Katalog

anlatan Yüksek Fırınlar, Koca Ren, Yarım Ekmek romanları insanın insana yaklaşımının değerli örnekleri olarak duyarlı yüreklerin sevdasını çoğaltan romanlardır. “Türkiye toplumunun, en ağır üretim işini yapan bu insanların bilincindeki ve bilinçaltındaki istekleri, sevgiyi, tepkileri ve belli başlı çelişkileri, sanatın gereklerini göz önünde tutarak yazmanın bir görev olduğunu anlıyorum. Edebiyat tıpkı eğitim gibi insanlarımızı hayata karşı devrimci tavırlı ve davranışlı yapmada önemli bir bilinçlendirme aracıdır. Eğitim ve edebiyat çalışmalarımın amacı bu noktada birleşmektedir” diyen Baykurt’un Çilli ile başlayan, Efendilik Savaşı, Karın Ağrısı, Cüce, Anadolu Garajı, On Binlerce Kağnı, Can Parası, İçerdeki Oğul, Sınırdaki Ölü, Kalekale, Barış Çöreği, Gece Vardiyası, Duisburg Treni, Bizim İnce Kızlar, Anamla Yıllar, Rur Havzasında Anadolu Bahçeleri, Telli Yol adlı kitapları ise ülkemizin aydınlığına kattığı öykülerdir. Yine köy ve köylü sorunlarıyla başlayıp kentlere göçün getirdiği sorunlara uzanan, öğretmenlerin ve eğitimin sorunlarından, kentlerdeki toplumsal savaşımdan kesitleri irdeleyip Almanya’daki insanlarımızın sorunlarına yönelen çeşitliliğin öyküleridir bunlar. Bu öykülerde anlatılan insan dramlarının, yurdunu seven, yurdunun çağdaş uygarlık düzeyine ulaşması için savaşım verilmesi zorunluluğunu duyan insanları çarpmasından daha doğal bir şey olur muydu? Baykurt’un Efkâr Tepesi, Şamaroğlanları, Yeni Kölelik mi?, Benli Yazılar adlı kitaplarında topladığı yazılar, duyarlı aydın tavrının gereği olan iç dökmeleri, düşünce yoğunlukları, tavır alışlar ve çığlıklardır. TÖS el kitaplarından biri olan Öğretmenin Uyandırma Görevi adıyla sunduğu TÖS Kitapçığı’nda şöyle diyor: “Biz öğretmeniz, ama kimin öğretmeniyiz? Biz geri bırakılmış bir ülkenin, yoksullaştırılmış bir halkın öğretmeniyiz...” “BİR UZUN YOL” YOLCUSU İçinden çıkmakla övündüğü “öksüz mektebi”yle ilgili Türkiye’de Köy Enstitüleri ve 12 Mart döneminde Sıkıyönetim mahkemelerinde yargılandığı TÖS Davası’yla ilgili İfade: TÖS Savunması da onun eğitimcilik savaşımının ve öğretmen örgütçülüğünün bize kattıklarının bir parçasıdır. Ülkemizde yaşanan sorunlara aydınlık bir yaklaşımın bastığı parmağın dil sevgisiyle, yurt sevgisiyle, özgürlük arayışıyla dolu, demokrasinin ve bağımsızlığın devrimci kararlılığını izleridir bu kitaplarda gördüğümüz. Bu izler Vedat Günyol’a, “Romanlarında toplumun en ağır işçilerinin, üretim işlerini yapan insanların (yani köylülerin) bilinçüstü bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini, belli başlı çelişkilerini dile getirmektedir, tabii sanatın gereklerini göz önünde tutarak, hem de adamakıllı tutarak” dedirtir. “Fakir Baykurt insanımızın yüreğini yansıtıyor” der Adnan Binyazar. Dünyanın Öte Ucu, Fakir Hoca’nın Avustralya gezisi izlenimleridir. Topal Arkadaş, Sarı Köpek, Sakarca, Yandım Ali, Fakir Baykurt duyarlılığının, eğitimci bir yazar anlayışının çocuklarımız için kaleme aldığı kitaplardır. Kerem ile Aslı, Dünya Güzeli, Saka Kuşları ise Baykurt Hoca’nın, yazarlığının damarını oluşturan halk sevgisinden kaynaklanan masalların romanlaştırılmış biçimidir. Baykurt, kitaplarla süren “bir