapı Enver Ercan E kurabileceğiniz bir yapıdadır. Dile, söyleyişe, şiirin müziğine, uyumuna önem verir. Bütününde bir sözü, mesajı olan şiirler yazar. Ama hınzırdır da... Mizaha, ironiye yatkındır. Dille oynamayı, okura sürpriz yapmayı, şiir niteliğini yitirmeden espri yapmayı bilir. Dokuz rüya şiiri Enver Ercan’ın kendine has niteliklerini taşısa da genel yapıdan biraz kopan yapıtlar. Anlatımcı özellikler taşıyorlar. Ama eleştirel, keskin bir dil de var. Dediğim gibi şair şiirinin öncülleri olan ustalarla saygı ve sevgisini hiç yitirmeden hesaplaşıyor gibi. Her şiir anılarla yüklü bir öykünün ipuçlarını da taşıyor. Enver Ercan yaşantıdan damıtır şiirini ama onu tanımayan biri şiirlerini okuyarak bu yaşantıyı anlayamaz, başka anlamlara uzanır. “Türkçenin Dudaklarısın Sen”de yaşantısını biraz daha açık etmiş gibi. Aşklar, hastalıklar, insan sevgisinin önemi, yaşama tutunma çabaları var. Tüm hınzırlığın, yaşama güler geçerim tavrının ardında okuyor ya da hissediyorsunuz bu hali. ENİS BATUR’A MEKTUPLAR Şairin editörün yaşadıkları tatlı ve acı yanları bolca olan gerilimli bir ilişkidir. Bu gerilim editör de şairse bambaşka bir boyuta ulaşır. İlhan Berk’le Enis Batur’un ilişkilerinin de böyle geliştiğini görüyoruz “Enis Batur’a Mektuplar”ı (Mart 2014, Noktürn yay.) okurken. Bu duygu kapaktaki alıntı ile başlıyor “Yahu Enis, sen insanı deli edersin, bilmem bunu biliyor musun?” diyor İlhan Berk. Enis Batur’un İlhan Berk’i nasıl “deli” (!) ettiği ise mektupların satıraralarında gizli. Kitabın girişindeki çok kısa önsözde “İlhan Berk’le tanıştığımda 20 yaşındaydım. Önce, çok geçmeden, onu yaşıtım sandım. Sonra, yıllar geçti, İlhan Berk’in bütün genç şairlerin yaşıtı olduğunu, kaldığını gördüm” diyor Batur. 2014 Kredi yay.) yayımlanmıştı. İki kitabı arka arkaya okuduğunuzda İlhan Berk’in kitaplarının yayımlanma serüveninin neredeyse tamamına şahit olmuş oluyorsunuz. İlhan Berk, yazdığının üzerine titreyen, en güzel bir şekilde ve hayal ettiği gibi yayımlanmasını isteyen, yayın aşamasında bile yazdıklarını değiştirip düzelten bir şair. Enis Batur ise sevdiği, saygı duyduğu şairin dileklerini yerine getirmeye çalışırken büyük bir yayınevini yönetmenin sorumluluğu ve disiplini ile davranmaya çalışıyor. Mektuplarda bu gerilimli ilişkiye şahit oluyoruz. Ama daha da önemlisi İlhan Berk’in şiir serüvenini, kitaplarının daha defterlerde oluşmaya başladıkları andan itibaren yayımlanış öykülerini de okumuş oluyoruz. Enis Batur’un şiirini nasıl ilgi ile izleyip, yorumladığını, sevdiği şairi yüreklendirip, yönlendirmeye çalıştığını görüyoruz. Ben bu tür mektup derlemelerinde karşı tarafın da ne yazdığını merak ederim. Bu kitapta Enis Batur’un yazdıkları da yer alsaydı sanırım daha net bir görüntü ortaya çıkardı. “Enis Batur’a Mektuplar” şair, ressam, insan ve dost olarak İlhan Berk’i tanımakta önemli bir belge. Bakî Ayhan T. İlhan Berk KIRMIZI KALEM KUTUSU Baki Ayhan T. ile Baki Asiltürk’ün aynı kişi olduğunu bilmeyen çoktur. Baki şiir üzerine çalışmalarını, eleştirilerini, akademik edebiyat çalışmalarını “Baki Asiltürk” adı ile yayımlar. Şiirlerini ise “Baki Ayhan T.” adıyla. Baki’nin şiir üzerine söz alırken “Baki Ayhan T.” adını kullandığı tek çalışması “Kırmızı Kalem Kutusu” (Şubat 2014, Mühür Kitaplığı) olsa gerek. “Hayat ve Edebiyata Dair Notlar” alt başlığını taşıyan kitap Nisan 2009’la Kasım 2013 tarihleri arasında Mühür’de yayımlanan notlardan oluşuyor. Baki Ayhan T. bu yazıları, çoğu bir paragraflık kısa notlardan oluşturmuş. Yazının yazıldığı ay içinde okuduklarından yola çıkarak şiir üzerine görüşlerini dile getiriyor. Güncel konulara değindiği gibi şiirin temel meselelerine de kendince farklı bakış açılarından yaklaşmaya çalışıyor. Genel kabullenmeleri sorguluyor. Bu yazılarda şairlik adını, Baki Ayhan T.’yi kullanmasının nedeni de subjektif olmaları. Tartışmaya açık, daha doğrusu tartışılsın, konuşulsun diye yazılmış notlar. “Şiir Ölüyor mu?” sorusu ile başlayıp, saf şiir, kapalı şiir, tek şairi okumak, gerizevklilik gibi genel ya da öznel birçok konuya değiniyor, arada şiirleri ile ilgili dikkate değer açıklamalar da yapıyor. “Kırmızı Kalem Kutusu” bir anlamda şairin seyir defteri gibi. n K İ T A P S A Y I 1258 C U M H U R İ Y E T