Katalog

dan da özellikle tarımsal oyunlarda erotik öğelerin ve erkeklik aygıti simgesinin isjeviyle ilgilidir." (206) Otesinde eşcinsellik üzcriııe scyirlik oyuna bile rastlanır Anadolu'da (207). Kaldı ki "bütün tarikatların... dans ve gösterileri, törenleri bulunmaktadır." "(Bunlar) lslamdan çıkmamıştır. ...Fuat Köprülü vc Elsc Krohn aynı yıl (1929) yayımladıklan incelemelerde, tarikat uygulamalarının ^amanlıktan gelişini açıklamışlardır." "...Bunların Tiirk halkının tslamdan önce de sahip oldukları danslar olduğu, çcşitli nedenlerlc nitclik değiştirdikleri ortaya çıktığı sonucuna varılmış,tır." (113, 114, 115) "Aslında bu danslar çok eskiden beri Türklcrcc biliniyordu, oynantyordu, lslamdan sonra dans yasağı na karşı bunlara dınsel anlamlar, dinsel bir kılıklama verilmiştir." (180) Kimi Şamanik etkilcrin Türldcr yoluyla Anadolu'ya gelişı üzerinde de duran yazar, buna özel bir bölüm de ayirmış: "Bektaşi ve Alevüerde Törenler Senıahlar ve Orta Asya". "Şanıanlık, Islam perdesine bürünerek yüzyıllarca yaşayabilmiştir. Anadolu tslamiyeti, birçok inanç ve uygulanıaları kendisiylc bağdaştırnııştır; bu.özclliklc mczhep dıs,ı kesimde görülür. Bcktaşilik ve Alevilik bunun birgüzel örneğidir. (...)/ Anadolu tslamiyeti, çeşitli kültürlerin ve uygulamalann birbiriyle bağdaşarak bir mozak gibi bütünleşmesiyle oluşmuştur." (362) Buna ek olarak And, Şamanhkla Alevi inancının ortak noktalarını da sekiz başlıkta topluyor (366). ANADOLU OYUNLARI BİRLEŞTİRİCİ! Metin And, Anadolu'daki oyunların, temelde tiiın oyunların bir bileşkesi oldıığunu bize göslerirken, bunların ortak değerlcr yönündc nasd birleştirici bir nitelik taşıdığını da aktanyor: "Yunanistan, Bulgaristan, Romanyagibi ülkclerdeki köylünün dramatik gelenekle aynntıları bizim oyıınlara uymaktadır. Bunun gibi danslarımızda da büyük benzerlikler vardır. Benzerlikler çok doğaldır; ayrıca 'Ermeniler mi Türklerden, Türkler mi Ermenilerden aldı' tartışması da kısır bir döngüdür, çünkü burada, bir toplumun ötekinden alması söz konusu dcğil, iki ve daha çok toplumların, üzerinde yaşadıkla rı toprakların kaynaklığından yararlanma larıdır. Her toplum bu ortak kaynağı kendi kültürü içinde yoğurur. Ona kendi kişiliğinin damgasını vurur." (109, 110. 111) Nitekim yazar, "Ermenilerin de pek çok Deve oyunu oldug'unu" belirtiyor (221/dn.). Albümünc bir Ermcni Deve oyunundan resim de ekliyor hatta. And'a göre "Köse oyunu Anadolu'da eskiden Ermeniler arasında da oynanmaktaydı" (326). "Anadolu'da yüzyıllar boyunca aynı köylerde oturmuş Ermenilerin dramatik oyunları da ilginçtir. (...) tlginç olan, oyunların çoğunlukla Türkçe oynanmış olmasıdır." (333) Metin And, görkemli yapıtının bir yerinde, şunu vurgulama gereği duyuyor: "Anadolu kültürüne sahip çıkmanın önemini en ıyi anlayan Atatiirk olmuştu. Eski Anadolu kültürünü herkesten önce Türklerin araştırması gerektiğine inanarak l'ürk arkeologlarının, eski Anadolu dillerini inceleyen Türk bilim adamlarınm yetişmesini istemiş,, Dil ve TarihCoğralya Eakültesi'ni kurarken burada bu bölümlerin temelini de atmıştı. (...) Çevremizde herkesin gözü Anadolu'da iken, bizim Anadolu'ya sahip çakmamamız, bırakın işin bilimselliğini, rakat siyasal açıdan da büyük bir vurdumduymazlık ve kör gözlülük olmazmı?" (102,103) Metin And, bu topraklar üzerinde yaşayan milyonlarca insanı, yani hepimizi de uyarmış oluyor bu sözleriyle! 