Katalog

Talât Paşanın "Ermeni vah$eti" adlı hatıraları günümüz Türkçesiyle yayımlandı Tarihi belgelerle Ermeni vahşeti Bugün değişik ülkelere yayılmış bulunan Ermeniler, yüz yıla yakın birsüre, hergün giderek artan bir ölçüde "Ermeni Sorunu'nun tek yanlı olarak propagandasını yapmakta ve kendi çıkarlarına uygun kamuoyu oluşturmaya çalışmaktadırlar. Cünümüzde bu propaganda ve suçlama, daha çok, Birinci Dünya Savaşı içinde (i9i5)Ermenilerin savaş bölgeleri dışına çıkarılmaları üzerinde toplanmıştır. • NurerUĞURLU Anadolu'nun bazı yerlerını ışgal eden Ruslar, yoredekı Frmenılerı silâhlandırarak Turklcrın uzerıne saldırttılar, buradakı Turklerı top lu olarak oldurme ve yok etme haıeketıne gırıştıler, koylerı ateşe verdıler, kasaba ve şehırlerı yakıp yıktılar, onbınleıee Turk'u gorul mcmış bır vahşetle oldıııdııler Bu acı ve kotkıınç olaylarl.ı ba/ı Er menı komıtccıleı, ınsanlık tarıhıne kara ve utanç veııci sayhılaı ekle dıleı Bu gıbı kanlı ve ınsanlık dışı olaylann surmcsı uzerıne ()smanlı hukumetı, oıdusunun da bııyuk baskısıyla bıı kanıııı çikaıarak Fı menılerı bulundukları yerlerdcn başka bolgelere goç ettımıek zo rundakaldı (1915) Bugoçsııa suıda ba/ı Lrmenıleı salgın hasta lıklara yakalanarak olduleı, kımılerı sovguncuların saldıulanna uğ radılar Kanlı ve ınsanlık dışı Ermeni olaylarının başlangıcını Talât Paşa, şoyle anlatnıaktadıı "îsyan hareketleıı evvelâ Zevtun'da baş lamıştır Sererberlıgın ılânını mu teakıp Lrmenıler âlenan ısyana başlamış, vergılerını odemekten ımtuıa etmış ve asker toplanması huiiısunda verılen emırlere mu halefet ermışlerdır Askerlık va/ı fclcrını ıfa etrııek u/eıt askeılık şubeleıme gelen Muslunıanlaıa sokakta taarru/ edılmış, bunlar soyulmuş ve oldurulmu^tur Zey tun halkı zabıt ve kunıandanlaıı emıı altııula bıı mılıs tcjkıl ctmış tı, bıı sııretle 'Zeytun ıhtılalu alayları' ısnıı altında şehırletı mudalaa etnıek ıstıyorlaıdı labıî buna ım kân bulamadıklanndan mavzer ve niartın sılâhlarıvla dafia çıkmışlaı ve Muslunıan kovİLiıne taarru/ ve askeıî naklıvatı ızat etnıeve başla mışlaıdır" bomba vesaır sılahl.ır bulunmuş tıır Bunlardan başka komıtenın teşkıJâtı hakkında muhım vesıka lar elde edılınıştıı Bu meyanda ıs yan hareketlerıne mııallım vc rıı hanîlerın de ıştırâk etını^ oldukla rı anlaşilmıştıı ERZURUM KATLİAMI Buyuk Lızuıunı I rıııenı katlı âmı 7 Şubat I^n'ıle b.ısj.ımışrır Lrmenı topçuları sokaklarda 270 kı^ı yakalaniüj, bulun elbıseİLiını soyduktan sonı.ı hepsını bır ha nıama goturmuş vc burada en harıs hıslerını tatmııı ctnıı^lerdır " Lrmenı komıteuleımın dığer kanlı ve korkunı, \ahşctlcrı de, Sadra/am Talat Paşa taratındajı ha/ırlaıılan, H32 (lc)16) >ılında Matbaa lOıhanıve (tstanlnıll ıle basılan "Lrmenı Komıtecılerının A'mâl ve Harekat ı thtılâlıyesı (tlân ı Mesrutı>etlııı Lvvel ve Sonıa)" adlı < )sm.ınll Devletı Ra poıunda şovk anl ıtılnıaktadıı "Frmenı thtılal Komıtclcrının kârresı muticlııdcıı Sasun \akavını takdıı edeı ve buıad.ı ç.ııpışan kahıamanları takdîs edcrler Aynı /amanda bu vakavı'ı ıthâfcn mu teadıd eserlcı nc^rolunmu^iuı kı bunları katiesı pek bala peaa/.ı ne ve mubâlâgakaı ııudır Bu eserlerın retkık \e tahlılmden Lt menı komılelerııun heı zam.