Katalog

"Ev Zamanfndaki düs kırıklraı Abdülkadir Buclak şiirimizin berrak ırmaklarından biri. Kitaplan yayimlanır yayımlanmaz şiir dünyamızda Dİr hareketlenme başlar, kitaplan üzerine yazılar yazılır tartışmalar olur. Ahmet Günbaş aşağıdaki yazisında Budak'm 'Ev Zamanı'nı değerlendiriyor. AHMET GÜNBAŞ Abdülkadir Budak ın şiirleri ırmak gibi akıyor 1 ıııayan yalnızlığıyla ba;? başa kalmı^tır. Bııdak'ın pişmanlıklarında orta yaş hüznünün pavı vok nıııdur acaba? Var dır kıışkıısuz Bence .ısıl (,'iğlık bıırada dıı. Biı ömüı ellerınden kayıp gideıken, Leyla'dan ge^erek aşkın Fi/iııe erişmi^ birinin, 'avcı ceylan' «,eli^kisini iı/ya^a mında, hem de canını acıtırcasına dııymaM çok acı. Bu halivle 'îsıar kuru mu'dıır ev. Israrı ve tahammulu en iyi beceren, üç beş kaıeye sıkı^nıış evlilik fotoğraflarındakı zoraki gıılumsemesiyle kutsal aile taıibinin kahtanıanlaı ı ara sında alır yerıni: "Tekrar ılc ısrar ara\ında bir jark var Ev ısrar bclhı dc dördü ayrı kısth^in (,1'benncmpotaunda kayııama^uıda Evct, cvct ısrardır cv Tekrar gtbt dur\a da" (s: 52) Odalarda ele geçen şiirin, geniş, özel ve ayrı bir zaınana özgü olnıası nedeniy le bireyi ayrıştıran, onu farklı bılınmezleriyle a^ıklayaıı, alomize edeıı biı özel lıöi var. Evdeki davranısjardan, alışkanhklardan insanlaı ın gürünmeyen dünya larını algılavabilivorıız. Deyim verindcvse 'evlerdeki meydan savasları bi/.e çok sey anlatıyor. Ki aşkıan yoksun zıt kişiliklerin savaşı zamanla para toplamava götürüyor işi. Sonunda eşyalar insanların önüne geçiyor, odalaı a boğuk rüzgâr lar dolııyor, kutsal aile ateiji sonuveriyor. Bu deneyim pahalıya patlasa da, bireyin uçlarıyla, kıvırımlarıyla kendini yeniden kesjlettigi biı gerçek. "Madcmkı dcjincydı cvımın ruhu Mademkı defıne barıtası da bcndım" (s: 30) Ne yazık ki toparlanmaya zaman bı rakmayan orta yaş hüznü yanlışlardan dönmeyi 'eyvahlar'a dönüştürüyor. Ey vah ki ne eyvah: "Ev evlerım gemı sananlar Fırtınalar atlalıp bir limanda batanlar" (s: 65) A bdülkadiı Budak, sundan birön ceki kırahına bakılırsa, "Ev Zamanı"nda (*) üslcncn düşkırıkh ğının ıpuçlarını vermiş gıbidir: "(itivde ruhu tutuştıırur, baba oglunu Kıiçıik. b;r baştn duştüg'ii her yııslık kaycı Ev oda, demektır elhet yalnız çocuklar için 'Dikkat du$ kurultıyor' yazılır kapısına"(**) Anlaşılıyor ki 'ahşap anahtar' olarak gördüğü 'imzasr gııl' insan yanı duyarsızIığın metal kilidine girince parçalanmış, tıpkı Şeyh Galip'in 'zevrakı derunu' gİbi kırdıp kenara düşmüştür. Peşinen söylemek gerekirse, kapısındaıı düşlerle Rİrdigi evden düşkırıklığı ile çıkmanın nüznünü yansıtmıştır Budak. f vler ve Şairler' Bizde eve özgü şiirlerin Behçet Neca tigıl'le Ziya Osman Saba arasmda ilgi alanı olduğu bilinir. Hatta Necatigil