Katalog

Fatih Sultan Mehmet ve Zamanı DoğıTnun ve doğanın gücü, Babinaer, Fatih ve Biz Franz Babinger (18911967), Türk dili ve tarihi üzerinde yaptığı araştırmalarla tanındı. 1927'de basılan Osmanlı Tarih Yazarlan ve Eserleri(GOW) başlıklı eseri, bütün Türkoloji çevrelerinde kendisine haklı bir ün kazandırdı. tstanbul'un fcthinin 500. yıldönünıü dolayısıyla Fatih Sultan Mehnıct ve dönemini kapsayan bir tarih kitabını yayınlaması, ününü daha çok pekiştirdi. Bu eser, yazarın uzun bir önsözüyle Fransızcaya çevrildi. Bunu ttalyanca, SırpçaI Iırvatça, ingilizce vb. çevirilcri izledi. Escr; Zajaczkowski, HasanÂli Yücel, Guboğlu, Wittek, înalcık vb. tarafından değerlendirildi ve eleştirildi. ZEKİ ARIKAN maları, Fatih dönemi açısından Türk kaynaklarının azımsananıayacak bir zenginlikte oldugunu veteriııce kanıtlanıı^ tır. Rabinger, bütün bu araştırmaların sonuçlarını göıecek kadar yasjanıısj, l a tıh dönemine ılışkın daha sonra yaptığı yığınla çalısjmasında bunlardan söz ct mek gereğını duymamıştır. Söz konusu eserin kısa sürede ikinci basımının yapılması, esere Tıırk kamıı oyunda duvulan ilgivi ortava koymakta dır. Ancak bu çeviri hirrakım tepkılerı gündeme getirmekte de gecikmedı. B J binger in "Katolik bir Türk duşmanı" olduğu dile getirildi. lddialunn Babinger'e yakışmadığı ii/erinde dıırtıldıı 1 )ahası ona "ccvap verme "nin gereksizliği vurgulandı (/aman, ^1 Mayıs2()()i). Bu radaki tepkilerin kjynjğı, Babiııger'iıı I'atih'ın kışılıgıne yöneltmı.ş oldıığıı k.ı raçalmalardıı. Fakat, bu iltiı alaı ycni de ğıldır. Bıından y.ıkl.ı.şık 200 vıl once yazılan bir Osmanlı Tarihinde de veı almı^ tır. Bu, Hammer'ın ıınlıı ()smanlı Tarihi'dir. Hanımeı l'arihi, ll.Me^rutiyet dö nemindebüyuk ölçiıde dilimıze çevrildi ve vazarın yamldığı noktalar da dipııot larında eseri Tıirkçeye çeviren Mehmet Ata taıahndan düzeltilcıi. Ancak Babin ger, Fatih hakkındakı ıddiaları çok daha sistemli bir hale getiımi^ ve onun ki^ili ğinı çözümlemek ıçın temel bırmalzeme olarak kullanını^ıır. Kaldı ki onun eseri ni çekici kılan, eğer yanılmıyorsam, bu kişilik çözümlemeleridir. Oncelikle l a tih, Babinger'e gore, dünyanın buvuk korkusudur. Kitabın alt başlığı bunu ve terince kanıtlamaktadır. Bu alt başfık, Fransızca çevirisinde ^övledir: La gran de peıır Au monde an tournant de l'histoire (Tarihin Döneınecinde Üünyanın Büyük Korkustı). Bu alt başlık, her nedense eserin Türkçe çevirisine alınma mış ve yumıışak bir dille Bir çağ donıımü akmcısı gibi bir biçime sokulmu^ ve ancak iç sayfada bir yere sıkıştırılmıştır. Babinger'i ele^tirenlerden biri olan 1 la san Âli Yücel, haklı olarak eserin bu alt basjığına kaısj çikıni!;tı "Tarih dönemecinde cihanın büviik korkusu Fatih miydi.' Kitabın içı, elhet te bu hükmun delillerivle doldurulacak tı. Nitekim büyük kısmınıla boyle ol mııştıır. Kitap, ^ıınhesiz, esaslı bir eıııek nıahsulİKİür Bi/de de heşyıı/ıınaı tetih yılı dolayısıvla havli vavınlaı olmu^tu. Fakat bıınun gibi altı yüz sahıFelık top lıı ve hacimli bir eser veremeıııi^tik." Babinger, kullandığı Bizans ve Batı kaynaklarından vola çıkarak onun kişj liğiııin bir çözumlemesıni yapmaya çalışmaktadır. Ona göre Fatih Ortaçağın en ijaşırtıcı (le plııs troublants.. ) kışılikle