Katalog

Kapak konusunun devamı. nıandır u. liıçkın Ve ()rlti I Lılh 'dckı Edip, tııluklaııdıgı için mı doniısüyor? Tam karşılıgı olmasa da anlattıöım Edip bovlebir kişi... 12 Eylül'denbirkaç gün sonra sendikaların örgiirlü olduğıı hankalann sendika lemsikilcri için bir dııyuru yapılmıs, hepsinin teslim olmust istenmişti. Bıınlar bankada çalışan hiçbir siyasi etkinligı olnıayan, siyasi bir ör güte üyc olmayan normal vatandaşlardı, sıradan banka menııırlaıı.. Hepsi gi dip teslim oldular... her birı en az 45 gun hapisyattılar... Amabazıları ise çokuzun süre tutııldu. Edip ıızıın siire tutıılanlardan biriydi... Hapishaneden sonra akıl hastanesinde devam birhayat Edip'in ki ... Ben hapistcn çıkanların yaşamlarının nasıl dönüştüğüne tanık olııp, bunları roman olarak yazan biriyim yalnızca 1 hıptsbanc, akıl' haitancu... Stz böylc ortamlarda bulundunuz nıu? benim görebildıgım kadarıyla bayağı canlı bırşek.ilde tasvır cimışsıniz. Hayır bulunmadım. Ne akıl hastanesine kaldırıldım ne dc hapishaneye kapatıJdım. Ben yalnızca bir roman yazarıyım, hayallerim, tanık olduğum olay lar var... Ote yandan bu tiir sorular beni sevindiriyor. Çünkü bir ronıan için en öııemli şey inandırıcı olmasıdır. Hıçkın ve Orta I lallı nlduftunu sandıgtm Edip karakteri dc aslında ilginç hir karakter. Edip'i şöyleanlatabilirim: 1980yılında adı Bıçkın ve Orta Halli olan bir roman yazıp bir yarışmaya katılnıış, yapıtım övgüye değer bulunmuştu. Bu romanın başkışişininadıEdip'ti... Ancakbir süre sonra yazdıklarımı beğenmemeye başlamış, dahası soğumuştuın. 1980 yılın da yazdığım Bıçkın ve ()rta Halli yayımlanmadı.. Eakat 1986 yılında Edip Sön mez'in Dönüşii adlı 20 25 sayfalık bir öykü yazdım ve bu öyküyü Bir Cinaye tin Ekonomisi adlı kitabımda okura ıılastırdım... Anlaşılacagı gibi Edip öyle il ginç biri kı onıınla 2i yıldır ugraşıyorum... Anıa artık bu uğıub, sanırım ve umuyorunv sona erdi. Peki Omer? Ömer' de romanın kahramanı ve en ;i/Edip kadar onenıli... Ama odabeıı degilinı..Oıner hatıralarını akıl hastanesinde yazan biri... Dcdiğiın gibi ben ne akıl hastanesine yatıııldım, ne de hapishaneye kapatıldım. Komaııı tam''okumaya basladıgım gün hır hcihcraldını, birarkadaştm akılbaslancune kaldırılmu, . Oysci hiçbir belirtı, hıçbır ih'ılen yohlıı IJ/.üldüm, anıa rııhıın derinlerinde yatan bir neden mutlaka vardır... Bu ya va kara sevdadıı va da ba^ka bir bireyin bireye uyguludiğı baskıdır, şiddeltir. Mesela Yaralı Kalmak'laki kibj obsesif bir a^ıklır.. Safra aslında "kara sevda" anlamına gclir, onıı atama/sanu, si/.i ötelere güdüler... (linnetın nedeni safradan kıırtıılamamak olur kimi /aman! Kimi zaınan mutluluk bile iııtihar nedeni olabilir... Terslen konuşma? Edip veya Omer kimi zaman tersten