e 'Evlerm Şairt'de dcrler. Necatigil'in evleri, birbirirıe yaslanmış komşuluk ilişki leriyle ayrı giizellik taşırlar. Balkonları, çiçekleri, dar sokakları, biraz kederli de olsalar yaşamaktan yana korurlar varlıklarını, birkac, kuşağın çatışması aynı anda bir kenar siisii gihi eşya fetişizmiyleyansıtılır. Ziya üsınan Saba'nın evleri nostaljik zenginliğinin yanı sıra mistik havasıyla bıınaltır insanı. Necatigil'de paranteze alınan ölümler çiirümenin doğallığıyla verilirken, Saba da ilahi bir telaket olur çıkar. Cahit Sıtkı Tarancı miizmin bekârlığından gına getirse de, dar ömründe ev özlemini gideremez. Sabahattin Kııdret'in evleri ise ieleri ve dışlarıyla günlük güneşliktir. Şimdilerde özellıkle Betül Tarıman'ın esld evlerdeki şiiri kovaladığına tanık olurtız. Ahmet Uysal'da Bursa evlerine girip çıkar, sisli sokaklarda gezinir. Bilmem anımsar misınız. Dagıstanlı şair Resul Hamza tov'un Kapı Üzeri Yazıları adlı şiirini? Göniıl ferahlığı içindedir ev sahibi: "Bu cvdi' ınatebılccck \ızi l liçbır şey yok, cy konuklar' Sağ{'wn herkes, varsa da hasta bıri O da sızin ^clujinizlc sağalır ayağa kalkar Kapı kapamayı bilcnler Yenıden çahınlar kapımızı llajıf stipadır cvım Ama nc vaı; hıraz zahmet et. Vğraytvcr hancmc Ey tantmadığım konuk!" (***) Mazlıım Beyhan çevirisi bu şiirin tamannnı aktarmadan kendimi alamadım. Ev denince genellikle insan sıcaklıgınm barındığı bir yer gelir aklıma. Ne yazık ki Bııdak'ın biçimlediği evde kazın ayaSAYFA 8 Iradesl dışında evcllleşen bireyln dört duvar arasındakl çıQlığını şllrieriyle duyuruyor Abdülkadir Budak. Evlerln aynası Ancak bilinen relakette kapitalizmin aşkı meşki savuran gaddarlıgını unut mak, bir de aşkı evlilik kıırıımu ile eşitleyip sonra makus talihine ağlamak, öz deki eksiklikler gibi sırıtıyor. Kaldı ki adıınlarını Aşk Beni Geçer'in tazı bacak lı rüzgârına uydurmaktan geri dıırmamalıydı Budak. Kum baatinin eksilen za manın başka bir diınyada bulamayaca^ına göre, doğrudan aşka çalışmalıydı. üy le görünüyor kı her şairin yiireğinde bir anne yüreöi gizli; her gün eve "yaralı bir hayvan gibi donmenin" bedelini dikkate almadan, aeıyarak ve acısarak ev za manını kutsal tarihine bağışlıyor. Şiir açısından yapıta yaklaşiığımızda; Budak'ın düşünsel kavrayışını şiirleştir mede bir parça acele davrandıgını gözlenıliyoruz. Şiirler, sıkıntılı sürecın bire bir tanıgı gibi dııruyorlar. Budak'ın en gel tanımaz lirizmi çıplak gerçeklığin al tında azıcık e/.iliyor. Imgesel yogunluk yer yer benzetmeye bırakmış verıni. Bı çem tumüyle çapraz uyaklarla kuıgulan nıış. Ahşap Anantar'daki kıyaslama yöntemi aynen sıırdurulmüş. Onceki iıngelerden, buluşlardan kırpıntılar serpiştı rilmiş. Tüm bunlara karşın evin nıutsuz yüzünü, iradesi dışında