Katalog

1 1 E Y L 0 L 2 0 0 8 • Asuman Kafaoğlu Büke bu haftaki 'Buda'nın Bilgeliği'ni yazdı ı sayfada • ö. Tuna, 'Aşkın ve Başkaldırının şairi: Adnan Yücel' adlı kitabı değerlendİrdİ H. sayfada Cumhuriyet P A R A 8 I Z E "1 K ü K. U ve Paul Veyne'in Mit'lerle ilgili kitabını Özsezgin tanıtıyor w mfada Zeynel Kıran, Raymond Radiguet'i kitaplarını yazdı 12. Metin Rloğlu'nıın toplu şiirleri "Bu Yalnızlık Benim" adlı bir kitapta toplandı.18 yıl öncc yitirdiğimiz şairimizı bu ncdcnlc bir kez daha anmak ve genç okurlara bir keşif kapısı aralamak istcdik. MUSTAFA DURAK u yazula, Mehıııei Taner'in yavıııa hazırladığı, Mctin Eloğlu'nıın loplu şiirlerinı ıçeren Bu Y; nızlık Beninı kilabının sonunda vcr alan, belkı bir vorumlakıyıyaköşeycatıldığı için; başka biryorıınıla ıla, aralarındaki yakııılığı ya da tüm şiirlerine göre bunların konumlarını sczdırcbılmek için kitabm soııu na alınmış ilk vc soıı şiirlcrinc yakından bakmak isti vonım. Belki de bu şıirlerın kendimce haritasmı çıkarmak. Metin Eloglı w İlk şiirleri Turk şiipinin bıçkı KITAP B Mctin Eloğlu'ntın (194244 şiirleri) 15 17 vaşların da iken yazdığı şiirlerden oluşan dosyadan Mehmct Taner'in seçerek aldığı ilk şiirler; öyle acemilik, şiire yeni başlayan biıiııin şiirleri gibi değil, hatta şu söylene bilir: Bu şiirlcrden nerhangi birini alıp kitabın larklı saytalarıtıa koyabilirsiniz vc oradan okııyabilirsiniz. Bu şu dcmek: Mctin Eloglıı şiiri, belirli bir gelişim cizgisi izleyen bir şiir değil, hclirli biçimscl vc içcrikscl tcpclcri olan, hırklı damarları, düzlcnılcri olan bir şiir. Aıııa belirli bir sığlıkta yüzcn, sıradan şiirlcr toplamı dcğil asla onıın şıırı. Ne kadar seveısetıiz sevin, hcrhangi bir şairin tüın şiirlcrini toplu okumaya giderseniz bir tckdıızoliğc düşebilırsiniz. Bu şiirin sıradanla!}trgı aıılanıına gclnıcz. Sauatçı hcp pcijtndc oltluöu cn yctkinc ulaşma çabası içınde kelcbck avlar gibi kcndi şiirini avlar, kcııdiııdcn, kcınli yaratısından olan en kü çük avı, bulguyu kaydetmek zorundadıı. Ağına, antcnlci inc takılanı şiirinc, dcscninc, rcngıne, biçimine, sesinc, yorıımuna dönüştürnıck zorundadır. Başka türlü kcndi kıvanımı yitirir. Ne var ki yakalanan, en iyi av dcğildirherzaman. lşte bunların icindcn sanatçı, okur, clcştirmen, cdebiyat tarihçisi dc kendi şiirini secer. Scçılcnlcr, söz inıbiginden gcçcrck tarihscllcşir. Metin Eloğlıı şiın gerck Türk edebiyatı gcrck ılünya cdcbiyatı iciıulctı okunduğıında cincmlı koşııtlukJar, kcndince bııluşnıalar, açılıınlaı ıccı ivc>r. Şiinin Başhğı Şiire Dahil: llkMİrlcıindcn "Mıılıacir", insanın dünyadaki tlıırıı muiKİan cvrcııscKlckı duruşunasi^rayabilcccğimiz, insanın gclip gcçıcıliğini; olaganlık, "neysc o" anlayışıyla tiıın yalınlığı içınde hem insanı öne çıkaıan, lıenı dc bu önc cıkı^ta yokluğa, hiçliğe gidcn bir yalnızlık içın dc bırakan, yalın ama aynı zamanda karmaşık bir şiir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P Şiirde bizi kannaşıklığa itcn, "muhacir" başhğı. Şiirin