Katalog

O K U R L A R A Dergimizin bu sayısım yeni bir mekânda hazırladık. Gazetemiz 81 yıldır yayımlandığı ve artık kendisiyle özdeşleşen Cağaloğlu'ndaki binasından ayrıldı. Şişli'deyiz artık... Taşınma, hüzün dolu bir yolculuk oldu tüm çahşanlar için. Kendi adıma da 40 yıla yakındır yuvam belledig'im Cağaloğlu'ndan aynlmanın çok zor geldiğini söyleyebilirim. Yeni bir yerin yeni heyecanlar getireceğini göz ardı etmeden hazırladık bu sayımızı. Okurlarımızın, yazarlanmızın ve dostlanmmn bize daha kolay ulaşmak için yeni telefon numaralanmızı ve adresimizi kaydetmeleri gerekiyor: Tel.:0 212 343 72 7490 (20 hat) Kitap eki dahili: 458459 Faks numaramız: 0 212 343 72 64 Adrcsimiz ise; Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2 34381 Şışlihtanbul. Bu yıl, taşınma telaşından TÜYAP 24. htanbul Kitap Fuarı 'na neredeyse hiç gidemedik. Yayına dastlanmızdan fuann başanlı geçtigi yönünde sevindirici haberler aldık. Fuar yönetimini kutlamak gerekiyor. Bu sayımızda Adnan Binyazar'la yeni kitabı "Şairin Kedisi" üzerine bir söyleşi, Ulviye Alpay'ın yeni romant "ÇafkantY'YI değerlendiren biryazı ve Ahmet Altan'ın yeni romanım eleştiren bir yazıya yer verdik. Bol kitaplı günler!... "Amaf' ilk satırından okuru içine çeken romanlardan. Merak uyandıran bir tempoyla başlıyor: Romanda ne denli önemli olacaklarını bilmediğimiz yan karakterlerle bizi bir anlamda "havaya sokuyor". i . hsan Oktay Anar, edebiyat I çevrelerinin uzun zamandır I merakla beklediği son roJL. manı "Amat'ta, bir ölümlünün bilgi için ruhunu şeytana satma temasını işlemiş. Bu, Batı halk kültürünün iyi bilincn bir efsanesidir. Doktor Faustus'un (ya da Faust) trajik öykiisü, çok sayıda sanatçıya ilham vermiş ve çok eserin konusu olmuştur. Efsaneye göre, bir Alman astroloUu olan Faust, bilgi vc güç clde etme karşılığında ruhunu şeytana satar. Ademoğlunun bilmek istediği şey her zaman hastalık ve ölümden nasıl kurtulacağıdır; şeytan ise bu alışverişten tann ile giriştiği düelloda bir yandaş bulmuş olarak çıkar. Gerçekten de Faust adında bir âlimin yaşadığı ve şeytandan yaktn dostu olarak söz ettiği bilinen bir gerçektir. Faust'un hikâyesi ortaçağ filozof ve bilim adamlarını etkilemiştir, hatta ilahtyat, astronomi ve ruhbilim konulannda ortaya atılan yeni düşüncelere ilham kaynağı olduğu görülür, ama efsanenin tamamı bundan ibaret değildir, bir de karanlık yüzü vardır ki, büyücülük, kehanet, simya ve şeytanla ilgili karmakarışık bilgilerle doludur. YAN KARAKTERLER "Amat" ilk satırından okuru içine çekcn romanlardan. Merak uyandıran bir tempoyla başlıyor: Romanda ne denli önemli olacaklarını bilmediğimiz yan karakterlerle bizi bir anlamda "havaya sokuyor". Romanın ilk paragrafı, 1670 yılında Galata civarının genel havasıyla başhyor vc paragrafın son tümcesi "...paranın satın alamayacağı bir tek âdemoğlu yoktu, deli marangoz hariç!" diye sona eriyor. Çok doğal olarak, deli marangoza hedeflenmiş şekilde okumayı sürdüriiyoruz, ama konu deli marangoz yerine hekim Avram Efendi'yle, ardından da hekime tedavi edilmek üzere getirilen gözleri yuvalarından çıkmış Kayıkçı Recep ile devam ediyor, tam konudan uzaklaştığımızı düşünürken, Kayıkçı Recep'in gözlerini yuvalarından çıkaran olayın deli marangoz ile karşılaşmış, olmasından kaynaklandığını öğrenip yine konuya dönüyoruz. Bu seter de "Mehmet Paşa I tamamı'nda 'Ayyaş' lâkabıyla mülâkkap ve Ohannes ismiyle müscmma bir ihtiyar tellâk" giriyor devreye, onu yakından tanıdıkça bizi yine aynı kişiye götüriiyor: Cebinde 247 akçesi bulunan deli marangoz tekrar okıırun karşısına çıkıyor. (Romanın bu aşamasında isimlerin ya da sayıların bir anlamı olacağını hisseSAYI 819 Asuman KafaoğluBüke Yazın Sanatı Amat diyoruz ama tabii 247 akçenin anlanıını ancak romanın son sayfalarında anlıyoruz.) Tüm bu yan kişiler bizi sonıında romanın büyük bir bnlümünün içinde geçeceği Amat adlı kalyona götürüyor. Burada Ihsan Oktay Anar okuruyla biraz oyun oynuyor, çünkü Amat'a csrarengiz kişiler binmeye başlıyor, biz roman kahramanını deli marangoz sandığımız için konunun tekrar ona gelip dayanmasını bekliyoruz, oysa roman bambaşka bir seyirde ilerlemeye başlıyor, ancak son sayfalarda deli