Katalog

Gözlerinde Gece Yok HAYRİ K. YETİK ozknııck Gcce Yok gençlık ıo manlarından bıı ı Bıı egıtııııcı vazaı olan Mehmct Atıl la egıtıının \ı gençlığın toplunı ıçın, gelısjııc ıçın varın ıçın nekad ıı onenılı oldugıı rııın bılıncindekı yazın bırıkınunı vc emegını bu alana voneltıyor Alclıgı şııı odııllcrının de gosterdığı gıbı şıır al.ı nında da vazınsal değeıleı uıetmekte olan bu va/ar, avnı /amanda ıvı bır şaır Şaıılıgını, ovku vazaılığını oııeınsedığıın ıçın kıtabıvla ılgılı gorusjcrımı açmadan once annnsatnıak ıstedını Bu vonlcıı Gozlcrınde Gcce Yok adlı venı roma tııiKİakı clıl ustalıgının nedcnı olduğu ıçın Bır solukra okunan, daha doğıusıı romanı bıı solukta okutan bu dıl vc an latım dıl bılıncıne dıl bırıkımıne sahıp bnınden beklenebıln arıcak Atılla da bıı bcklentıvı boşa çıkarmanıakla verın de oklııgunıı olması geıekenın bu oldıı ğıınu gostermış oltıvor Yalnız bu degıl, loıııan avnı zamanda okuyiKuyu hoştutan,geıgınlığe verver meveıı aıııa yıne de okunabılen, kendı nı okutabılcn bır nıtelık taşivoı Genç lık lomanları belkı dc hedefledığı kıtle nın dınamık, atak, gozu kaıa, heyecanlı olması dolayısıyla bıı duyguları hareke te geçıııci ıçerık ve ışjeve sahıp olsun ıs tenır Mehmet Atılla buna dayamamış kıııgusunudılını Bıı yaşaın kesıtıvlebır hayata ncnccre açıyor Tunç, romanın biiıncı kaıakteıı olaıak zalen oyle seru venlere atılacak bırı değıl Romanda onıın bıı yoııu başarıyla veulmıs, Ba!)la mıs, bulunduğu ılışkısını serııven gordıı gu ancla va/geçıyoı Tophımsal, dana doğrusu sınıfsal kını lığıne vc konuınuna uygun olanı seçı yor, denılebıln kı scruvensi7İığı seçıyoı Aıııa haııgı havat bıı seıuven değıl ki'J Ya da havat nerde ınsana, hele de ışçıv se, ernekçı çocuguysa kolav bır vas.antı sunabılır' Yok bovle bu şey Heı ınsan bıı lomanın kahıaınanıdır Gozlerınde Gece Yok bunıın bırorneğını oluşturu yoı Berna guvcnlı havatına renk, heyc can katmanın peşındedır kuçukbur|u va kulturunc goıc kendını guvencede dııyumsuvoı Tunç a bu sınıf penceıe sındcn yaklaştnıvot, onıı vanına çekme veçalışıvoı aslında deıdı bu degıl deı clı kendınc bır arkadas, edınmektır veya arkadasjıklarının surmesıdıı Bıı genç gıbı go7iı karadır, olgıın tavırlı Tunç'un aksıne Son daıbesını de Beına'nın an nesındcn, vanı scvdığı eşınden vemif} ba ba clenevıın salııbı olarak, bılgece mıs vonla bclnıvor Scvccen, sevgı dolu dık katlı Romanda kotu aclanı gıbı gouınen Lcvcııtdc tıpkı Tunç'un ıvılıgı gıbı ıde alı/e eclılmeden vaı olabılıvoı lvıhklc tanıdığımı/ Lıvent serım bolumundc kotuluguvle one çikıyoı, ıomanın so nunda dd ıtırahvla ıvı vanı gorunuvor avnı zamanda pişman tavıılaııvla ınan cfırıcı olııvor Bu sahıcılık duvgıısıı ıçın va/aı lunç a da bıı vanlış