konıı>juy<)rlar, çünkü aıtık hayatlarını yaşamıyorlar, çünkü artık ülkelerinde değiller: söz yilimi bu. Ruhun ve aklın bazı şeyleri onaylamakta zorlanması.. Afazi'ye Ayna Hastalıgı da denilebilir. Bu da başka şeyleri de çağrıştırır: lers düz; aslı ve sureti... Bıçkın vc ()rlci l lallı' dc, zor bir yi'mtem denemışsimz. Evet, zor bir yöntemdi; epey ıığraştım. Ülkeyi, cinayeti, cinneti, katili, maktulü, şiddeti.yazryı... kısacası anlatacağım çok şey vardı... üstelik roman polisiye bir kur gu isliyordu... Ancak hadmli nir roman yazmayakararvennişseniz.okuru da dü şünmek zorundasınız. Yazın anlayışımSAYFA 4 •• Aklın canavarlar ürctcn uykusuna karşı duran bir yazar İbrahim Yıldırım dan ödün vernıeden akıcı bir yapı kur mavıı çalıştım... F'vet, Bıçkın Ve Orta Halli tahkive, yımi öyküleme açısından alışılmadık bir anlarıaır. Yeni bir romandır.. Akıl Ihıstıiııcsmdeki doktora, güvenlıkçıyc, hemşırcye biraz kölü davraıunı^ıntz. Onlar bir iktidarı simgeliyorlardı. Ve onlar iktidarın, idarenin adamlarıydı. onlara biraz kölü davranmak CJmer in ve Edip'in hakkıydı. lidıp ve (hııcr, kadınlarla ilişkilerikonusunda da sorunlar yayımışlar.... Edip'in tek aşkı var karısı Hülya! Omer ise, karısmı Süryani Scmiramis ile aldaiıyor, bıından dolayı belkı de redirgin, ama Semiranıis e duyduğu aşk.ka ra sevda; kara safra! Omer, ışığa sokıılmak isteyen bir pervane, ama ışık ondan ıızaklaşıyor... lltılya, oluyor mtı? Bu sorunun yanıtını romanı okuyacak olan okur vermeli... Sctnıramıs gıdıyor Semiramis gidiyor... Kanada'ya kaçıyor. Süryanilerin birkısmı Kanada'ya gitınişti o yıllarda; ama onun kaçma nedeni Süryani olması değil belki de! Bunu da okura bırakmalıyız... Bankadakı muhaberai scrvisi şeji Şükran hanım? Ben romanlarımda kadınlara kötü davraııan bir yazar olarak algılanmak istemem. Şiikran hanım evde kalmış bir kız, Edip'in amiri... îkdidann bir parçası.. Edip, ona kızıyorama ilgi duyuyor olabilir... ftütün olarak baktı^ınızda kilapta nc görüyonunuz. tckbırşcy nlarakneyınanLnjilmdstnt nterüniz? Üç romanımın da merkezinde bir tek sorıı var: Bir insanı nereye kadar tanıya bilirizr' Aslında bu sorunun yanıtı yok! Bir insanı sonuna kadar tanıyamayız, in san kendisini tam olarak bile tanıyamaz! Öre yandan Bıçkın Ve Orta Halli bir cinayet romanı, bir cinnet rutanagı olarak da okunabilir Katıl kım'J Bunu okur bıılmalı! Bir şeylcr söyleyip, romanı okuyacak okuru belirlemek istemem! Bircylcr 12 Eyliil döneminde ı;ok acı İbrahim Yıldırım ın romanlarında aynı dünemln slddetlne maruz kalmıs travmalı kl$llerın yasam öykülerl anlatılıyor. ü Şiirsel ve Labirent ama müthis çektilcr. Hircyin cekti$iaalarda yıllarla bcraber dı'g'tştm oldıı nıu •* Zaman birlakun şeyleriıı üstiinü öı tüyor ama 12 Eylul'e vesonrasına tanık olaninsanlarhayattalaı. Her müdahale, ehlileştirme, evcilleştirme çabasıdır aslında: iyi vatandaş yaratnıa çabası... Bu çaba tabii ki bireylere yansıyacaktır... Ben 6()'ta on yaşındabir çocuktum, ama idam edılenleri ıınııtmadım, 12 Mart'ta yirnıi yaşındaydını, öğreııciydim a/, da olsa bilinçliydim; yine daragacı kuruldıı. 