Katalog

tlk kitap olaıak romanla selamlamak okuru, kuşkusuz hoş bır ba^langıç yazar içın, ama kimı tuzaklar getıreoilir bu, ustelık kendı romanı tuzağa düşürebilır yazarı. ehmct Anıl'ın Geıı Gelmemek Uzeıe(Can,2003)adlıromanı nı okıırken, Alfred Hıtth eotk'ıın unıılulmaz iılmı Sapık'ı (Psv cho 1960) ınımsadım Anrnonv Per kıns ın a u kama^tııan ovunıulugunıı yansıladığı ınldckı başaıısını, Noıman Bates'ı aktarmadakı vetısını bundakı vetkınlığını gucıınıı duşundum Andığım ı omanla hlm arasında kos,ut lukl.ır kıırmus da so/ıı buralara çekme yc çalıs,ıyoı değılım Hcı ıkısı de çok farklı yerlere uçuruyor çıınku hi7i Ben, Gerı Gelmemek Uzere'dekı Mehmet Alı Pargalı'yla Sapık'takı Noıman Rates re gozledığım kııııı orlu^ıneler uzennde durdum daha çok Anne etkısı, mıın zcvı ya^am, olulerı kısjilc^tırı^ (Nor man'ın annesını, Mehmet Alı'nın Lm ma'yı canlandırmalaıı va da oynamala rı), cınayet bıçımlen (seramık dokulıı oıtam, Sapık'ta banyo, Gerı Gelmemek U?ere'de mııtfak, bıçak, kan vb ) lkı yapıt arasında kosuduklar, benzer lıkler oldugu one sıırııleme/ /aten Bel kı bır uzak anı^tırma ya da uzaktan ıı/a ğa hılınçaltı bıı esınlenme o kadar Hıtch«>ck'un Sapık'ı, dunya smema sının en ıvıleıı arasında gosterılegeldı lıcp Pekı Mehmet Anıl'ın Gerı Gelme nıek U/ere adlı romanı için neler sovle nebılır' Yaşamovkusunden sı/dırdığımı/a go teıkı verı vaı elımızde Mehmet Anıl, ıkı ııç yıldan bu yana yalnı/ca ya/ınla ılgıle nıvoı, bu ılk kıtabı bıı loman M İlk kitap, ilk roman: Geri Gelmemek Üzene' Ilk kıtap olaıak t omanla selamlamak okuru kıi'jkusu/hos.bırbasjangu va/ar için ama kımı tuzaklaı getırebıln bu, ustelık kendı romanı tıızağa dıış.urebılır vazarı tlk kırabın romana O7gıılenmesınin bır bakıncası mı vaı pekıJ Llbette havıı, he le va/ar daha onceden bır jjiır, oykıı denevımıvle vogııılmu^sa Rıı demek degıl kı ılk kıtap !;iır va da ovku olııiKa Ü kolavla^ıı J Havır, tam tersıne, va/ınsal olçutlerın keskınlı£ın den kcndınızı kuıtaıabılmenız neredev seolanaksı/dırşıırde oykııde Ama boy le vapanlaı, en azından ıoman yazmava otıırdııklaıında dıllerını denetlevebılme deneyımlerınden yararlanır, az ijey mı bu> Mehmet Anıl'ın Gerı Gelmemek Uzere adlı romanından ıçerı gırmeden once ılkın bunlaı ı soylemenı sızı şaşıı tmasın Çunkıı yazınsal vapıt ılkın dılıyle vardır, daha doğrusu OIILC dılde vardıı Daha once de pek çok ılk roman oku dum.kımıleıı uzerıneyazdımhatta, ama kımı ya7arların, ılkın dıllerıyle kendıle rını kanıtlamak zorunda bulundukları nın henıı/ bılıncınde olmadıklarını da gordum uzulerek Oysa Anıl, ışının bu olduğıınu çok ıvı bılıyor Bu yuzden dıle, gucu elveıdı ğınce yuklenmış Nasıl bır sonuç çıkmış ortaya'1 Sıra romandan ıçerı gırmeye geldı oy leyse Roman zamanı, 10 Lylul 22 Aralık 2001 arasında, yakla^ık uç aylık bır sureyı kapMyor Bu sure ıçinde uzam tek Akdenız'de bır fenerın ısjetıldığı, "Sıtıl ya ıle Tunus'un arasında kalan boğazın tam ortasında" ("her tıırlıı sabır ve ıra deyı paıampaiça eden kes>ıf bır yalnızlı ğı yııreklere çoktıırecek kadar derın bır bo^luğun tam kalbınde" O25,26U), "ıkı yuzdonumgenışlığınde"kı (23)SanLo SAYFA 16 llk Kltap, ilh Roman tenzo Adası Geıı Gelme mek U/ere, bıı adanın tek sakı nı, yaşı kırka vaımıs, leneı bekçısı Mehmet Alı Paıgalı'nın yaşamını anlatı vorbıze Roman /amanı, eloykıı sel bıı anlatımla akarken Paıga lı'nın 1993'tels tanbııl'dan AI\A ya gelmeden on cekı seıııvenı de, "eskıden sevrettığı bır