marangoz yeniden önem kazanıyor. CÖNDERMELER "Amat" lbn Meymun'un, Parmenidcs'in ve Aristoteles'in eserlerine göndermeler yapıyor, ama bunlardan çok daha önemlisi, bize anlatılan Amat kalyonunun hikâyesini de başka eserlerden alıntılar yaparak aktarıyor. Bunlar: Kurşunlu Mahzen Kâtibi Hamamcı Musa Efendi, Rüznamçe Kisedarı Ölügözlü Cuma Bey, Kuşçubaşı Halifesi Kuyruklu Rıza Çelebi, Masraf Katibi Kuzguni Halim Efendi, Vakaniiris Şaşı Ikram Efendi, Selam Ağası Kekez lsmail Dede Hazretleri, Yedekçibaşı Maymuni tlyas Baba I lazretleri ve Buhur Miitevcllisi Kılbaz Yakup Dede Hazretleri... Anar, roman boyunca bu saydığı (tüm roman kahramanları akıl almaz derecede eğlenceli isimlerc sahip) bu kişilerin Amat'ın gizemli yolculuğu hakkında yazdıkları metinlere gönderme yapar. Çok sonra tüm bu karakterlerin aslında Arap lmam'ın kahvehanesinin müdavimleri olduğunu, büyiik bir olasılıkla orada duydukları hikâyeleri farklı şekillcrde dile getirdiklerini anlarız. Metin, kendi içinde yarattığı kahramanların hayali metinleri üzerine kuruludur. Romanın gerçekliği de aynı bu şckilde gözden geçirilebilir. Aranılan gerçek, sahip olunan masalların dile getirilişinden öte bir şey değildir. NUHUN GEMİSİ Kutsal kitaplarda, Allah'ın kulu Nuh'a bir gcmi inşa etmesini söylediği yazılır. Tann, tüm dünyanın büyük bir felaketle su altında kalacağını, kocaman bir gemi inşa ederse insan ve hayvan soyunu tükenmektcn kurtaracağını söyler. Bildiğimiz kadarıyla bu Tanrı'nın ademoğluna verdiği tek siparişidir. Ihsan Oktay Anar romanın başına bu siparişi (Tekvin 6:14) alarak romanda görmcmizi asıl istediği yöne işaret ediyor. Amat da sipariş sonıında yapılan bir kalyon, fakat burada siparişi veren Tanrı değil, şeytan; ayrıca insan ve hayvan soyunun devamı için değil, sonu için veriliyor bu sipariş. Roman boyunca eğlenceli bir şekilde okuduğumuz hayat öyküleri, gizemli anlamları olduğunu hissettiğimiz ama tam da çözemediğimiz hcr şey, romanın bir noktasında çözülmeye başlıyor ve romandan o ana kadar alınan haz, bir anda katlanıyor. Bazı yaşam öyküleri boş masallar gibi görünse de, her şey romanın bütününde anlam kazanıyor. lnce detaylarda gizli bilgiler saklı olduğunu nice zaman sonra anhyoruz. FELSEFİTARTIŞMA Romanın tam orta yerlerinde Amat'ın kaptanları Diyavol Paşa ile Kırbaç Süleyman Reis arasında ölümsüzlük üzerine ilginç bir konuşma geçiyor. Diyavol Paşa, kitaplarda bulduğu kesinlik yerine belirsizliği hep tercih ettiğini, Süleyman Reis ise bir nebze kesinlik taşıyan bilgi aradığını söylüyor. Ölümsüzlük ancak sonsuz zaman içinde olabileceği için, önce zaman üzerinde düşüncelerin berraklaşması gerekiyor tabii ki. Fisagorcu filozoflara göre zamanm sonsuz olmasının yegane yolu onun döngüscl olmasıydı. Döngüsel zaman da tabii şu anlama geliyordu, sonsuza kadar süreeek bir döngüdcn bahsedildiğinde, sonuçta yaşanılan her şey tekrar yaşanmak zorundaydı. Romanın merkezine yerleşen bu tartışma aslında bir pazarlığın başlangıcı; Süleyman Reis sonunda Diyavol Paşa'nın diişüncesine geliyor, ölümsüzlük de en az ölüm kadar kesin, "(i)ster alın yazısı densin ister matematik, kesinlik özgür bir insanı daima çıldırtırdı." "Amat" hiç kuşkusuz uzun zamandır okudıığum en iyi romanlardan biri. Etkisinden epey bir süre kurtulacağımı sanmıyorum.ı asuCffyazınsanatı.com Ihsan Oktay Anar, son romanı "Amat'ta, bir ölümlünün bilgi için ruhunu şeytana satma temasını işlemis. TURHAN GÜNAY eposta: cUmkitap@cumhuriyet.com.tr KİTAP Imtiyaz Sahibl: Cumhuriyet Vakfı adına ilhan Selçuk < Genel Yayın Yönetmeni: Ibrahim Yıldız v Yayın Yönetmeni: Turhan Cünay o Sorumlu Müdür: MehmetSucu o Cörsel Yönetmen: Dilek Akıskalı o Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. <, Baski: Ihlas Gazetecilik A.Ş. 29 Ekim Cad. No: 23 Yenibosna Istanbul o Idare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar öktel Sok. No: 2 34381 Şişlilstanbul. Tel: 0(212) 343 72 74 (20 hat) FakS: 0 (212) 343 72 64 o Cumhuriyet Reklam: Cenel Müdür: özlem Ayden/Reklam Müdürü: Eylem Çevik • Yerel süreli yayın v Tel: 0 (212) 251 98 74 75 • 0 (212) 343 72 74 C U M H U R İ Y E T K İ T A P Amat / Ibsan Oktay Anar I llctışim / Ekim 2005/235 say/a. SAYFA 3