ın Itı lâl devletleıının desâıs ı sıyasîycsıne âlet oldtıkları \t \.ıkavıın es bab ı hudusu lahkık cdılııse bu nun da sııl ıııenılekete ecııebî mu dalulesının celph vı davet oldugu bır kere daha tecvvud cdeı 1895'de Sasun ıhtılâlı başladı Mezkur ıhtılâlı en zıyade, bılâhıre Kozan mebusu olan Mu rad ıle Damatyad îbmındekı serkerdeler ıdare ettı îkıncı Sasun ıhtılâlı 1905'rebaşlamıştır Bıı derakı ıhtılâlın ıda resını Ta^naklaı deıuhte ede rek meşhur Alpur Serop ıle na mı dı£er Sepor Paşa ıhtılâlı ıdaıe etmek u/eıe reıs tavm edıldıler' Osmanlı Devletı Rapoııında Boğa/lıyan (Yo7gat) Ermeni ısyanı da soyle anlatılmaktadiî "Yozgat bancağmın Boğazlıyan ka/asina tabı (s akmak karyesıvlc Ya/ber dafında cevelân etnu^ yetmış kısılık ınusellâ (sılâhlı) Lıme nı eşluyası ve Ankara'nın Bala, Havmana, Ankara hııdııtlarmdakı Yeknam ormanlatında ku\vetlı Ermeni çeteleu ve yıne Boga/lı yan'ın (yiıhanlı karyesı cıvarında Kuzas mcvkııntle, Kayserı'nın Everek karyesı Ermenıleıı taıalın dan kumanda edılen muteaddıd kollara ayıılmıs ııç yıız karıp mu sellâh Lımenı eşkıyası foruldu Yınc Yo/gat'a tabı Kumkuyu karyesınde tahassum eden uç yu/ kadaı Lımenı \ şkıyası 2 Lylul 1915 gunu cıvarındakı kurayı tslâ mıyeyı atcşe vcidıleı Suıet ı nıalı susada ınşa edılnıış sıperlerden ve mazgal delıkleunden |,ındarma ve asker uzerıne ıstımalı sılâha başladılar ve Çatıkebır karvesi oıma nında tahassun edılen ve mıktarı sekız vıi7e yakın bulunan Eımenıler oıman ıceriiindekı Akdağ ge çıdınde vaktıvle ıh/ar ettıkleıı sı perlerden asker ve jandarma ve ahalı ye taarru/uatta hıılıındu laı dunleıce mubademedeıı son ra Kı/ılcaova cıhetıne doğru fıraı ettıler" Frmenılerın savaş bolgc len (iısına cıkaıılmaları, Bırıncı Dunya Savab/nın agıı kıısullan içinde ()smanlı devlet adamları nın almak /orunda kaldıkları bır onlenıdıı Avıupa devletleıının "Hasta Adanı' olaıak gordukleıı Osmanlı lmparatorlug'u'nıı \c (inurı utiKİ ogesı olan I uıklcrı yok ctmek ıçın Lımcııılcıın sapla dıklaıı hanıcıi ı,ıkaıni.ık ışlcmıdır Bıı olay bııtıın yonlerıvlc tarıhın nıalı olmııştuı GEÇMİŞİN TALİHSİZLİĞI Kusv.ı I ransa ve Ingıltcıc gıbı devletler tle bu olayı o vıllaıda sa vas, n,ınde olduklaıı ve vok elme ve çaliştıklan ()snıanlı Devletı'ne karşı ınsafsı/ ve çarpıtılmış bır mal/emt olarak butun guçlcrıyle kullanmava gııiştıleı Bu konud.ı Ameııka Bııkşık Devletkıı dc Avnıpa devlctkıındcn gcrı kalıııa dı Bovkce hcın du^manlaunı yıp ıatma\.ı lıeııı de kışkııttıkları ve felâketleııne ncdcn oldııkları Eı menıkre kaışı dostluklarıııı kaıııl lam.ıya çalıştılaı Avıupa devletle tının o /amankı vonetıtılerı yurt taslarını koşullandırmakta bu Lı menı pıopagandasından genib, ol çude vaıarlaııclıl.u Lı menılerın bu gei(,ek dışı abartmalarını, san kı geıçek buymuşçasına, devletle tının lesmı goruşıı olaıak sıınma yagırıştıler Bu dıırıım odcvklleı adına hiç kuşkusu/ gc\mışın bıı talıhsi7İıg^ıdır Antak o /amankı dıışnıanlarımı/, şımdı dosi ve muHchkımız olan de\ktleıın aı tık geıçekı,! olmalaıını geçmıştekı hatalarını du/eltnıelerını bekle mık \c sağlaıııak da hakkınıızdıı 1915 vılında sozde kıvımda olen leıın savısında bıle anlaşamavan bıı devktkr, bırkaı, mılvttn olu den so/ at,an Lımcnıleıın goıuşle ıını bu gun de geçmıştekı propa ganda temelı ıızcrıne dayamava ı,alışı\orlar Dunva, tek vaıılı bu Lımenı suçlamalaıını yıllardan beıı dınle ınektedır lşrc bu kıtap bıı ger çeklerı ve belgelerı ort.