gövdesi yalın, ama haşlıkla karmaşıklasıyor. Mctin Eloğlu şiirindc başlık hcr zaman şiirı özetlcyen, sıınan bir adlandırma değildir, bazı şiirleide Inı^lık şiirc dairdir, şiirc dahildir. MU11ACİR//Gcneti, güzcldi. / Ahmct'ti gobck adı; / Saçları kcsik, /1 Jvey nabası kahveci, /Sinemayı seveı ıli. //Ciitti! Hatırası anılıyor! Orhan Vcli'nin "Kitabei Seng i Mezar" şiirini anını satan, hatta oııa bir göndcrnıc savılabilecck bir şiir. Ondan farklı olarak çok daha kısa ve Süleyınan Elcn di gittiğindc (öldüğündc) isıni bile hatırlanmazken (Kcndi gitti/ fsmi bile kalmadı yadigâr), Ahnıct'in "hatırası anılıyor" vc gidişinin nc tür bir gidiş olduğu kc sin dcğil. Yorumlara açık. Bu da şiiri anlanısal düzlcnıde acıyor. Vc bu açma işi başlıkta kilitli. Eğcr birebir Orhan Veli şiirine bir nazirc olarak düşünürsek; ölünı, dinscl inanca da uygun olarak bir göç, bir diinva dc ğiştırmedir, dolayısıyla ölnıüş diye düşünülcbilir. Bu duruıııda "muhacir" srizcüğü bcnzetmeli olarak ele alınmıştır. Genel kullanıma görc ycryüzündc varolan bir vcr dcğişimi söz konusıı edılecekse sadcce sevcnlc rinılcn, aıkadas ve dostlarından avrılmıştır, vola, yolcııluğa vurgurulur (ki Eloğlıı'nda volculuk ayrıca incc lcncbilır). "Yaz Cîıinii", "Uzun Rıizgâr" şiirleri dc böyleılir: "l Izıın Kiizgâı " şiirindc başlık aynı zamanda şiirin anlaınlandırılrnasında olmazsa olm.ız bir öğedır ve ayrı bir dize gibi çalışır. UZUN RÜZGÂR// Iştc aşk vok bu şinın icmde / Hoşuma gidcn çaymn güzelidir. Şiirin gövdc kısmını okuduğumuzda yalın, sıradan, belki dc saçma bir şcv gibi görüneeektir. Ama iş gövdeyle başı, baslığı birlcştirmcyc gcldi mi anlamlanılır ma açısından biraz sıkışıyoruz. Riizgâıın cayırla ilişkisini kurdıık diyelinı, Eloğlu'nun bu şiiri yazdığı yaşı dikkatc alırsak, rüzgârla ilgili caıpan, şaşııtan bir nitclenıcyle karşı karşıya olduğunnızu lark cdcriz. Buraıla "uzun rüzgâr'Ma; doğal, uzun sürcli bir riizgâr mı, hoşa gideıı bir rüzgâr mı, yoksa kcndisini carprığını his scttirmcyc çalıştığı aşkın rüzgârı mı cayır giizcli dc beğendiği kızın ta kendisi söz kontısııdıır.' Böyle bakıl dığında, Eloğlu'nun sıraılan görüncn bu şiirc, başlıkla başka bir kapı actığı söylcncbilir. Bu anlamladırma so nııcıı okıırla oynayan, bilmcccmsi bir şiir karşısında olduğumuzu duyumsarız. Garip'çiler uyağı baştan kıicüınscmış, ama sonradan çcşidi biçimlerdc şiirlcrinc uyak girmiştır. (îarıp bildı risi 1941'dc yavınılanıyor. Mctin Eloğlu'nun dosya lıalindcki ilk şiirlcrinin tarihi isc 1942 1944. Yani, eğer Eloğlıı, (îarip'e çok bağlı olsavdı cn azından ilk şiirlcrindc uyak kullanmaması gcrckirdi. Bir dc şu saptama yı yapmalıyım Eloğlıı ve (îarip\ilcrlc ilgili olarak: (iaıip'çilcr ya uyak kullanmamışlar ya da şıır içınde ııya ı belirli bir diizen içinde kullanmışlaı. Oy.sa Eloğlıı için 'U kt)HLida aynı şeyi söylcmck olası değil. I lyağı ilk şı irlerinde dc son şıırlerınde de kullanmış. Zaman zaman Metin Boğlu Şiirinde Uyak: l S A YI 708 Dcvaıııı 4 \ti\laJa '