Katalog

• deciydi. Ününü, sakin yaşamını ve özgürlüğünü elli sekiz yaşında tehlikeye atmaktan çekinmemiştir. Yaşamının, son en büyük uğraşı, gene gerçeği arama uğraşı olmuştur. Fransız naber alma birimleri, Aralık 1894'te, Paris'teki Alman askerlik ataşesi Schwartzkoppen'nin kâğıt sepetinde ulusal savunmayla ilgili gizli belgelerin gönderildiğini bildiren imzasız bir yazı bulur. Komutan Paty de Clam, olayla ilgili olarak Yahudi bir subayı, Alfred Dreyfus'ü suçlar. Aynı ay içinde toplanan savaş konseyi kapalı oturumundaDreyrus'üömürboyuhapisve rütbesinin sökulmesi cezasına çarptırarak Şeytan Adası'na sürgün edilmesine karar verir. Zola, 13 Ocak 1894'te Aurore gazetesinde "Suçluyorum" (J'Accuse) başlığıyla Cumhurbaşkanına seslenerek açık bir mektup yazar; Dreyfus'ü kanıt olmadan mahkum ettiği için genelkurmayı ağır bir dille suçlar. Gazete o gün 300.000 adet satar. Sosyalist Jules Guesne "Bu yüz yılın en büyük devrimci eylemidir" diye haykınr. On sekizinci yüzyılda, Voltaire'in, oğlunu öldürdüğü gerekçesiyle suçsuz yere mahkum edilen baba Calas'ı canla başla savunduğu olaydan beri, hiçbir yazar bir suçsuzu savunmak için böylesine uğraşmamıştı. Zola, büyük tartışmalara neden olan bu makalesiyle suçlanarak bir yıl hapis ve 3000 frank para cezasına çarptırılır. Kalabalıklar, eleştiriler, saldırılar onu öylesine korkutur ki sonunda Londra'ya kaçar. O günün ve Fransa'nın koşullarında bu bir hata olarak kabul edilmiştir: Eyleminin mantıksal ve ahlaki sonucu hapishaneye girmeyi göze almak olmalıydı. Kuşkusuz hapishaneyi( 11) de çok iyi anlatırdı. On bir ay îngiltere'de gizlenmek zorunda kalmasına göz yumulur. Dreyfus'e gelince, Eylül 1899'da yeniden yargılandı, suçlu bulundu, ama bağışlandı. Yedi yıl sonra aklandı, orduya döndü ve şeref madalyasıyla ödüllendirildi. Ve Zola savunolan Serbest Söz duğu davanın za(La Libre Parole) ferine tanık olahiçbir incelik gösmadı. YazarınPatermeden "Doris'te Brüksel soğalcı bir olay: Zokağındaki odasınla dumandan boda 29 Eylül 1902 ğularak öldü" sabahı gazdan zebaşlığını atar. hirlenmiş olarak Tüm Paris 6 Ekim ölüsü bulunur. 1902 günü MontYazar ve eşi bir martre mezarlıgece önce, şömiğındadır. Cenazeneden gelen hafif ye Dreyfus de kabir karbon gazı tılır; törende kokokusu duyarlar. nuşan Anatole Zola kalkar, penFrance, Zola'nın cereyı açmaya uğ"insanlık vicdaraşırken yere yığınında bir an" ollır kalır. Ertesi duğunu söyler. gün öğleden sonAltı yıl sonra, 6 ra, Alexandrine Ekim 1908'de kendine gelir ve Üçüncü Cumhutüm Fransa'nın riyet'in tüm tembildiği haberi öğsilcileri Zola'nın renir: Zola ölmüşnaaşını Frantür. Baştan savma sa'nın tüm büyük bir soruşturma sanat, siyaset ve yapılır, kazada kültür adamlanniçbir kötü niyet nın yattığı PantZola da bir romancı olarak heon'da Karşılar. izi görülmediği sonucuna vardır. gözlemci ve deneycidir. Onda Böylece Fransa Yirmi yıl sonra bir Kİ gözlemci olayları gözlemle "Suçluyorum"un sobacı bir arkadadiği gibi sunar, hareket nokta yazarına borcunu şına, komşu binabüyük bir törenle dakı çalışmalar sı sını söyler, kahramanların üze ödemiş olur. Zola rasında Zola'nın rinde ilerleyeceği, olayların ee belki de Hugo kaoturduğu evin ba lişeceği sağlam zemini hazırlar. dar şanslı değildi casını tıkadığını, ama yolları Panthe29 Eylül sabahı da on'da birleşerek son buldu.