Katalog

be^te Radıguet bır meteor gıbı kayıp gıttı Tıfoya yakalanan annesı yan odada ol nıasına kaıs,ın, Radıguet rek bjsına oldu Yıı/ hatlarında unuıtsıı/Iuk ıiadesı vardı, bu çok bııyuk diü; kırıklığına ıığramış ve çok s,as,ırmıs, bır ınsanın vu/uydu Cocteaıı, "ne annesını, ne kadınJan, ne benı, ne de bu ba^kasını sevıyordu artık Çunkıı olulerı ılgilendıren tek sey olumdur", dı yordıı 14 Aralık gunıı hava yağmıırlu ve kapalıydı, sankı gokyımı de nıatemdeydı Samt Honore d'Lvlaukılisesındekıtoren den sonra Radıguet Pcre Lac haıse nıe/aı lığında topraga verıldı Lvde kalmayı ycğleyen ve Pans'te olmayan Hııgo'lar dışın da Boeul sur Ic toıt orkestrası dahd her kcs cena/e torenındevdı, aına gcnç Radı gııet nın IUIHI çoktan Marne nehrı kıyıJa rına ulaş,miMi bıle Chanel klınık ıııasıaflarını, Mıssıa Seıt (Sen Pctcısbıırg'lu sanarsever bır hanını) (.enaze masraflarını odedıleı Belkı dc herkes Radiguet'nın bu dunyadan geçıp geç medıgı konusunda kıı^kuluydu Meteorlar konıısıınıla d.ı ayııı sey olur tnsan on Iaıın gerçekten var oıup olmadıklarıııı kendısıne sor.ıi dııtııı Kııçıık Radigııet La 1 onlaınc veMada me 1 alavette ıle bırhkteokııldan kaçıyor du Babasinın Marne nehrı kıyısındakı teknesindc fızık, kımya çalıs,acak yerde, van gelıp ( Ieves Prensesı'nı okuvordu Ya7maya basjamaelan çok oncelerı, Radı gııet on yedmeı yu/vıl riansı/edebıyatını çok lyı bilıyordıı Keııdı kendıne hep 'prensesın go/lcıı ne lenkrı" dıye sorıı yor La hontdine'nın şmleıını e/beıhvot du Rıdıj'iift nın sıgıııdıgı ıkı ıılkc vardı Bıtı Ile ele 1 lance (fr ıns ı ıd.ısı Parıs ve çevıesı) dıgerı kl.ısik I lansı/ edebıvatı M ıd ınıe de I alavetle l)iı sııre S.ıınt, Ma LII Lİa vas,adıgı nın bıı ıkı ıılke bubırıne, kanşıyordu M ıdame dc Lalavette Saınt Mauı .ı lıava alınava, dmlenmeye ve du ^unmevegelıyoıdıı Sevgılıkontesbas.ke.nı vaşamından oldııkça ^ıkâytM^ıvdı ' gıı/e lını", "tatlını dıve hıtap errıgı Madaıne ele Sevıgne'ye P u ıs va^amı benı olduruvor", dıve va/ıyoıelıı ()vsa Radıgueî nın dedıgı gıbı kontcs, S ıınt M.ıııı da sadeee rahalı na hakıvoıdıı Radıguet, Marne nehrı kı vısında, bır y ından dıınvanın en naıııuslıı as,k lomanını Daplııııs ve ( hloe'yı oku voı, ote vandan d.t ı$ıırler ya/ıyoıdu Kontcs Latayette m kuçuk veğenı once basın sonra da edebıyal dunyasına gııeı Ba^ausında ııstası ve dostıı ( octeau'nun bııyuk katkısı olnıasına katijin, Radıgu et nın dahı bıı çe>cuk oldugıınu C\A ıınııt ınamakgcrckıı Radıguet nın unıuıuıı bu gıın desurmesı( octeau nunyanılmadığı nın bıı goste.rgesıdır Dada harekeiı Radlgııel nın ılgısmı çekeı 1918 1919 yılJaıında T/ara ıle mek luplaş,n Dada dcıgısınde ijinleıınden bı rı yayımlanıı, dalıa sonıa Breton ve Loıııs Aragon