vaptnnuştı Roman mutluluklabıtıyoı kotuleı ıvı oluvoı ıvılcıııı ıvılığı anlaşılıvoı Bclkı vazar gunumıi7 gençlerıne ıvımserlık aşılanıak ıstıvoı (, ocıık ve gençlık ro G manlarında bıı kavgı hcp go7etılıı anıa sanıvoıuın vazaı bundan çok şiddctın one çıkmıs olmasına bıı tepkı bılınçlı bıı seçenck olaıak bu denevc gııışıvoı Bu tııı ovkulcr şıddet vegerılım fılmk ııne alışıms, aksıvon duşkunu gcııçkıt. bırçağrı Sttfcan Kıng romanlarının so vııt, havalı olav vc kışılcıındcıı, lanta/ı lcrınclensc vanı başımı/dakı gerçekkıe vuzumuzuçevıııyor Oıdagoıulmesıgc rckı n bır gerçek hayatın oldugunu gos tciıvoı • ([email protected]) (>o7İerınde Gece Yok / Mı hını t Alıl la / Bılgı \d\inLiri / 226 \ Bir Yaşdönümü Riıvası ŞAHİN YILDIRIM' Bı lom.ın kurgusu içinde geıçck lığın bu kadar yalın verılebılecc ' ğını edebıyatımızın buyuk ka /aııcı savdığımız Erendi7 Atasu, Bıı Yaşdonumu Ruvası adlı son lomanında bı/lerc vc bclkı de bırçok psıkoloğu, onları kıskanclıracakbıı bıçımdegosteı mıştır (>7i llıkle kadın dunyasının o ın ce, kaıanlık, bılınmedık çizgılerını açık scçık serıyor gozler onune Roman, ozelde I endc'nın, gencldcy sc ekonomık bağımsulığını kazanan ama bunun kadınlık açısından çok fazla dabırşevıdeğıştıımedığınıacı bırşe kılde de olsa anlayan kauın'ın uç ayrı ılonemını ele almıştıı Ferıde aslında Ferhat'la evlenmek ıs tcme7 fakar ' ()tıi7iına yaklaşıyordu ve anne olnıak ıstıvoıdu " (s 16) herhat'a havır dıveme7dı Sadece anne olmak ıçın bıınle evleııılır nıı' l'abıı kı havır, onıı scvmıstı Yıllar sonra an ladı "I erhat'a neden delıce sevdalandığını Adamı, yıı zunun değışen aykırı anlam laıı ıçın sevmıştı" (s 18) Eşı nı bır ka/ada vıtıren herhat kuçuk kı/ı Şırın ıle yalni7 ka lınca I eııde nın kapısını çal mıştır Ferhat sokucuır ve dıı şunce vapısında "kendı sını on plana almak ona doğru gel me7, onıın "biiıncı bıreysel ılışkıleıı geıı ıtmıstı, 'ulkenın esenlığınde voğunlaş' dıye bıı vuruvordu vaılığı"na (s 29) Bu t.h cşı I'crıde'vlc araların da sicak bır ılıskının vogun las,masına cngclolur "Ferhat ulkesını çok sevdığı ıçın geç saatleıe dek çaJışivordıı ve ul kesını sevdığı ıçın nlrmıstıı (s î*5) Okulda ogrencılerın kavgalaıını avııııken aıada kım vııı dıı va gıtmıştı Fırhat (Kımva), Ferıdc (Ldebıvat) ve Sedat (Bıvolo)i) avnı lıscdc oğretmendırlcr I erhat ın oluıııunden ıkı vıl sonra Fcrıdı ıle Sedat ın ılış kısi başlaı Sedat Feııdc'nın tluşuncfukleıım tam d.