Katalog

OKURLARA Boris Vian’ın seçtiği öyküler ayıs ayının ikinci yarısında gelenek haline getirdiğimiz “arkeoloji ve sanat tarihi” bağlantılı kitapların tanıtımını bu yıl 11.’siyle sürdürüyoruz. Neden mayıs ayının ikinci yarısı? “Uluslararası müzeler haftası” ve 1979’dan bu yana “uluslararası arkeoloji çalıştayının” bu haftalarda düzenlenmesidir bizi yönlendiren. Bir başka neden de tatilin yaklaşmakta oluşu, insanlarımızın çeşitli yörelere gitmeden önce oralarla ilgili bilgi edinme amacıyla kitap arayışlarıdır. Ne yazık ki artık “müzeler haftası” yerine artık “müzeler günü” kutlanıyor. Bu yıl 18 Mayıs Cuma günkü kutlama nedeniyle müzelerin ücretsiz gezilebileceğini de anımsatmak isteriz. Dünyada “uluslararası arkeoloji çalıştayı sadece Türkiye’de her yıl toplanıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı “uluslararası arkeoloji çalıştayının” 34.’sünü bu yıl Çorum Valiliği, Belediyesi ve Hitit Üniversitesi ile ortaklaşa 28 Mayıs1 Haziran tarihleri arasında bu ilimizde düzenliyor. Bakanlığın son yıllarda, illerimizdeki bu kurumlarla eşgüdümlü olarak çalıştayı ortaklaşa düzenlemeleri “arkeoloji ve sanat tarihinin” bu yörelerde de bilinçlenmesine katkı yaptığı söylenebilir. Bu yıl Çorum’un seçilmesinin nedeni, bu ilimizdeki kurumların davetlerinin yanı sıra Hattuşa’dan 1900’lerin başında onarım için Berlin’e giden ve yıllarca sonra geri dönen iki dişi sfenksin Boğazköy Müzesi’nde sergilenmeye başlaması... Bu yıl bize ulaşan kitaplarda, özellikle Doğu illerimizdeki valilikler, belediyeler ve üniversiteleri kutlamak gerekiyor. Ellerine sağlık. On bir yıldır Arkeoloji ve Sanat özel sayılarımızı hazırlayan Özgen Acar ustamıza da bir kez daha teşekkürler. Bol kitaplı günler... M Büyük tımarhanedeki trompet sesi dığı dünyanın sevgi dolu olmadığının farkındaydı. Bu anlamda herhangi bir inşa çabası da yoktu. Fakat onun en belirgin tavrı, savaşın anlamsız bir şey olduğunu savunmasıydı; insanların birbirini boğazlamasının ne kadar büyük bir eblehlik olduğunu söyleyip durdu. Bir Kara Kedi İçin Blues’da da yine bu savunu öne çıkıyor. Vian, kırık dökük sokaklarda dolanırken elinde kalemi ve defteriyle sanki bir günce tutuyor. Öykülerinde çekici ama aynı zamanda tedirgin edici bir şeyler var. Bunu tam olarak açıklamak veya adlandırmak mümkün değil, fakat insanın anlatmaya korktuğu ya da hasır altı ettiği paranoyak ve trajikomik tarafını su yüzüne çıkarmaya uğraştığını söyleyebiliriz ilk bakışta. Huysuz yazarımız, arada bir ters köşe metinlerle bizi silkelemeyi de ihmal etmiyor. Vian’ın gözünden kıçı kırık görünen bir dünyaya da bu yakışırdı zaten! Kitaptaki kahramanlara baktığımızda, hepsinin kendi çapında yaşamla bir sorunu olduğunu fark ediyoruz. Ama herhangi bir şekilde abartılı ve ortalığı sille tokat yıkma derdinde değiller. Metinlerin ve kahramanların bir başka özelliği teatrallikleri. Vian’ın kurgusunda diyaloglar büyük yer kaplıyor ve böylece öykülerin pek çok yerinde bir sahne kuruluveriyor. OKURU KİLİTLEYEN YAZAR Vian, metaforları ve fantastik öğeleri başarıyla birleştirdiği öykülere de yer veriyor kitapta. Örneğin “Bir Kara Kedi İçin Blues” bu bakımdan dikkate değer bir metin. Lağım fareleri, adeta insanlaşmış bir kara kedi, onu kucaklayan fahişe ve kedinin tüyünden akan nane likörünün yer aldığı hikâye, Vian’ın karmaşık ama bir o kadar çarpıcı anlatım tekniğini yansıtan deneysel bir metin. Yazar, bir tür tımarhaneye dönüşmüş dünyada ayakta kalmaya uğraşanların hikâyeleriyle de yüzleştiriyor bizi. Vian, zamanın aslında nasıl boğucu bir yanının olduğunu; bombalar, çatışmalar ve insanın türlü salaklıklarla birbirini kesip biçtiği bu büyük akıl hastanesinin koridorlarında ufak bir gezintiye çıkarıyor. André’nin öyküsünde olduğu gibi birden bire “alarm susuyor”, ardından “gece ahenksiz bir perdeden gelen sesle” boğuluyor ve ışıkların geri çekilişiyle “saat sarkacının var oluşu sona eriyor.” Derlediği öykülerde Vian’ın, gününün tanıklığıyla tuhaf biçimde işleyen hayal gücünü birleştirdiğini görüyoruz. Bunun yanında müzisyenliğinden gelen ritm kavrayışıyla ve şairliğinin etkisiyle ortaya çıkan söz oyunları ve işçiliği hikâyelere sinmiş durumda. 