ui) yaıdımıyla 1920 Şubat ımla Lılterature (I dehıyal) deıgisınde ya/ıları yayımlanıı Radıguet 1921 Ağustos'unda uç yıl OIILC başjadıg'i tçımı/dekı îjevtan ad Iı romanını venıden ele alıı "3 Mart 1922 deyaymu Bern ırd C>rasset ılegoıııs, mek u/eı c Cocteaıı ıle bıı lıkte Parıs'te Sa ınfs Peıesokagıııdakı yavınevınegıderleı Coeteau Cırasset ye romandan bolumleı okıır I ıım goııışme suıesınee Radıguet lıer /anıankı gıbı scssı/ kalır Metınden et kılcncn yavmcı onıı alıkovaı ve Radıgu et ve ayda 1500 lıaıık odemeye karar ve ııı AtKak drasset romanın tam olaıak bıtmedığı kanısındadır, genç yazara nıetın u/eıınde bıra/ daha çalı^masını ve ıvı bıı son bulmasını onerır 1922 yılı mavis avında Radıguet ıle Coc teau gııneye Levandou'va gıderler, ( M and Hölel'dekı odasında Radıguet bıı vandan ıkıncı romanı ()ıgel Konlunun Balosıı nıı du^unurken bır yandan da ılk romanını go/den geçırır 1923 yıJında Chantılly'e donen Radıguet, lçımı/dekı S,eytan'ın son bolumunu bır ke/ daha ele alır Ilk ke/ bıı roman, bıı edebıyat urunu, tıpkı sabıın ya da dıs, macunu ıçın kııll ınılan vontemler le modern ranıtım reklamına salıne olu vordu Pek çok kı^ı, sınemalar, afı$ ve ga C U M H U R İ Y E T K İ T A P 3. Raymond Radiguet ve yaprdarı /erelerdelu reklamlar kar^ısında şasırıyor, romanı okuduktan sonra şaşkınlıklaıı bır kat daha artıyordu Roman, 10 Mart 192Vte45 000adetba.sılır Bııdonern ıçın olduk(,abuyuk bırsayıdır Bi(,enunın ber raklığına kaışuı, n,erıkte Marthe tle gen<, adamın oykusu utanç verıcıdır Çunkıı ıc,oykuscl anlatıcı koeasi cephede sava^an gen^ bır adamla yatıp kalkıyordu Morand "bıı yığın sıkıntı yaratan buyuk tatılın bı ra/ kııstah^a anlatılması, hransa'nın ahla kı değeılerıne zarar vetmışe ben/ıyoı " dı yordu Ama romanın bıtemının ı<,engını a^tığını, sovlemeden dc cdemıyordu Bı (teının yetkınlığı, /arafetı, çoğu ke/ konıı nıın ahlaksı/IıSını daha da «,ok hıssettırı yordıı Kadırı kahıaman Marthe romanın sonunda gcnç sevgılısınden olan bebegı dunyaya getırırken olur î(,oykıısel anlatı cı, "olumden otede hıçbır şeyın olmama sını ar/ıı edıyordum Sevdığımı/ın bı/ım bulunmadığımı/ bır cğlencenın kalabalı ğı arasında olmasinı isteı mıyı/r1 Kalbım ancak gelecekten bai}kası du^ıınulmeyen bır ı,ağı yajjiyordıı Bırgun, gıdıp onu bu lacağım başka evıenın var olmamasını, olıımıın otesınde onu hıçbır şevın bekle memesını dılıyorum ' dıyordıı (s 87) Ra dıgtıet eğlenmek, vakıt ge(,ırmek ıçın Mo rad'nın Berlın'den getırdığı pıırolaıı i(,eı ken, okıırları ya /arın gaııp duy gulan konıısıın da kendıleımı smgııluvoılaıdı I(,ımı/dekı Şev tan Benı avıpla yanlat ı,ok ola cak Ama elım den ne gelıı * Sa \aş patladıj^ı ?a man on ıkı yaşın da ıdıysem bıı benım sııuım