1774 yılından günümüze değin eksiksiz kronolojisi ve tüm çıplak gerçeği ile TürkErmeni ilişkileri; fotoğraflar, belgeler, olaylar, tanıklar... ANADOLU, BÜTÜN OYUNLARIN YURDU! Bilimcilerin oyunların coğrafi gcçiş yolları üzerine yaptıkları çalışmalar, Anadolu'nun görece bir oyun aktarıcısı ya da taşıyıcı.sı olduğunu ortaya koyuyor (46,47). Metin And, konuya şöylc cğiliyor: "Anadolu bir ana kaynak ülkedir. Bugün Avrupa köylüsünün oynadı^ı oyunların, dramatik gösterilerin de önemli bir kesimi Anadolu'dan çıkmıştır. (...) lyı bir inceleme ve karşılaştırma ile kaynagın, hep Anadolu olduğu saptanabilir." (109) "C)y sa Anadolu... dramın kaynağı olan ritüel lerin beşiğidir, üstelik Anadolu köylüsü bunu titizlikle yaşatmaktadır." (298) "Ancak Anadolu, bir kez de Türkler eliyle konışu kültiirleri etkilemiştir. (...) Anadolu'dan Türk etkisı diyebileccğimiz olgu, bu kültürlere Anadolu'nun bu kcv de Türkler eliyle etkisıdir. Uzun bir süreç içinde en eski çaglardan kalma bu oyunlar, biçim ve amaç değişikliklerine uğrarken, yeni anlamlar, gerekçe ve işlevler ka/anırken, burada belirgin bir Türk etkisi de görülmektedir." (327) Anadolu insanı, bütün oyunların temsilcisi konumundadır bugün. And'ın 511 satırlan bu yönıle alınabilir: "Konya'nın güneyinde Çatalhöyük'te sekiz, dokuz bin yıllık neolitik kenttc bulunan renldi duvar resimlerinde geyik avlayan dansçıların sırtlarında pars derisi, ellerinde yay ve oklarıyla dans ederken, kimi de davul çalar." (379) Hiç kuşku yok ki, bu oyunları bugün Anadolu insanı oy nuyor. Metin And, bu çalışmasıyla oyunların, "Anadolu köylüsünün yaşamındaki yerini ve zenginliğini kanıtla(maya)" (288) çabalıyor bir bakima. Oyun ve Biigü'nün bir başka yerinde de şunları söylüyor yazar; "Anadolu köylüsü için oyunları kutsal dır. .. .Uğur getirmc, bolluk yaratma, hasta sağaltmak gibi çeşitli işlevleri oyunlardan bekler, bunun için dc oyunlarında titiz, özellikle yabancılara karşı laskançtır." (125) Oyunlarımızı koruduğumuz gibi yurdumuzu da kıskançlıkla korumamız gerekmez mi peki? Oyleysc Cumhuriyetimizin seksen ikinci yılında bunu anımsamalı, cumhuriyeti bu duygularla kutlamalıyız! Haydihalaya... • 819 2. Basım "Kıymetli tarihçi, araştırmaa, diplomat Bilâl Şimşir'in ycni kitabı Ertneni Meselesi 17742005 bugünlere denk düştü.panzehirgibigeldi." Altemur Kılıç Ortadoğu, 29 Eylül 2005 "Ermeni konusunun içyüzünü bilmeyenlerin sayısı çokfazla. Bugün size bir kitap önereceğim. Büyükelçi Bilâl Şimşir, şimdi çkan kitabıyla muhteşem araştırmalarına bir yenisini ekledi: Ermeni Meselesi 17742005. ...Bilâl Şimşir'in kitabmı okursamz eskilerin adına 'Ermenigailesi' dediği bu büyük ve emperyalist belanm içyüzünü ve perde arkasını belgelerle görüp öğreneceksiniz. Bela başımıza I8.yüzyılda musallat edilmiş, halen de sürüp gidiyor." F.min Çölaşan Hürriyet, 27 Eylül 2005 "Sözde Ermeni soykmtm ile ilgili olarak yayımlammş çok sayıda kitap okudum; ancak şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki Şimşir'in son yapıtı bu konudaki en derli toplu, en ilginçyapıtlardan biri. ...Bu kitabı konuyla ilgili herkesin okumasını isterdim. Özellikle, konu hakkında 'spastikftkirler'bcyan eden kimi yazar ve tarihçilerimizin..." Erdoğan Tokmakçıoğlu rinde bizimkilcrc büyük bir yakınlık buluyoruz. ...Bu oyunlarda kullanılan sözcüklerin pek çoğu da Türkçedir. .. .Bu oyunların Türkler eliyle buralara ycrlcşmiş olması olasılığı da düşünülebilir." (312) "Ayrıca Köse'nin koç ve tekeyle ilişkisini Anadolıı'da öteki etnik toplulukların oyunlarında da buluruz.' "Gene Anadolu'da Ermeniler yağmur yağdırmak için kcçi maskesi ve kcçi poStu giyinmiş 'Keçi Adam' geçirirler... (jene Anadolu'da, özellikle Güneybatı Anadolu'da, çeşitli teke dansları vardır," (320,321) "... Özellikle Ermenilerin oyunlarını, dramatik gösterileri ve danslarını bizimkilcrle karşılaştımıak gerekir. Bu kon uda araştırmalar yapılmıştır. Örneğin Prof. Cîeorg (îoyan'ın 5 büyük cilt üzerine hazırladığı Rusça, Ermeni l'iyatrosunun lki Bin Yılı adlı eserin(de) yer alan(...)/oyunların çoğunun konusu, kurallan, tarihleri, C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI Gözcü, 24 Eylül 2005 BİLGİ YAYINEVİ Bü şjj| 23 SAYFA