uzun yol” yolcusu olmuştur. “Bu uzun yol inişli yokuşlu/ nerelerden geliyor/ bu uzun yol dikenli taşlı/ zorluklarla/ uçurumlarla dolu/ uzaklardan geliyor... Yüzyıllardan bin yıllardan/ nice yiğit canların kurban gittiği/ bu büyük yol uzaklardan/ çok uzaklardan geliyor” dizelerinin de yer aldığı Bir Uzun Yol, şair Fakir Baykurt’tur. Yaşamını “Bir Uzun Yol”a benzetip yorumlayan bir öğretmen yazarın ilk göz ağrısı olan şiire bir vefa borcudur. “Ben bu dünyada çok çile çektim, şöyle iyi bir gün görmedim sanırdım. Yanıldığımı, özyaşamımı yazıp bitirince anladım. Meğer güzel bir yaşamım varmış. Büyük atılımlar, aşamalar yapmışım, önemli işlere girip çıkmışım, çok dostum olmuş birbirinden iyi, güzel” diyen Fakir Baykurt’un bu uzun yolundan damıttığı ve sekiz ciltte tamamladığı özyaşamöyküsü kitapları, Özüm Çocuktur ve Köy Enstitülü Delikanlı, Kavacık Köyünün Öğretmeni, Köşe Bucak Anadolu, Bir TÖS Vardı, Genç Emekli, Sıladan Uzakta, Dost Yüzleri’dir (Portreler). Cumhuriyet döneminin toplumsalkültürel bir tarihi de sayılabilecek olan bu özyaşamöyküsü, Fakir Baykurt aydınlığını daha yakından tanıma şansı verecektir bize. Yeni kuşakların bu şansı kullanmaları gerekir. Çünkü geçen yıllarda her şey daha da kötüye gitti ülkemizde, özgürlük arayışında daha çok kararlılığa gereksinimimiz var ve Baykurt’un aydınlığı bu kararlılığı çoğaltan bir aydınlık; sürekli bir aydınlık... Edebiyatın çeşitli türlerinden sunduğu yapıtlarıyla, eğitim ve kültür yaşamımıza kattıklarıyla, emeğiyle aydınlığımızın kıvanç duyduğumuz bir temel taşı Baykurt. Yarını aydınlatmak için dünü iyi bilmek zorunda olanların sürekli yararlanacakları bir bilge. n 1286 EKİM 2014 Sürrealizm/Mimarlık Mekân Sanatı Derleyen/Sunuş: NUR ALTINYILDIZ ARTUN Sürrealizm rüya aleminden ve bilinçdışından beslenen; aklın hükmünü sarsan; arzuyu egemen kılan bir yeni gerçeklik yaratma peşindeydi. Önce edebiyatta belirdi, sonra “bulunmuş nesneler”, resim, fotoğraf ve heykeli kapsadı. Her ne kadar sürrealist bir mimarlıktan söz edilemeyeceği yaygın bir kanı olsa da, sürrealistler kentle ve mekânla hep haşır neşir oldular. Mimariyi öteki sanatlarla kaynaştıran mekânlar hayal ettiler. Modernist mimarlığın katı rasyonelliğine ve işlevselciliğine karşı şiirselliği, rastlantıyı, arzuyu, mitleri, kökenleri öne çıkaran bir mimarlığı konu edindiler. Hem metafor olarak hem de düz anlamda yitirilen “ev”i aradılar. Bu derleme, sürrealizm ile mimarlık ve modernlik ilişkisini değerlendiren incelemelerle başlıyor. Sürrealistlerin hayatındaki ve yazınındaki Paris’in izini süren makalelerle devam ediyor. Ardından Paris’te ve New York’ta düzenlenen kimi sürrealizm sergilerinin mekânları ile Kiesler’in tasarımlarını ele alan yazılar geliyor. Bataille, Éluard, Aragon, Tzara, Dalí, Arp, Matta ve Kiesler’in mimarlık üzerine kısa metinleri derlemenin son bölümünü oluşturuyor. 15 EKİM 2014 • SÜRREALİST MANİFESTO’NUN 90. YILI tarih • eleştiri • kültür • politika sanathayat DİZİ EDİTÖRÜ: ALİ ARTUN www.iletisim.com.tr vimeo.com/iletisim [email protected] twi er.com/iletisimyayin facebook.com/iletisimbirikim C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 9 E K İ M 2 0 1 4 n S A Y F A 1 5