muydıi''( ) benı ayıplavacakolan Iar, once savasın bı/leı H,ın nc dı mek olıluğunu d ıtş ıı ns unleı , dort vıllık bıı bıı yuktatıl (s l)sa lıılaııvla ba^laı () donemın kııııı okuılaıını lahat si/ edecek, roma nın pıyasaya <,ıkı i}iyla le/alete ne den olabılecek olaylaı daha lyı aıılasjilmaya ba^ lanmıştı Bu ko cası eephede sa va^an genc bır kadınla genı, bıı erkeğın a^k oy kusunıı anlatan on yedı va^ında kı dahı bır çocu ğun ılk romanıv dı Romanın va yımlandıgı 10 Maıt 1923 tarıhınde No uvelles lıtteraııes dergısınde yavımladığı makalesınde Raelıgııet gençlerın "ya/nıa hakkını" s.avunarak "bu bır gerçek, hem de hıç savsaklanmayacak bır gerçek, ya/ mak ıçın yasaniüj olmak gerekır Ancak benım bılmek ıstcdıgım, ınsanın ya^adım' dıyebılmesı ı^ın ka(, va^ıııda olması gere kıyor Ne oluısa olsıın, son yıllaıın anıla rını yazmadan once tlk yıllaıın anılaıını ya^mak bana hıç de densi/lık gıbı gelmı yor ( ) ote vandan, savaş sırasında genç lı^ın saygınlığını yenıden kazandı^ına ına nıyorum ( ) Bu gençlerden bırı bır to man yazdı dıye, ijaşirmak, onlaıdan adeta nefret etmek neye yaıaı ? Daha sonta o/ vaşamoykusel bu roman yazdığı ıçın ken dını savunur ve kendısıne çatanlaıa lusa bıredebıyatdersi venr "Antak, tçımı/de kı îjeytan'ın kahramanını, heı ne kadar 'ben' dıyorsa da, bu 'ben'ı ya/arla karıi; tırınamak gerekıı, onun dramı tımamen larklıdır Bıı dram da roman kahıamanı nın kendisınden çe>k ko^ullardan kaynak IU 1 Buradasavai)tankaynaklananbıı av . 11 laklık, bır ozgurluk, genç bır çocuğıı eğıtmek, genç bır kadını oldurmek so/ konıı sııdur Bu kısa aj}k romanı bır gıınah çı kartma değıldır Bıı, ancak suçlanan bır kı^ının ıçtenlığıne ınanılması gereken çok ınsaııca kuçuk bır kusıırdur Sonuçta, ger çek ya^amda ender rastlanan çekıcı bır dutunuın, lomanın en gerçek oğesıymış gıbı gorunen aldatıcı bır o/yasanıoykıısu olması son deıeee doğaldır' bskı bır ıs kambıl oyuneusu olan Radıguet oyun kâ ğıtlarını karıştırma sanatını çok ıyı bılıyordıı Içımızdekı Şeytan'ı okumak, tekrar tek rar okumak gerekır Radıguet'nın gerçek yaşamından alınan "aldatıcı o?yaşamov kusel", bır baska deyışle 'kuıgusaJ ozya şamoykusu" olan bu yapıt, 1919'da yazıl maya ba^lanmi!}, ancak beş yıl sonıa bıtı rılebılmı^tır Kuçuk bu çotuğun gozuyle gorulen Bnıntı Dunya Savası konıısunda ^a^ırtıcı bır tanıklığı ıçeıen hu/unlu, ola ğanustıı bıı aşk oykusudur, o/ellıkle de /ekâııın, doî*allığın, ıncelığın bır başyapı tıdır Bu ıonıana, sadece bu ozellıklerıyle yak la^mak haksı/lık olur lçimı/dekı 'jeytan her okunu^ta yenı ıncelıJuerı ortaya çıkan tııketılemez bır romandır Ayrıca, anlatı sal seçimlerı du/enı ve yapısal nedenıyle dmk.