Katalog

0 K U R L A RA Önder Senydpılı 1940 yılında hmirÖdeıııis 'te dogdu.hmir Türk Kolejini ve ODTl'l Mimarlık Yakültesi'ni bitirdi. ABD Pennsylvania Universitesi'nde lisansüstü öğrcniın gnrdü. l??ıar ve îskau \\aktwligi 'nda mimar, Bdşhakdnlık'td Yatırım Planlama ve Koordiridsyon genel n/iidiirü oîarak görev aldı. Vdtan gdzetesinde fıknı yazarlığı, Yankı dergisinde yazı ışleri m üdiirliiğii, Diinya, Güneş ve Milliyet gdzeteleri ile Sdnat Oldyı ve Sandt Çevresi dergıleritıde Atıkıinı temsilaliği, Ankara haber miidürlügü, Şekersanat 'ta yayın ktırıılu iiyeligi ydplı. l R1 televizyonıı için 'Çözünıe Doğru', 'Yüzyılnmz liirk Kesmi\ 'Stiidyo Ankdra', 'Ketıt ve Yaşam' ve 'Satıattan Kesitler' prograınlarnu bazırlddı. Udlen ODTÜ Minuır lık l'akültesi Endüstn Drünleri Tasarım Bölümit'nde öğretinı görevlisı oldrdk çalışıyor. Şenyapılt'nın yazıyla ilışkisi de erken yaşlardd başladı. llk ydzısı 19Î7 yılındd Demnkrat tznıir gdzetcsinde yayımlandı. Sonraları Satıat OLıyı. Sdtidt Çevresi, Milliyet Sdndt ve Gösteri dergılerinin yaZdrhırt dnısıııdd yer aldı. Yırmiye yakın kıtabı htıhınaıı Önder Şeııydpılı çeşitli çdlışmaları ile bes ayrı ödüliin de sahibi. Kendisi ile yapılnnş bir söyleşi ve yapıtlarını degerlendiren yazılarld tanıtmaya çalış/ık Şcnyapılı yı. Bol kitaplı günler... Joyce Carol Oates I nsan ruhıınıın en acımasız yanlarını an latan bir öykü yazarı Oates, öykülerinde hep okıırıı sözcüklerle ördüğü biı kıskaca soK.au ve en beklcmedi£i anda kıs kaçları geren bir yazar. "Kalp Koleksiyou cusıı" adlı övkii kitabının birinci sayfasında William Blake'ın "Masunıiyet Kehanetleri" kitabından bir alıntı ver alıvor: "Havat kımı için tatlı bir eeleııce t layal kiıııi için tatlı bir egience Kimı içinse Bitmeven Cîece" Bu dizeler masumiyet ile kötülüğün yirnıi yedi öykü boyunca oluijturacağı zıtlığa hazırlıyor adela okıırıı. Oatcs'ıın öykülerınde ilk dikkat çeken öğe iyi ile kötünün kars.itlıgı, bunu yazar en uç noktalarında ele aldı £ı için ııyarıeı bir etki yaratıyor. "Kalp Koleksiyoncusu" kitabının birinci aynı zamaıula en etkileyici öykıisü "Gök Mavisi Top" adını taşıyor. Bu öyküde Oa tes, on döıt yaşında bir kız çocugunun mavi bir tonla oynamasını anlatıyor. Oykünün ilk satırıarı "nmtluyduın, kendimdim, ve mutlııydunı ama farkında değildim ' diye basjıyor ve lıeuıen ardından "kurumuş, kan rengi vüksek bir tıığla dııvaıın dibinde yürürkeıı bııldum kendinıi " diye devam ediyor. Bıırada "kurumuş kan rengi," saf bir kızın ağzından anlatılmasına rağmen saflığın ve masıımiyetin yiti rildiğini hemen hissettiriyor. Oykünün geri kalanı için de benzersiz bir fon olu^turııvor. Oates oykulennde gerçeküstü öge lere hiç yer vermediği halde, garip objeleri bir araya getirerek gerçek dı ş,ı bir ortam yaratır. "Kalp Koleksiyoncusu" ya da bir şey adlı öyküler de yaptı£ı gibi, hikâvenin mekânını olıışrıırıırken ıçine birbirlerivle ta nıamen uyumsuz objeleri koyarak gerçeklikten ıyice uzaklaşır. Tasvir ettiği nıekâıılar genelde karanlık, küf kokıılu, pis yerlerdir. Bazen ilk bakısj ta ınuhte^enı görünen nıalikânelerya da cvler, içlerıne gırildiginde kasvetli hava ta.şıılar. Bıınıın nedcni, Oates'ıın kahranıanlarıııın iç huzurdan yok.sun olmalarıdır. "Kalp Koleksiyoncusu nun birde "Cîrotesk ()vküfer" diye bir alt başlığı vaı ama yazar "grotesk" sözcüğüniin çağrıştırdığı komik unsuru dışaııda bırakmüj. Cîrotesk, "kaba gülünçliıklerden, tııhaf ve olmaya cak ş,akalas,malardan yararlanan, karşıt göruntüleri, bağdaşmaz durumları şaşjirtıeı biçimde birleştiren güldürü biçimı" oîarak tanımlandı gı için, abartı ve komik ögeler bekleniyor. Sanırım böyle bir alt başlık la Oates bir kez daha okuru şaşırt mayı seçiyor çünkii bu öykülerde karşıtlıkların oluijtıırduğu bağdaş mazlık olduğu halde hiçbir şeKİİue komedilerde rastladığımız