1940’ların savaşla yoğrulmuş ortamı, Vian’ın bu seçkisinde kimi zaman fonda çalan bir müzik şeklinde kimi zaman da tamamen ön planda. Bu yüzden Vian’ın trompetinin tiz sesi kulağımızda çoğunlukla acı bir titreşim bırakıyor. Fakat şunu belirtmek gerek, Vian bu sıkıntılı ortamı sömürmeye veya derin bunalımlar yaratacak kara tablolar çizmeye girişmiyor. Aksine buradan kendince esprili bir söylem oluşturuyor. Vian seçkide yer alan öykülerinde, insanın karanlık noktalarına eğilir ve var oluşuna dair kimi yollara girerken okuru trajikomik öğelerle dolu ve eleştiri yüklü bir odaya kilitliyor biraz da. ? alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr http://bulunmazali81.blogspot.com Bir Kara Kedi İçin Blues/ Boris Vian/ Çeviren: Anıl Karol/ Marjinal Kitap/ 110 s. Bir Kara Kedi İçin Blues, Boris Vian’ın öykülerinden kendisinin yaptığı bir seçki. Metaforlarla, fantastik öğeler, yergi dolu ve esprili bir dille kurguladığı hikâyelerinde Vian, 1940’ların çatışma ve korku yüklü ortamından insan manzaralarının trajikomik taraflarını yansıtıyor. ? Ali BULUNMAZ alonlarda konuşlanmayı pek seven edebiyat cemaatinin o ikiyüzlü ortamına girmeyi hep reddeden ele avuca sığmaz bir adamdı Boris Vian. Yaptığı her işte; müzik, tiyatro, yazarlık ve şairlikte sürekli özgün ve çok fazla insanın dokunmaya cesaret edemediği şeylere yöneldi. 1968 hareketlerine kadar onu genelde bilen bildi. Git gide azımsanmayacak bir okuyucu kitlesi edindi. Kısa yaşamına hayli dolgun eserler sığdıran Vian, samimiyeti, eleştirelliği ve hiç sapmadığı ahlaki çizgisiyle kimseye yaranma derdi olmadan, skandallarıyla ve kitaplarının ve eylemlerinin yarattığı sarsıntılarla gündeme geldi. Edebiyatın bozguncularından biri sayılabilecek bu asabi adamın temel derdi saygısızlığı, onursuzluğu ve ikiyizlülüğü alaya alarak eleştirmekti. Başardı da. Bir başka özelliği, onu anlayabilmek için kimi zaman Vian’dan uzaklaşmanın gerekliliğiydi. Aslında bu, duruma göre değişiyordu; bazen Vian çağırdı bazen de kovdu. Zor adam anlayacağınız. KIRIK DÖKÜK SOKAKLARDA BİR GEZGİN Bir Kara Kedi İçin Blues, Vian’ın kendi öykülerinden yaptığı bir seçki ve onun biçeminin özelliklerini yansıtıyor. Vian, yaşa S TURHAN GÜNAY eposta: turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr Boris Vian kendine özgü bir yazar, müzisyen ve şair. Trajik durumların ironik anlatıcısı Vian, Bir Kara Kedi İçİn Blues‘da da bu yoldan ayrılmıyor. İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç?Genel Yayın Yönetmeni: İbrahim Yıldız?Yayın Yönetmeni: Turhan Günay? Sorumlu Müdür: Miyase İlknur?Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı?Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.?İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64?Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL.?Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden/ Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Pal/ Reklam Koordinatörü: Hakan Çankaya?Tel: 0 (212) 251 98 74750 (212) 343 72 74?Yerel süreli yayın?Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1162 24 MAYIS 2012 ? SAYFA 3