rinden biridır. Fatih yıkıcı, baıbaı, kana susamış bir canavar, Hıristiyanlığın baş düşmanı, bir deccal... idi. Bütün bunla rın yanında soylıı genç Bizans oğlanlarına ilgi duyan bir kimse idi.. Babinger, yıllar önce Tiirkçeye çevrilmış bir makalesinde, son yıllarda Türkiye'deki ıılus çuluk çabalarıyla Fatıh'in kışiliğinın ne redeyse bir esrar perdesine büründü fiünden yakınırken, kendısi de barbar bir hükümdar gcirüntüsü çizmekten ka çınmamıştır Yukarıda değindiğimiz gibı bu eser, Farih döneminin askeri ve siyasal olay larına ağırlık veren bir çalışmadır. Bu bölümlerin ana kaynağı cfa Fıammer'in ün lü Osmanlı Tauni'dır. Babinger'in yanıldığı noktalar büyük ölcüde Prol. Halil Înalcık tarafından düzeltilmiş ve bu me tin, çevirinin sonuna konulmııştur. Ayrıca Babinger eserinde, Fatih döneminde KİTAP S A Y I 7 00 2. BASKI Kralın Kervanları phristophe Rufin ; 1997 Goncourt İlk Roman Ödülü 1997 Mediterranee Ödülü Çeviren: Gülseren Devrim B Tarih, bu romanın satırlarında gizem, macera ve aşkla yeniden doğdu... "Doğu'nun büyülü dekorunda entrika ve aşk... Maceranın sürükleyici temposuyla usta bir kalemden, çarpıcı, sıcak bir öykü..." Le Figaro "Sina Çölü, felaketler ve mucizeler. Krallar Kralı'nın sarayı. Hayal kırıklıklan, keşişlerin entrikaları, isyanlar, dostluk, ümitsiz bir aşk... Rufin'in kolaya kaçmayan, canlı, duru ve tutkulu üslubuyla..." Le Mondes des Livres DOĞAN www.dogankitap.com KİTAP irinci Dünya Savaşı sırasında Tür kiye'de hulıınan, Musrafa Kemal vc Cevat Paşalann kaıargâhında görev vapan, bıından otıırü Osmanlı Liyakat Madalyasıylaödüllendirilen Franz Babinger (1891 1967), Türk dili ve tarihi üzerinde yaptığı araştırmalarla tanındı. 1927'de basılan Osmanlı Tarih Yazarlan ve Eserleri(CJOW) başlıklı eseri, bütiin Tıirkoloji çevrelerinde kendisine haklı bir un kazandırdı. lstanbul'un fethinin 500 yıldönıimıı dolayısıvla Fatih Sultan Mehmet ve dönemini kapsayan bir tarih kitabını yayınlaması, imıinü daha çok pekiştirdi. Bu escr, yazarın uzun bir önsözüyle Fransızcaya çevrildi. Bunu îtalvanca, SırpçaHırvatça, İngilizce vb. çevirileri izledi Fser; Zajaczkowski, Hasan Âli Yucel, Guboğlu, Wittek, Înalcık vb. tarafından değerlendirildi ve eleştirildi. Ozellikle lnalcık'ın eleştirisi, eserin ()smanlı kaynakları açısından zayıf yonlerini ortava koymakta ve yazarın yanıldığı noktalan teker teker belirtmektedir. lşte bu eser, Almanca basımının üzerinden 50 yıl geçtikten sonra, İngilizce çevirisi esas alınarak dilimıze ka zandırılmış, oldul. Ingilizceye çevirilirken esere eklcnmis, olan, takat aslında bulunmayan bıitün dipnotları Türkçe çeviriye de alınmıştır. Fakat, Babinger'in Fransızca çeviri için yazdığı önsözün de Türkçe basıma alınması gerekirdi. Çünkü Babinger, konuyla ilgili kaynakların niteliğini, eserin planını, amacımvb. ayrıntılı olarak burada açıklamıştır. Yine kıtaba temel olan malzcmenin tam bir dökümünü hiç bir zaman yazılmayanikinci cilde bıraktığını da burada belirtmektedir. Türk kaynaklarını, arşivlerini son derece yetersiz bulduğunu da dile getirmektedir. Oysa durum hiç de öyle değildir: Inalcık, Gökbilain, Barkan, Ş.Turan.Tekindağgibi tarinçilerin çalış Bizans ve Batı kaynakları SAYFA 10 CUMHURİYET