ıt çekicı bıı yanıttıı Sonıa, çok ogKlıcı bır romandıı da Bır dontı^umun, bır yunyetmenın va ^amını altııst edeıı, onu yeti!( kın bır ınsan ya p ın bıı setuvenın anlatısıdır Ro manın ba^kahıa manı içovkıısel anlatıcı 1 rançoıs (romanında bıı ke/ t)lsun adı geç me?) değı^ıme ugıaı, kaı^ıla^tıgı ki!;ilere, çevresı nevedı^olaylaıa tepkıgosierır Bıı kurmacaevıende bağlam ve kı^ıler bırbırınesıkı sikı va baglıdıı Ro manı okuvııp bır yana kovduktan sonıa, ovkunun eleğıi}ik bolıımle rı bellegımı/de verını almava baslar Marthe ve anlatieiyı, Pa ııs te, vagmur al tında otel arar ken venıden go ruı gıbı olıırıı? ılk geceyı kahıa manın aeıması/lı ğını duşunııni7 Maıın leıdekıeg lelıeeyı, Maree haud'laıda çalı^an genç kı/ın t.ınına kıvı sjnı, çıftın mobılya alı^ını, Maıthe'ın ko eası j.ıeejues ın sıkıntısını, Marthe'ın olunı, bebeğın doğum haberını anımsarı/ Radıguet anlatisina çekıeılık ve tııtar lılık ka/andıımak ıçın, bu bolumleı ı bu yuk bır ustalıkla du/enlemı^tır Okunıa edımını ko^ullavan, okııı u va/arın ıstedı gı veıe goturen anlatının bolumlerının duzenlenı^ıne dramatık konıpej/ısyon" denmekteelıı Ya/arın bu seçımı anlatıya yalnı/ tutarlılık ve etkıleyıtılık veımekle kalma/ aynı /amanda tonıanın ıçınde es tetık bıı denge üjlevı de goruı Radıguet genç yaşinda nıı ışıba^aıaıakMadamede Lafayette ve Benjamın (.onstant'nın (Adolphe'un yazarı) yanında yerını al mistır Ikınei ıe»manı Orgel Kontunun Balo su na gelınee, bu roman da drasset taıa fından 1924 temmuzunda, yazarın olu munden vedı av sonra yayınlanmıştıı Kay bedeeek /amanı olmadıgmı bılen vazar I av ındou da Grand Hotel'dekı odasın da bu lomanı duş,unurken, Auı le bır dak tılo ıle gelır Radıguet, babasina ya/dığı mektupta, onu sabırsi7İıkla bekledığını vurgulamıştır Auıie yalnız daktılosunıı değıl pıyanosunıı da getırmı^tır Bolette Natanson dd beraberındedır R.ıdıguet romanını Aurie'e dıkte ederken, Boletre de otelın teıasuıda ^arkılarıyla onlaı a esjık et mekteydı Kımı /aman daktılonun tıı^Ia rını, piyanonıın lu^larıyla karıştırmasına kaı^ın, Aurıc metnı çok ağır ya/ıyordu Cocteau Le Passe defını (Bclırtılı Cıeçmış Zaman) basLklı yapıtında, 'Auııc'ın ro nıanda kendısını buldukça 'çe)k guzel çok guzel' dedığmı va da vuzunıı buruştıırdu ğunu, Radıguet'nın sıgarasını sarın, koea man hasır şapkasının altuıda gulmekten kırıldığını"ya7aı Radıguet, Orgel Kontıı nun BaJosu'nu yenıden ya7aıken aynı sı rada şaır prens ( haıles d'Orleans'nm va şamını romanla^tırmak ıçın notlaı alıyoı du 1923 Ağustosunda lomanını uçuneıı ke7 yaymı^tı Mme Dourthe'un evınde ya zar, metnı dostlarına okuduğunda bıı bıl meceoyunu başlar Kım kimdırr1 Valentı ne Hugo Oıgel kontesının o7ellıkleıını kendıne yaki!;tınrken, kımıleı ı bas kahra man Mahaut nun