(12) izleri sildiğini söyler. Bu açıklama ya da benzerlerinin geçerliliği, Zola'nın bir ciSürekli olarak yaşamdaki gerçekliği nayete kurban gitmis olabileceği bugün arayan ve bunu yapıtlarında tüm gerçelciçin de uzak bir olasılık olarak görülmeliğiyle kurgusal bir biçimde yeniden sumektedir. Dreyfus davasında Zola başta nan Zola, lcendi düşünce ve yaşam gerYahudi karşıtları olmak üzere pek çok çekliğini de eksiksiz olarak yaşamayıbadüşman kazanmıştı. Ölümünün ertesi şarmış, doğruluğuna inandığı gerçeklegünü Dreyfus karşıtı bir yayın organı ri büyük inanç ve içtenlikle ödün ver meden savunmuştur. • (1) Başltjttn çevirısı tarafımızdan önerılmıştır. (2) Başlığın çevirısı tarafımızdan önerilmiştir. (3) E. Zola, Au Bonheur des Dames, GarnterFlammarton, Paru 1971, i. 404 (4) Başlığtn çevtrisi tarafımızdan önerılmıştır O) X. Darcos, B Agard, M F Boıreau, XIX, Hachette, Paris 1986, ss 440. (6) Meyhane, Çev.: N. Altınova, Oda Yay, Utanbul 1998, s 53 (7) F. Leblonde, Europe Aergısinın Zola özel sayısı, s 128 (8) E. Zola, Suçluyorum, Çev • T. Yücel, K. Kıtaplığı, Utanbul 2002 (9) Hueo, Louıs Napoleon Bonaparte'ın cumhurbaskanı adaylığını destekler Ama çok çabuk düsktrtklığına uğrar, çünkü yent baskan edepsız bir dıktatöre dönüşmüstür. O da halkı ve özgürlüklen savunmak için sola yanaşır. 2 Aralık 1851'de Hugo'nun KüçukNapoleon dedijfi PrensBaskan sıktyönetim ilan ederek meclisi ete geçırir. 4 Aralık'ta baslayan direnisi ktrmak için askeri birlikler uyartda bulunmadan cadde boyunca toplanan halk üzerıne ates açar Hugo hapise atılırsa da, sahte pasaportla giztice Brüksel'e kaçar, böylece uzun bir süre için Fransa'dan ayrtlmış olur. Hugo kısa bir süre için suskun kalsa da, sağlanması gereken barıştn gelecejh, özgürlük ve adalet için, vatandaş olarak konuşacaktır. "Önce bu iki yüzlü adamı cezalandtralım", diyerek tüm Avrupa'da yankı bulan Kücük Napoleon baslıklı yergıstni yayınlar. (10) E. Zola, Suçluyorum, ss. 4748. (11) Küçük Napoleon baslıklı yergisıyle hapse konulan Hugo 'yu sevgilisı Juliette Drouet çıkarır ve birlikte Brüksel e giderler. (12) Vıctor Hugo'nun mezart da Pantheon'dadır. ISTANBUL BlLGİ ÜNlVERSlTESl YAYINLARI GültenHKB*" TANZlMATTAH 2l.YUZX . YÜZYVLA Gülten Kazgan TANZİMATTAN 2 1 . YÜZYILA TÜRKİYE EKONOMİSİ Bu kitabıyla Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Sedat Simavi Ödülleri 2002 Sosyal Bilimler Ödülü'nü alan Prof.Dr. Gülten Kazgan, Osmanlı Devleti'nde kapitülasyonlardan Türkiye Cumhuriycti'nde ulusal ekonomiye ve küreselleşmeye geçiş aşamalarını bütün ayrıntılarıyla inceliyor. Osmanlı Devleti "birinci küreselleşme" ile birlikte nasıl yarıbağımlı ve yarısömürge bir ülke haline geldi ? • ^ Ulusal ekonomiyi inşa eden Türkiye Cumhuriycti, denetimli sermaye ithali yoluyla nasıl uluslararası ekonomiye eklemlendi ? Yeni Dunya Düzeni'nde Türkiye ekonomisi: Devletin yeni rolü, ekonomik istikrarsızlık, enflasyon, işşizlik, ucretler ve krizler... 2010 ve 2020 yılları arasında Türkiye dünyanın neresinde duracak ? TÜRKİYE'NİN ı83o'LARDAN 2OOO'Lİ YILLARA UZANAN EKONOMİK TOPLUMSAL VE SİYASAL TABLOSU SEDAT SİMAVİ 2002 SOSYAL BİLİMLER ÖDÜLÜ Inönü Cad. No:28 Kuştepe 80310 Şişli ISTANBUL Dağıtım =(0212) 347 10 u Yayınlar: (0212) 217 28 62 eposta: [email protected] [email protected] www.bilglyay.com SAYFA 6 CUMHURİYET KİTAP SAYI 669