abartıya yer vermiyor. daha güzel olduğunda ise üvcv amcaların, yaşlı erkeklerin şiddetine nıaruz KOI.hKMVdNI UM kalan ya ela annesi tara hndan kıskanılan biri. Tipi ve zekâsı ne olursa ol sun, acımasız bir diinyada yalnız biri. Öykülerin benzer tonda olması, bir öyküden digerine gcçtiğimizde, neredeyse aynı kahramaıu yeni bir duruın karşısında bıılmak, öykü derlemesınden çok, kitabın roman tadında okunmaMiıı sağlıyor. Bir öyküde küçük bir kız çocuğunun üvey amcasını ziyarete gittigi bir pazar günü, bir digerinde iiniversitede okuyan genç bir kızın ıııh hastası annesi tarafından ziyaret edilmesi, yine bir başka öy kiide ıslahevinden yeni çıkmı^ bir genç kızın vaşjı hakinıin evine davet edilmesi gibi konu lar işlcnmiş, böyleee (Jates neredeyse hep aynı kızın çoeııkluk vıllarından izlenimler taşıyan anılarını anlatnıış. Dünyanın kötüliikJerine karşı saflığını koruyan bir kıza karşı do ğal bir yakınlık hıssetmemize neden oluyor öykülerde. ()ykülerde ele aldığı masıımiyct olgusıı bi lınmezler karşısında korku dııymamıza da neden oluyor. Masum kahramanın başına geleeek kötülükleri hissettiğiıniz için öykünün başından itibaren gerilinı hissedıyoruz. Ovkülcrin hemen hepM birinci tekil ^ahısta vazıldığı için, masum kahraman kendi tar kında olmadığı kötülükleıi sailıkla anlarıyor. Bu farkında nlmamak dııygusu okurda, uçurumun kenarında yürüyen kör bir insa nın yarattıgı heyecan ve korku izleninıi bı rakıyor, her an düşebileceğini biz biliyoruz iakat o farkında değil. Nasıl biı yazar? Joyce Carol C )ates ilk öykülerini genç yaş lardayazmaya başlamış. "Lotterv (Fivango) ya da "Zombie " gibi bazı öyküferi edebiyat derslerinin vazgeçilmezleri arasına girmiş bi le. Bu öyküleri okudukça nasıl bir vaşamı olmuş da böylesine karanlık öyküler yazabili yor Oates diye bir ıneraka kapılmamak mümkün değil. Çok merak edıp ara^tırdığnn halde yaşam öyküsü hakkmda lazla bılgiye ulaşamadım. Birkaç yıl önce bir öğreııcisi tarafından biyografisi vazılmasına rağmen, hayatındaki bir çok sır hâlâ dıle getirilnıemi^ gibi bir izlenim bırakıvor çünkii övkıılerın ardında acı bir yaşam öyküsü bekliyor insan ve hayat hikâyesinde buna rastlanmıyor. Bir yazarın hayal gücünün nelerden beslendi^ini bilmesek de yapıtlarm lamamında çok derin izler hissediyoruz. Oates günümüz Amerikan edebiyatının en başarııı öykü yazarlarından biri kuş,kusuz. Romanları, öyküleri denli bılınmıyor ama umarım çok yakında tüm eserlerini Tiirkçe'de okuma rırsatımız olıır. Cîerçekten de inanılmaz bir dünyayı, benzersiz bir dille an latan bir yazar Öatcs. "Kalp Koleksiyon cusu"nun Türkçe cevirisi de çok başanlı, büyük bir zevkle okunan bir kitap çıkmı^ sonuçta ortaya. • www.yazinsanati.com Kalp Koleksiyoncusu: Grotesk Oykülcr /joyce Carol üatcs / Can Yaytnları / 200 i /f Grotesk TURHAN CÜNAY Imtiyaz Sahibi: çağ Pazarlama Cazete Dergi Kitap Basım ve Yayın AŞ'yi temsilen Cumhuriyet Vakfı adına llhan Selçuk Genel Yayın Yönetmeni: Ibrahim Yıldız Yayın Danışmani: Turhan Cünay Sorumlu Müdur: Mehmet Sucu Cörsel Yönetmen: Dilek Akıskalı Baski: Basın Yatırım Sanayil ve Ticaret A.ş. Esenboğa YoluANKARA Idare Merkezi: Türkocağı Cad. No: 3941 Cağaloğlu, 34 334 Istanbul, Tel:(212)512 05 05 o Merkez Reklam. C U M H U R İ Y E T K İ T A P Oykülerın hemen hepsinde kahra man, genç bir kadın ya da bir kız ço cugu. Yine, hemen hepsinde bu kadın kahraman aşağılanan, taciz edi Joyce Carol Oates llk öykulerini genç yaslarda yazmaya başlamıs "Lottery" (Piyangol ya da zombie" gibi bazı öylen biri; çirkin ve sıradan bir kız ço küleri edebiyat derslerinin vazgeçilmezlerl arasına glrmlş bile. Bu öyküleri okudukça nasıl bir yaşamı olmu$ da cuğıı olduğunda hor görülen, biraz böylesine karanlık öyküler yazabiiiyor Oates diye bir meraka kapılmamak mümkün değll. S A YI 7 10 SAYFA 3 Masum kahraman