12 Eylül'deotuz yaşında, çalışıp evine pa ra götürmek zorunıla olan, bu arada öyküler şiirler yavıtnlayan biriydinı, insan lar yine asıldı... Hatırlavıp hatırlatıp ıınutmak istiyorum ariık... Anıa acılar değişmemiştir, derinlerde saklı duruyordur. Ml'da lOyaşmda, 70'tc20yay'nda, S0 dc dc M) yaşında oldug'unuzu myh'dintz Sızin hayalımzda da bir şeylcr dc^işli, bu romanınıza yan sıdı Eskılcrlc hesaplaşmış mı oluyonunuz? Ben bir dönemi lon olarak kullanan, o dönemde vaşayan acı çeken, dönüşen bireyleri anfatan bir romaneıyun yalnızca! Ote yandan, yazılı olan her şeyin bir hesaplaşma olması kaçınılmazuır... Yazılı bir nesne yazarın kendisiyle toplıımla düzcnlehesaplaşmasıdır. Aslında, ben bireyi nereye kadar tanıyabilecegimi anlamaya, bu ülkeyi kavramaya çalışıyorum. Dahası yaşadığım çağı hissetmeye de çabalıyorum ve bütün bunları edebiyat aracdığıyla , roman aracılığıyla yapmaya çalısıyorum. Hesaplaşmayla ilgili bir tezim kesinlikle yok! Ne siyasi bir tezim var ne de başka bir tezim var. Sadece roman yazarak hayatı anlamaya çalısıyorum. Hem insanı anlamaya çalısıyorum , hemdeyaşadığım tonrakları, ülkemi anlamaya çalısıyorum. Nereye kadar, bilıniyorum? IHnal açısından güzcl sözler clliniz Finaller hep iyi olmalı zaten. Romamnıztn jinalin dc ise, katilin kım oldug'u konusunda daba açıklayıa olabilirdiniz... Katilin kim olduğu, cinayetin sırrını da kitabı oknyan,okuyacak olan kişilere bırakalım. Ben romanımın finali için, üçüncü şahsın sözlerini uygun gördüm.* I ''llıe Maıı Who \Vatched the Trains Go By, t îeorges Sirneııon. ' ' Nanı l'ower'dan C.rawling At Night. "Anldtlı$jwn ger^ek öyk.üler yal/hıdır, ) 'alan öykiilerune htç olmazsa gcrçcklcş nıc şıinsı vardır " 2/.. Nacbtragc Au\ Mamtntcad, Uçleıııenin dorııgu Bıçkın ve Oria I îalElias Canetti li'nin yav, hallaç tokınağı ve panıuk yığı nımlan miırekkep kapağı, beni HakkariKııklareli AıtvinManisa koordinatları ntiharfen sair ve yazar ürünlerine ılgnn arasındakı nokla ilçeleıde ziya(n) mı ol vaıdıı. ALII giizel diye ender bir kila ınuşçocuklııgum veilk gençli£imcgötürbın', yazarının kışkırtıcı yiizii aşkına ir dü. ıliğeıinin * peşine dü^tüğüınü de itiıal (Cîaliba Kula'daki loş ama taş binada, edebiliıinı. nobran hallaçların ayaklandırdığı kirli beYerli yeni solukları bypass için özel ön yaz panıuk hulutıınu ürpererek izlerdim.) lenılerim yok değildir. Yapıtın adı kli^e, Kendımi