hl mın kareleıı gı bı go/lerının o n u n d e n geç(eıek)" (17), hadı dıvelım anımsama alıntıla rıvla son uç uç buçıık vıldır I 11,1ı (22) sııren mektuplarla, bu kez I benovkıısel bır anlatımla kıta bın dokusuna eklemvor, bov lelıkle roman evrenının gerek sındığı dolantı da tamamlanı voı M Alı, "bugune kadaı ada dan hıç avnlmadıöı ıçın" (34) arada uğrayan "ıkmal gemısi" kaptanları ( amıllo Bo'nun (otekılerı nın), altı avda bır sağlık denetımıne ge len doktoıun, bır ıkı teknısyenın dışın da kımsenın ayak basmadığı adada sekı/ yıl (50) tek başına yaşamıştır Bır yıl son ra kendısıne yolda^lık yapmaya baijlayan kopeğı ü t t o von Bufron da eklenmelı yanına Ne var kı M Alı, "yalnızlık duv gıısundan kıırtulamadığı gıbı gecesı gun duzune karıs,mıs,, sureklı olaralt bılınçsız lık dıımanının ıçinde yaşamak, onu do nuşu olmayan bır yola suruklemı^tı(r) " Derken adada bır ınsan Gul Ancak "Gııl'un adaya gelmesı sorunu ^ozmedı ğı gıbı aksıne derınleştırmış"tır (56) Yı ne de, M Alı'nın yanı sıra, onun da ada da yaijadığını kabul etmek duıumıında yi7 M Alı ıle Gul, "zamanıçerısındeutauk kara parçasmın uzerınde bır arada, fakat hıç karşılaşmadan yaşamanın yolunu bulmuşlaıdı(ı) " (22) M Alı'nın ada ya:;amı 1993'te başlasa da gerıde kalan seki7 yılını da ucıından kıyısından tanırız îstanbul'dakı yaijamı, 1988'de Teşvıkıye'de çalıştığı bır resto ran anlaiımıyla ba^layıp San Lorenzo'ya geçış tarıhıne dek bes yıl boyıınca yaşadıklarını ıçerır ÇoLukluĞuna, ilk genı, lık yıllarına, 12 Eylııl'un karanlıkgunle rıne dek gerı gıdıp M Alı'yı ıcığıyla u u "Gerl Gelmemek Üzere" ğıyla tanıma fırsatı buluruz Kımdır M Alı^ lkı bılımtının (radyolog) çoLuğu Baba "genç yajjlarda kanser olmui; ve olmuştu(r) (26) Ya annc' "Omrıım boyunca onun da kansere yakala nacağı gunu bekledım An nem olduğu ıt,ın sevmek ıster dım, ama elım den gelme7dı bu Çunku on dan ınsan olarak nelıet edeıdını Ya^adığı surece benı yonetmek hukmetmek demeye dılım varmıyor ına I I MI MI K dından asla vazgeçmedı " (26) /I KI M Alı, ıçekapanık yaşamın da okvanuslaıa açılmakta ge cıkme7 "Evde oturıırken odamdan lıı», ^ıkmazdım Çık ma/dım derken, aslında kıtap larımda butun dıınyavı dola sır, onlarca ınsanla konıi!;iır, kendımı olavlaıın gobeöınde hıssetmeye ^alı^ırdım " "Rahatça kıtap okumak, muzık dınlemek ve $ııı yazmak dışında hıçbır ısteğım voktu " "Olum suz aijkım, bıncık CJul'um, ben ijiırlerı mı ya7arken bu dunyada bır yerlerde ya ^ıyor(du) "(27 vd ) Anne, gunun bırınde tek orgıırlıık ııl kesını de ışgal edecektıı M Alı'nın " 'Bır daha asla boyle bır saçmalık ıstemıyorum, anla^ıldı mı Mehmet Alı?' dıye ba ğırdı ("her zaman hıtap ettığı gıbı 'Memedalı' verıne, resmıyetı vurgulayıcı 'Mehmet Alı' demıstı"r O30U) ve bır detter dolusu %nrı teker teker, savfa sav fa yııtmakla kalmadı, daha da onemlısı buyuk bır <,abayla gızlemeye çalıştığım yazma duzenımı tamamen deşıfre edıverdı" (31) Ama tam evı terk etmeyı kafasına koymuijken, annesı de kanserden olecektır " Bırgelışmeoldu Annemoldıı " (42) Seçtıgı bu ozgur yoldakı yuruyuşunu surdurecektıı artık M Alı Gerı Gelmemek Uzere, kurgu açısın dan tıkır tıkır ışleyen bır roman Sorun, Anıl'ın bunları dıl ıı,ı kılamayışında bel kı Orneğın M Alı ıle Gül arasında gıdıp gelen mektuplar Nıtekım mektuplaruı, ılkellı sayfadan sonra başlaması, tek Btp Roman Yaratmak! duze bır ya/ımla kaleme alınmaları .