\ onun ıstedıgı bıçınıde ılaclc cdıvor, bu 1 erıde nın Sedat a daha Erendlz Atasu kadın dunyasının o Ince karanlık blllnmeçok vaklaşmasını sağlar Ayrı dık cizgılerını açık seçık serıyor gözler Onune Üç ayra dönem ca ' I eııde gecikııu^ ^ ^ımdı Scdat'ta bııluvordıı (s 46) Atasu bıı kadının kcıı dını "kadın" olarak hıssetme smın, hatta topluın îçınde ba gınısı/, o/gıır bır bırev oldıı gunıı kendıne kabııl ettırrııesı nın sadccc ckonomık bağım sı/lıgını kazanmakla gerçekk s,cmcveceğını duvurııvoroku vucuva Sevgı, sclkat, anlavı^ bırlıktdık nayLi'jma gıbı kav lanılaıa kadın ın nc kadar onem verdı gını bu romanda bır kcv daha gormek ve avrıntılarıvla kavravıp kabııl etmek kaçınılma? olııyor I erıdc nın adı, annesının ona hamılevkcn Reşat Nurı'nın Çalıkıı^ıı lomanı nı okuması, bundan ctkılcnerek kızına bu adı kovması I eııde'nın de (,alıku ^u ııa voııclnıesı, vazarla bırlıktc bu ro man ık kendı va^amları aıasinda bıı na lakllık kurnıasına nctlen olıır Bu n.ı kımdan denılebılıı kı Bıı Ya^donumıı Ruvası aslında Çalıkıış,u romanındakı eksıklıklerı gıderen, oradakı tum ılı^kı lere derınlık getıren, Çalıkuşu'nıın mo dern bır verbiyonudııı Bıı bakımdan soz konıısıı ıkı romanı e^zamanlı okumakta yaıaı vardıı Ferıde ıle Şırın'ın arasında bır ana kız sevgısınden zıyade bambasjka bır sevgı vardıı Ferıde Şırın'de kendını tunıleyen, kendı vaılıgını daha anlamlı kılan bır şeyler bulmaKtadır Ferıde'nın ıç dunvasındakı eksık vanlaunı Jjııın ta mamlamaktadır Sedat ıse bıı tumlenışı taçlanduan onemlı bır varlıktır Onun da solcu okı^u, mııcadcleden vılmayışı, "konııınıstlık vuzunden tıp fakultesindcnatılması" (s ")8) 1402'lıkolaıakoğ retmenlıkten uzakla^tııılması, sosyalıst bır partıde legal çalı^malaıa vonelmesı, Ferıde've Fernat'ı hıç unuuurama^. Fa kat, gun geçtıkçe de Sedat la evlılık ılış kılerı bozulmaya ba^lar Sedat, "karısı nın kırk yaş bıınalımı geçırdığını duşıı nur, sabıı uenıyor, anıa bunalımın sonu gelmıyorciu Karı koca ters vonlerde do nen kısır ve sessız dongulere hapsolmu^lardı 1 ler şeyı konu^abılen bıı ıkı ınsan, aralarında duğumlenıp kalmış dokunıı şıı ne çozebılıyoı ne Konus,abıhyoılaı dı " (s 101) Tam bu sıralar Ferıde rahat sızlanıı ve rahınını aldırmak zorunda kalır Bu, bır daha anne olamayacaöı, çocuk doğuramavacağı anlamına gelu Bır kadın ıçın dunyanın en 7or dıırıım larından bırı olsa gerek, anne olama mak Ftrulı Stdat 11 ılış,kıkıınm Miıunıcdıgını goıuncc avııl mava karar vcııı, bunıı bır mektııpla ona bıldırıı Sonra bunıı uvev kı/ına anlatııkcn s,ovle dıvcccktıı Fciııle "Sı dat çok ıı/ıılılıı, ama benı tut ıııak ıçın scıçcpaımagını bık kıpırdatmadı ' (s 140) Sedat sosvalıst naıtııım çalıs,malarmı vurutmck ıçın Anadolu v.ı gı dcıkeıı otobus dcvrlln vc va •jamını vıtıııı Hayat Ne Garip Bir Yamlsamalar Romanda satkcı kı^ıkıın Iıııkı ve'nııı sıvasal olaıak çalkanrılı dontnı leıındckı tutumlaıı anlatılmıvoı o do nemlerın to|ilumumu/ uzerındekı In lırgın ve kalici etkıleıı de dıle gctınlıvoı 1980 askcıı clarbcsındcn sonrakı dıı ııım ' Askerı daıbe sıvılle^ııken ıpkıı ele gcçncn kııcıık adam olmııs, ama va sam felselesı ulkenın sınıı sıstcınıne ı^ lcmi!