evcilleşen bireyin dört duvar arasındaki çığlığmı nice susan (,ığlıklara inat duyurabilmiş Bu dak. Ev Zanıanı, evlerimizin aynası olmalı.B (*) EvZamanıAbdidkadırBudak, Can Yaymları, 1 Basım. ht 2002 (**) Ahsap AnabtarAbdülkadır Budak, Can Yaymları, 1 Hasıın, İu 2000 (***) ŞıırlerResul Hamza/cv, Çcv. Mazlum Beyhan, Kalem Yayınalık, 1 Bastm, Kasım 1986Ankara CUMHURİYET KİTAP SAYI 700 ;ı öyle değil. üdaar çoğaldiKça mutfsuzlu^unun ooyulu artıyor. Oysa ev sıcakJığını anne sıcaklığı ile özdeş sayıyor şair. Buna karşın yolunda gitmeyen bir şeyler var. Yanlışların, saplantıların ötesinde sorunun temeli ekonomik Dört kişilik ailenin geçim kaygısı bir kişiye yıkıimi!}. Yakınmalar belirleyici: ' 'Scrçcdcn kartal umarlar Çocuklann ve kann:" d<: 44) "Vıle hesabım geçıc dc sözcük hescıbı Şair £İbi yazdını da yaşamadım hayatt" (s: 66) Kısaca şairin düşlediği bir yaşam de ğildirbu. Hangi ahşap anahtar böyle bir metal gerçeklifiin kilidini a^abilir? Şairin eve bakışındakı donııklıığıın ayrıca aşk ol(,eğinde bir veri vardır. Sımsı cak umutlarla oluşan 'kııtsal yııvada' her nasılsa yolun sonıına gclinmi^, aşkı bul mak ve korumak yerine, ne pahasına olursa olsıın aileyi ayakta tutnıak (,aba sı ön plana geçmiştir. Eksilen, yok olan bir şey oldıığıınu duymak, göz göze ısı sızlığı ya^anıak ama insan ıınsıırnnıı çiğneyip evı kıırtarmaya çalışmak ne an famsız bir ^eydir. Budak, bu perspektıfi kendi ağzından verir: "Durgun bir go/ gıbı dııruyor karım Kurumui kuyular gıbı duruyor bak.ışları \ııy\r Dejfişen feylır var da konuşamıyoruz Bitett bir şeyler var, eklcr gibıyiz Ev dcdıg'ın arttk huyukçe tabut Dört omuz taşıyor, evet bddiniz" (s: 19) Bııdak'ın bu" Aön"sı, daha önsöze düşülen ilk şiirden dııyıılur. "Evlerdir Eskimo'nun etine sinmiş kutup/Buzda ateş yakmanın anlamı ortadadır" (s: 7) der. Bundan sunrası anlamsız bir bağımlılık, çırkin bir alışkanlıkrır. En azından şair duyarlıgı ile celi^iı. Evin içindeki her tar tışma gereklıgereksiz bir durusmaya dönuijmü^liir. Herkes kendini haklı çıkarmagayretindedir. Aşkalıpbaşınıgitmiş; sevgi ise, bahyelerden balkonlardan her tiirlii çiçeğini çckmiştir. Budak açısından en büyük endişe 'ben/erlikleridir'. Ahsap Anahtar'da dile getirdigi 'babaoğul çatışması' bu kez 'baba oğııl benzerliğine' döniışmiiştür: "Yüziim og'lumun yiizü, yarısı deprem Enk.azı andırır, yarısı çadır Yüzündc oğlunu gören bir baba Kendıst degil dc bir başkasıdır" (s: 22) Böylece baba da, anne de, farkında olmadan kendi minyatürlerini yaratmışlardır. I'um olumsuzlukları topladığı nıızda "Ev dediğin uç öğün tek/Beş vakit acı/Ben yazmak istemedim/Evimin esinleyen bir yanı vardı" (s: 27) aymazına goturur bizi ^air. Gerçekten hiç beklemediği labırente girmiş, odalara sığ