ıv nı soztukleıe davanmasa da avııı dııvgu dıışunte yınelemeleııne ver vermesı ozellıkle vanlii; kuıulmus kımı tıııiKele rın bırbırıyle ortıi'jmesı bıınlat ı va/anın tek kisı olduğunıı gosteımeve vetıvor Bu vanlışlardan bır ıkı ornek veıeyım Gul un yazdıklaıından 'Ne vazık kı bana reva gordııgıın davranıi;, al<Iığım kaiijilık bu mu oimalıydı sen<e^ (15), " Aynı ^evlerı o kad.ır <,ok vıneledın ve so nunda hıçbır şev degı^medı kı ' (115) 'Ne var kı bırbırımı/ı kotıı amlarla ha tırlamamıza gerek vok " (188) M Alı'nın va/dıklanndan "Mektııbuma hır Levaji gelmezse, vanıtlamadıgını mı voksa elı ne geçmedığını mı bıle anlavamavaca gım " (52),"Heı neıse!;avet, ka<,ııdıgım mınık varsavımlaıın ardından otıırııp gozva^ı dokemem " (138) Ne var kı Mehmet Anıl, romanın so nunda Kaptan Camıllo Bo va bu mek tupları buldıırup ^unları eklıvor ' I'urk(,e vazıları okuvamadı, ama avnı el vazı sıyla ya/ıldığı anlasılan mektııpların kımısının Mehmet Alı, kımısının Gul dıve ım/alandığını gorunte aklı daha <]<ı ka ııştı " (267,268) Sonra yıne pek çok avrıntı verleijtırılmışken, son olarak ()tto'nun davı anısja rı da (240 vd ) artık durumıı apaçık or taya koymu%. Gııl'un adada olmauıgı ke sıne yakın se/dırılmışken şunları va/ma nın gereğı vaı mıydı peki'' "(C amıllo Bo) bır an duraksadı, vanına yakla^ınca bunun, yarım vamalak giydııılmi!) bıı '^ı^ me kadın' olduğunıı anladı " (268) lanrı a^kına, Dunları sovlemeye geıek var mıydı •> ()kııragosterılen guvensı/lık değıl de nedıı bunlaı • * Kıırgııdakı ııstalığı dılde de gosterme sinı bekleıdım vazaıdan " lenceıe dıbın kaıa vııvatlanmı^ se nınkı benden kara kapağmı hulmu^ " (29) tamlaıı zım zım saısan uıkutucıı uok gurultusu" (42) gıbısınden dıl ınce lıklerı sergıleven bır va/ar ^ok daha ozenlı olmalıvdı Ama aijağıdakı oı nek ler, Anıl'ın dılı ya/ınsallaştırmanın avıı dında oldıığunu ancak vetısını tam anla mıvla kııllanmadığını gosteııyoı bıze Kollaıını ıkı vana actı ve bır hey kel gıbı hareketsı/ce temı/havanın cığerleıını dolduımasını bekledı " (12) dıyor Anıl Hava, aktığeıt kendılığınden mı guıvor'* "Koltuğun kaışısındakı pence renın altındakı " (14) tunuesındekı 'kı'Meıden bııı fazla değıl mı' Benı beğenıvorveguvenıvordu ' (11S) Bırva zaı ozne vuklem çatı^masından kaçin malı hep " Penercı dıırmadan ıçmıs, ne teneıle ne de kıtap çalısmasıvla ılgılı hıçbır ış yapmamı^, yt'mek bıle veme mı^tı " (209) Dılsel vanlı^ı duzeltmek ıçın "ne fenerle ne de kıtap çalı^masıyla ılgılı heıhangı bır ı^ vapmıi}," denılmelı "Her fırsatta kımseye bellı etmeden kıılotunun pantolonunun uzeıınde bııak tığı çı/gılere bakar " (221) verıne ıse " Kulotunun pantolonunda buaktığı çiz gılerebakar " denılmelıydı "Farelerve oıumcekleıden başka kımse voktu " (269) denılemez "Kımse" sozcuğu ın1 san ıçın kullanılıı çunkıı Sonra ijiı sozcuklerıne ne demelı Anıl'ın ıhmalkâr, vekvucut, manıdar, hemfıkır, kesıl, kategorı, yerle yeksan, telafı, sohstıke, ketumıyet, pozıtıl:, |ene rasyon, beıs, ıkaz, akıbetı meçhul, teferruat, bıhabet, mevzu vb Tanrı a^kına, bu sozcuklerle mı vazınsallasacak l'urkçemız^ Nasıl lavık goru nı/ dılımı/ı bıına' Bır de oyle çok "ve" kullanıyoı kı Mehmet Anıl, ne geıek var bıınca "ve"ye) Hem ne ışe yarıyor, anla tıyı !}i!jirmekten baijka^ Polısıye kurgu bağlamında tam, ama yazuibal anlamda kekrelığı gıderıleme mış bır roman Gerı Gelmemek U/ere Ama s;imdılık bır okııma armağanı ve rebılıri7 yınc de ya7anna Bundan sonrakı romanında hesabından du^mek uzere • CUMHURİYET KİTAP SAYI 700