}tı bır ke/"(s 147) so/leııvle ger çckveetkılevıcıbıı saplaınavagıdılıvoı Ferıde, Sedat'tan avrıldıktan sonıa Kâmuran'a ılgı dııvar "Yasjanıyordu vc gonlıı bır kt / daha sevda ateşıne van mak ıstemujtı Gençlık Lvel, genç bır ten, genç bır ruh arzıılamısjtı Yaşitı v.ı da daha yasjı bır erkekk onun hııvsıi7 luklarıyla, organlarının uçma, kalkma ınme sorunlarıyla uğra^acak değıldı va şjmdıden sonra 1 " (s262) Kâmıuankı zı ijırın ın va^ıtıdıı vc cs.cınseldıı Bu 7at, yıllar sonra havlı 7engın bıı ışada mı olacak, bu aıada 'gav' kurulu^lan nın onursal başkanlığını d.\ vurute(.ek tıı "Fende ılk kocasını anar^ıve bos,an dığı ıkıncı kocasını trahge kuıban veı mı%, uvev kızıyla kalakalmış Yaıalıydı muhakkak, ama ayaktavılı, vakınması/ dı"(s208) Ferıde uykusunda oldueunde kızı !şı lin de aıtık buyumu^, cvlcnmıs, çoluk çocuğa kaıışmıştır "Yıüaıca a^kın gol gehindc nıııtlıı yaijandı, ta kı bır sanah kocasi e/ıle buzule ogullaıı va^ında bıı kıza âşık olduğunu ıtıraf cdenc ıkk 1 " (s 27"5) "Şnın uzıın bır evlılıkten sonıa esınden ayrılmı^, adamtagi7 ı\.\ 7aten olnnı^tu Adamın kalbı genç kadınla sc vıs,mcye çabalarken durmuijtu Boşıına mı demışjeıdı kızlaıın kadeıı annekrı nınkını ızlcr dıye "(s 274, 2/6) Ş,ırın, vaıo^larda ve ulkenın, lcodal yapının egemen olduğu verlerınde sos volojık aıaştırmalar vapnıaktadıı Za man zaman Ferıde'yı anımsamakta ve onun dd, ya^amda olsavdı, onavlavaea gı ıjjler vapmaktan mııtlıı olmaktadıı Romanın sonunda îjııın ın tavırlaıı ın sana "hayat devam edıvoı " dcdırtmek tedıı Fakat bu vaşanı "knıklaıla ' do Iııdıır Ne olursa olsun, roman kısjierı va^amın kaı^ısmda dımdık duımavı ba •jarmışlardır Kendılerını asla akışa bı rakmamı^, akı^ı vonlendırnııslerdır Frendız Atasu, oldııkça ıleıın usıı zoılavan bır anlatını volıı tutnııı^ loma nında tnsan vasamındakı çatlak laıı boşJukJaıı avclınlatnıava, oıdda saklı dıı ran kımsenın goremedığı ızlekleıı gun vuzune ukaıaıak, ınsanın va^am kaıv sındakı duıuşunıı venıden soıgulaması ııa yol verıvor Umutsuzlugu adcta vok sayan, ıstenırse her durumda bıı umu dıın ke^ledılcceğını, bunıı I.\A vıne ınsa nınkendısınınba^aıacagını anlatnıı^tıı romanında Bır Yas,donunuı Ruvası nı okuduktaıı sonıa bu okuvucu olarak kcndınu/t hoşnut bıı bıçinıde ^ıııııı dıvebılıvoııız tvı kı bovlc bır ya/arınıı/vaı 1 Iıne ak lına sağlık sevgılı Lrendız Atasu • [email protected] C)Yuk\cl \alova Aınıdolıt iıiıztl Sıi natlar Lncsı tJebnat ()ğn tnn ııı O'HOO AYDIN Bir Yaşdonumu Ruyası/ En ııdız Ata s/{ C an Ynv * BasiM,2üü)/)12 K İ T A P s 708 SAYFA 14 C U M H U R İ Y E T S AYI