ıva kovan, savaş vıll.uının sıkıntısı vc olanak sızlıklaıı içinde ()sıııanlı Devletı taıahmlan dosta vt dıışmana kaışı vuksıltılen taııhın scsı durumun dadır Okundııgu zaman goıule cektıı kı kıtap bır savunma değıl, 1 rmenılerın arkalarında vcı alan devktknn dc gcıçck vuzlerını or tava kovan bıı suçlama bıı vahşet lapoıııduı ve onenıı dc buradan gelmcktedır • K İ T A P E rmeni komıtecıler tarahndan Berlın'de olduıu Ieıı(l92l) lttih.it veTe ı.ıkkı Fırk.ısı lıdcrlerınden D.ıhılıyc Na/ıu ve Sadıa/jjn Talat Paşa'nın "Lrmenı Meselesı" adlı hatıralaıı ıle Osmanlı Devlet Aışıvı'ndcn yararlanılarak ()sm.ınlı Dcvlct Raporu olarak hazu lanan (1916) Osmanlıca ve I ran sizca "Aspııatıon I t Agıssemcnts Revolutıonnaıres Des ( omıtes Armcnıes avant ct apıes la Procla nıatıon de la Constıtıon ()ttoma ııe" adıyla yayınlanan hu çok oncmlı tarıhsel bılge, doncnıın (a nınmış gazctecilcrınden Husevın (.ahıt Yalçın'm onsıvıı ık "F tme nı V.jhşetı ve I rmenı Komıtelerı nın A'mâl vc Harckal ı thtılâlıyesı (Uan ı Meşı utıyetten Lvvel vc Sonra)" olaıak gunıınıu/ 1 ıırkçc sıyle yayınlandı (Orgun Yayınevı, 2005 tstanbul) Bugun degışık ulkeleıe vavılmış bulunan Lımeıuleı, vu/ vıla yakın bır sıııe heı gun giderek .ırtan bır olçude 'Trmenı Soıunu'nun tek yanlı olarak propagandasmı yap nıakta ve kendı çikatlaıın.t uvgun kamiKiyu oluştıırmava çalışmakta dırlar (ıiınumıı/ck bu pıopagaıı da ve suçlama, daha çok, Bııınu Dunya Savaşı içmde (1 *^ 1 ">) Lıme nılerın savaş bolgelerı dışına çıkarılmaları u/eıınde toplanmıştıı Bu taııhsel olay şoyledıı Bırıncı Dunya Savaşı yıllarında Doğu KANLI AYAKLANMALAR Talat Pa^a, Eımenı konnlecıle ımın Bıtlıs, Lr/urunı, Mamuratulâ/iz (Elâ7iğ), Dıyarbakır, Sıvas, Trab/on, Erzıncan, Aııkaıa, Van, Adana, t/ınır Adapa/aıı, Bursa lzmıı vb ()smanlı şehırlerındekı kanlı ayaklanmalarına da degınc rek şıınları soylemektedır " Yal nız Van şehrınde ısyan eden Er menılerın savısı beş bını geçıyor du, hepsı de en yenı sılâhlarla teı, hı/ edılnuştı Bunlaı mevkııletını bon hadde kadaı mudaraa edıyor laıdı Şchırdekı hııkıımct konagı, askerî muesstseleı ve dıgeı bına laıı tahrıp edılnuş ve Muslumnn mahallelerı ateşe verılmıştır Yedı yu? k.ıdar âsı Van mııstahkeın mevkıını ^1 bornbalaııyLı uçuı muştur Bu ısvan haıeketlen nısa na kadaı dev.mı ttnıı^tıt t/mıt Adap.i7aıı hareketlerın den sonra Bıırsa Eımenıleıı ısya na ba^lamış Muslunıanlaıa taaı ıu/ edilmiştıı Bu vuzden ()sman lı oıdıı ıdausı kııvvetkrının mu hını bır kısmını buralaıda sabıt tuünaya nıecbuı kalmı^tır Yapı lan aı astırmalar nctıcesınde yu/lcrcc sılâh, bınlerce tabanca, Sadrazam Talât Paşa tarafından hazırlatılan "Ermeni Komıtecılerının A mâl ve Harekâtı Ihtllâllyesı (llânı Meşrutıyetten Evvel ve Sonra) adlı Osmanlı Devletı Raporu Ermeni komıtecılerının dlğer kanlı ve korkunc vahşetlennı anlatmaktadır SAYFA 18 C U M H U R İ Y E T SAY I 792