değüjik o/ellıklerını f'.dıth deBeaumonı da gorıırler Poıtrenın aeıması/lığına kaı^ın, herkes hırslı genç dıplomatPaulRobın'mn kontunun I tieıı ne dc Beaıımont nun bıı vansısı oldugıı nıı soylııvordu Sankı (Jıgel Kontıı Balo su nun kıumaca kahıamanlaıının geiçek va^aında tıpalıp ben/eıleıı vaıdı Radıgu et nın kendı va^anıı e>ylesıne kıı^kıı vaı ı tıyoıdu kı, çağda^I ırı lomanlaıınelan va samoykuselgaıanııleı ıstıyoıdu Ya/aı ev fııl avında, ( oueaıı nun yaıdımıyla roına ııını venıden go/den geçiı ıp gereklı elegı ^ıklıklcrı vajıtı Kıtdbındakj son du/eltmeleı ı yapmı^ ol dugıına mansa da metnm oykusu bıtme mi'jtı ()luıiHinelen sonıa Coeteaıı son dıı /eltmeleıı ve kısaltmalaıı vapnıak ıçın metnı yenıden go/den geçırıı, Kessel'ın de vardımıyla metne son biçimını vetıı Ikı va/aı bıı ugrasları suasında ıııelnın ııı huna sadık kalıılar Psıkolopk ço/ıımle medekı deımlığı nedenıvle bıı vapıt hep (llevcsPrensesrvlekaı^ıIajtuılıı ("oeuaıı bu roman ıçın va/dığı Onso/ de şoyle der "Radıguet uç vapıl bııaktı Yavııılan mamısjııt 5111 kıtabı, veıılıııı^so/leıın ba^ vapıtı Içımi7dekı Şeytan ve tııtıılnun. so/ ler Orgel Kontunun Balosu () yasja ya zılamavacak bır kıtap yavınlayan yırnıı va ^ındakı bır çoeuktan ınsanlarııı go/ıı kor kııyor Dıınıın olulen olunısu/dur Jarıhı bellı olmavan bır kıtabın yaşı bellı olunı yan ya/arı, ışte Oıgel kontunun Balo su'nun romancısı " Sankı genç oleee^ını bılıvormuş gıbı Radıguet durınadan, nıakaleler, masall 11 romanlaı, pıvesler, pandomımlcr, gıınde lık va^ama ılıskın şurler va/elı Yakınlaıı na gore, o yalnı/ kalpleıı ısıtan bır üjiktı ()ıgel Konlunun Balosu na son noktavı koyduktan sonra rıro va/arı ıkı gun ıçın de alıp gotıırdu Yımıı yanında olen Radı guet, Veılaıneolmak ıçın 7amanı olnıavaıı bır Rımbaııd ydıı Saınt Maur'lu bır genç adamın bıı onso/ kadar kısaeık bır v^ 1111 oldu, ama katettığı yolun nıtelığı ıı/un luğundan çok daha değerlıvdı Coeteau, 5 Ha/ıran 1952 de 1 es nouvel les Iltteraıres aı tıstıques et seıntılıquels dd Iı deıgismde vavınladıgı makalesınde R4I dıguet hakkında şıınlaıı va/aı O bıı tııı konıı^ınbıtkıydı IçinıızdtklS,evtan dabu bıtkı ke)kJerının gı/emını anlatır ()ıgel Kontunun balosu nda ıse, bu bılkı çiçek açaı kokusıı da so/dur " R^ıdıguet, kımseye ya^amın en gu/el ya;ji olduğunu soylemeleııne ızın verme yeceğım' dedıgı bu uıılıı lıımeesını dog lulaıeasına yırmı va^ında oldu Paul Nı /an'dan ıkı yaş buyuktıı Youıeenaı, Sı menon Queneau ıfe aynı kıı^aktandı In sanın ınanası gelmıyor Ama bu, genç olulerın alışkanlıgı ya da veteneğı olsa ge rek, hep bas,ka done*mc^e ortaya çikıyor lar» (1) [^ımızdtkı $c\tıin {ev Ok/ay Ak hal, Varlık \ay, Ulanbtıl 1965 SAYFA 13 4. Sonuç S A Y I 7 08