Katalog

Doğu Yücel Nazım Bayata’nın yaşamından kesitler Giderayak Nazım Bayata, yaşamı boyunca ideolojik düşünceleri doğrultusunda yaşamış, dik durmuş, mücadele etmiş ve bu dik duruşunun sonucunda, çoğu zaman işinden edilmiş, sürgünlere gönderilmiş, kıyımlara uğramış sosyalist bir eğitim emekçisi. Giderayak işte bu süreci anlatıyor. ? Erdal ATICI ok yerde konuşmalarını dinlediğim, makalelerini okuduğum Nazım Bayata’nın yaşamını anlattığı Giderayak adlı yapıtı, uzun ve amansız bir yolculuk hikâyesi. Nesimi’ler, Pir Sultan Abdal’lar ve Şeyh Bedrettin’ler gibi kellesini vermemiş ama yaşamı hep zindan edilmiş kendisine. Nazım Bayata, 1939 yılında ailenin beşinci çocuğu olarak Balıkesir’in merkeze bağlı Deliyusuflar köyünde doğuyor. 1959 sonbaharında İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Felsefe Bölümü’nü kazanarak parasız yatılı okuyor. 1960’ta İstanbul’da “28 Nisan olaylarına” ve 1960 İhtilali’ni destekleyen gösterilere katılıyor, ihtilalden sonra yeniden okuluna dönüyor. 19601961 Yüksek Öğretmen Okulu Yüksek Talebe Cemiyeti Kültür Kolu Başkanlığı’na seçiliyor. Okulunda kültürel etkinlikleri başlatıyor, Pınar adlı bir dergi çıkarıyor. 19611962 öğretim yılında Yüksek Öğretmen Okulu Talebe Başkanlığı’na seçiliyor. 1963’te mezun oluyor. 1965’te kurulan Türkiye Öğretmenler Sendikası’na (TÖS) üye oluyor ve siyasi görüşleri yüzünden atıldığı öğretmenlik görevine 1965’te yeniden dönüyor. Aynı yıl, solcu olduğu gerekçesiyle işine bir kez daha son veriliyor. MEB’e zorunlu hizmet borcu olduğu için başka bir göreve verilmek üzere Maraş Milli Eğitim Müdürlüğü’ne memur olarak atanıyor. 1969’da Kayseri Alemdar Sineması’nda toplanan TÖS kurultayına katılıyor ve kürsüde konuşma yaparken gericiler sinema salonunu ateşe veriyor. Aralık 1969 TÖS’ün büyük öğretmen boykotuna katılıyor. 1970’te köye ve köylüye yönelik radyo programları yapmaya başlıyor. TRT’ye geçmek için beklerken, 12 Mart darbesi geliyor, ne öğretmenliğe geri dönebiliyor ne de TRT’ye. 1971’de TÖS’ün kapatılması üzerine, kırk arkadaşıyla birlikte TÖBDER’i kuruyor. Nazım Bayata ve arkadaşları, 1971 yazında Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının savunmasına yardımcı olmak üzere Milli Kütüphane’de gazetelerden gençlik olaylarına ilişkin gazete taraması yapıyor. 1971 yılında denizlerin idam cezasına çarptırılmaması için açılan imza kampanyasına katılıyor, imza toplamak için Eskişehir, Bilecik ve Kütahya’ya gidiyor. Ekim 1975’te TRT Personel Vakfı’nda müdür olarak göreve başlıyor. 1 Mayıs 1977’de Taksim’de İşçi Bayramı kutlamalarına katılıyor ve yanındaki arkadaşlarını kaybediyor. Öğretmen Bayram Çıtak onlardan biri. 1977’de müdürlük görevine son veriliyor. 1977’de ÜSYM’ye uzman olarak (Üniversite Seçme Yerleştirme Merkezi) giriyor. 1983’te tutuklanıyor, yüzlerce kitabına el konuluyor, DAL grubunda sorguya alınıyor, işkence görüyor. Bir süre Mamak’ta tutulduktan sonra serbest bırakılıyor. Bayata, Şubat 1986’da TÖBDER’li eski arkadaşları tarafından çıkarılan Abece dergisinin genel yayın yönetmenliğine getiriliyor. Dergiyi yirmi üç ay çıkartıyor, sonra TÖBDER’deki gibi gruplaşmalar ve çekişmeler başlayınca grup temsilcileriyle anlaşamıyor ve istifa ediyor. Mayıs 1990 SHP Genel Merkezi’nde Önder Kırlı’nın yardımcısı olarak göreve başlıyor. 1991’de SHP Genel Sekreterliği adına “Çalışma Yaşamından” adlı bülteni çıkarıyor. 1992’de SHP Genel Merkezi’nde “Sosyal Demokrasi”yi çıkarıyor. Ekim 1994 Altındağ Belediyesi’nde öğretmen olarak işe başlıyor, belediye SHP’den RP’ye geçince düz memur yapılarak sürülüyor. Aynı yıl, Altındağ Belediyesi’nden MEB’e geçiyor ve Sokullu Mehmet Paşa Lisesi’ne felsefe öğretmeni olarak atanıyor. Haziran 1997’de CHP Balıkesir Milletvekili ve TBMM İdare Amiri Önder Kırlı’nın, Haziran 1999’da DSP İstanbul Milletvekili İsmail Aydınlı’nın danışmanlığını yapıyor, Aydınlı’nın 2002 yılında vefatı üzerine bu görevi sona eriyor. 2004’te emekli oluyor. Bu uzun yaşam hikâyesini, acılarını, öfkelerini, umutlarını, sevinçlerini yapıtında en ince ayrıntısına kadar anlatan Bayata, kitabının sonsözünde okuyucuya söyle sesleniyor: “Ben kimim, nasıl bir insanım, neler yaşadım, neler gördüm, nelere inandım ve ne için mücadele ettim? Bu soruların kısmen yanıtlarını vermeye çalıştım yapıtımda.” İnsan, Bayata’nın yaşamını okurken fonda Türkiye’nin yakın tarihiyle karşılaşıyor; olaylar, kişiler, tanıklıklar. İnsanın gözünde, yakın dönemde yaşanılan acı olaylar yeniden canlanıyor. Bayata, kendi yaşamıyla birlikte inançlı, baş eğmez bir kuşağın hikâyesini yalın ve akıcı bir dille anlatıyor. ? Giderayak/ Nazım Bayata/ Kendi Yayını/ 670 s. (İletişim: 0 312 491 19 28) 1 ARALIK 2011 ? SAYFA 21 Yücel adave tam nra n bülığı. Bu ayanlar on ka Doğan Ç misalaaahaük ergiartışisişını k’ün sergi .), gisi enalEtyazı diğidi Türk Abdan sa dir/ 1137 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1137