labirent ve girdap arasındavazarınınki lünıpenist diye nıcekitap ıskaki gelgitleıe kuşkııyla hazırladım... lamışımdır... * * İbrahim Yıldırım (doğıımu 1950) tüvosunu, 19.09.2001 giinü vaıım saat arayla ()nıeı'leEdipişalcmininhenüzkompü görüştüğüm Mctin Celal ve Enis Ba terize olmadıgı ve sendikal efeliğin can çctıır'dan alnuştım. BirCinayctm Ekonomikiştiği malıını dönemde, bir bankanın ya si namlı öykü kitabından sonra oniiç yıl sü ıı önemli şııbesinde istemleri dışında çaleyle nadasa mı (ç)ekilen yazar, ardı ardı lışmaktadıılaı. îjubeııin sığ personeli mana iki başroman sürmü^ çorak edcbiyat aleset bu iki nitelikli erkişiyi birbirine itearenamıza; Kıışevi'nin Elendisi (Sel Ya cektiı. yıncılık, 2000) ve Yaralı Kalmak (Sel YaVc hangi çig süt emmiş insanat en yakın yıncıhk, 2001). dobtunun ıııalıremine öncc iç geçirmemiş"Eylül'den Sonra" üçlemesinin ilk iki tir? cüzünde soıunlu ama nitelikli karakteılı1 lacivatKaragöz ötesi uelişmeleıin karin gizemli evreni, ritmik ve yalııı bir dille nıksandıgı ülkc gerçekleriTcoşutunda; Haresmediimişti; saygıyla siiriiklenerek okubiV\v Kanil'in nakşelükleıi ciımet cinayet dıım. (Zorlama "uyum paket ve kararna / edebiyatrekabct enlem vc boylamları meleriyle" Avrupa Birliöine duhul edilecearasındaki gelgit, demekki şiirsel anlatıyla ği varsavılan siğlıklar ekürisi ülkede onladamıtılabilirmiş. rm ıskalanmasına tövbe şaşirmadım.) SELÇUK ALTUN Kıışevi'niıı Elendisi / Yaralı Kalmak / Bıçkın ve Orta 1 lalli, ayrı yumurta üçiizle ri olmalı. Sonuncıısunda, 1987 iirünü Bir (^inayelin Ekonoınisi'nden ve lspanya'nın Orhan Pamuk'ıı stilist lavier Marias'ın (doöunıu 1951) cılgıınlıık dönemi yapıtlarınclan yansımalar gördiim. Sonunda engın vc derin bir romanla karşılaşmışsanı t)iıu selamlamak için dü/.ıne lerce satır hcdcr etmcmeliyim; İbrahim Yıldırım konıısıı, kıırgıısu , 3/karakterleri, ritmik dili, gi/.eınli platolar vc cesıır t\ naliylc müthiij bir roman dercetmiş. l. !. k Taze romanı Gitmek Zamanı ile ilgili biı iöyleşide Metin (elal, "Kımsealtı yüz sayialık roman okumak isteıııiyor" derniş. Ba na, 472 sayta bile uzun geliyor. Yan öyküler, yapıtın göbeğine sızan dip not kıvamlı tasvirler, birdeıı indiren mısra siUileleri romanın şiirselliğıni örsclcycbiliyor. Şikâyet zamanıdır; sıra beklcyen yüzlerce nitelikli kitap vaı vc hızla tükcncn ormanlardaki agaçlara da acımalıyız. (Vüs'at O. Bener dışındaki bilumıım gözde yerli yazarım galiba kısa yaz(a)mıyor!) * * * İlk iki romanımın anlatıcısı Sina'nın söylcmine katılıyorum. "Başımıza gelenler kitap okumamaktan, yeterince okumamaktan veya yanlış kitaplar okumaktandır." Bıçkın ve Orta Halli, dött yanımı saran sıgiık kütlesine diıenme kat sayımı arttırdı... • CUMHURİYET KİTAP SAYI J 700