Katalog

celerim değişmedi. Bıı bakış açısını biitüniıyle dcli suçtnasi luılııvorum hâlâ. Kala ikizliğinde, nıh ikizliğindc kimlik kâğıtları nın ortakhklan değildır belirleyici olan, bambaşkaölçüllergiıerdevreye. Ozel Ansıklopedim için ozel bibliyograrya iyi fikir doğııısu. Ama lxlki, daha genış, daha da özcl bir fihrist düşünebilirim, çetrefil çapraz göndcrmelerle. Her şey, sonunda bağlantı denldemleri aracılığıyla anlam kazanınaz nıı? Şımdi, "Maksimum okur nüfusu"nu ve henüz Enis Batur'la tanısmamıs olan potaıısiyel okurları tcmcl aUırak çok zor bir mru sormak isttyorum; niçin yazıyorsunuz? Pis geçebilımnız! Sevgili lbrahini Yıldırım, bıı soruyıı çok sorduk kendimize, ne çok çeşitlcme kur dnk kafamızda, kâğıt üzcrinde. Sık sık kullandığım, sığındığım yanıtlardan birini mi seçmeliyim şiındi, el değmemiş bir karşılık mı aramaliyım? En iyisi şu anda, bugündeıı yanna doğru neden yaztnayı siirdürdüğümü kurcalamak belki de. Oyle ya, neden başlamışsam başlamışım, bugün climden kalem duşecek olsa arkamda bir raf dolusu kitap bırakacağım, tek kaygım başladığımı tamamlamaya çalışmak olabilir mi? Aslına bakılırsa bu kaygıyı yabana atmamak gerekir. Ben hep, kendi içinde anlam lı olabilecek bir bütünlük kurma tasasına bağlı oldum, kaldım. "Opcra"ya, "Baskalaşımlar "a, Ozel Ansildopedi'me, Linkler'e ya da Divan'a, içbükeylenme ve günlüğüme, anlatı denemclcrimc ve Seyahatnâme'me, yazınsal denemelerime ya da metinlerime bakıp "Bu kadarı yeter" diyemez miyim? Tam tersine; Diyebilir miyim? Bir, tasarladığım bütünlüğüne olabildiğince erişmek için; iki, ayakta kalmak için; üç, sani ne için, yazıyorum. Yazmak, öteden beri, kendimi ölçmemi, kendime yeni ölçüler koymamı, gözle göriilemeyecck kadar küçük birimlerle ilerlememi, yolda büsbütiin kaybolmamak için karanlığa kerterizler yer leştirmemi kolaylaştırdı. Var oluşuma anlam kattı. Hayat kafamı gözümii yardığında, masama oturdum ve yaramı beremi onarmaya çalıştım. Kitaplarımın ortalama iki bin okurıı olduğunu görüyorum. Onların hiç değilse onda biriyle, yazdıklarım üzerinden derin, besleyici, karşılıklı ilişkiler gerçekleştirdik. Ben, bugüne kadar, başkalarını okuyarak yolutnu açtım, genişlettim. Yazdıklarınıın, iki avuç insan tarafından da olsa öyle okunduğunu görmek, on ları yayımlamayı sürdürmem açısından bende itici bir giiç oluşturdu. Çok kitap yayımlamamdan şikâyetçi olanları biraz da bundan garipsiyorum: Kendimi ne pahasına olursa olsun okutmak aklımdan niç geçınedi, bir okur olarak heyecan duymaksızın hicbir kitaba yönelmedim, kimsenin yazdıklanmı heyecan duymaksızın okumasını da istemem. Hep sorulmuştur: Kimin için yazıyorsunuz? ıazboz", bu sorunun yanıtını da getiriyor bana sorarsınız, değil, anlamlarıyla da (kasıklarımm ateşi, dilin ucu, gibi) Lolita'yı tanımlar. "Günahım. Ruhum" gibi sözcüklcrin yarattığı ağır havayı, oyun gibi söylenen bir sonraki sözciikler hemen hafifleştirir. "Dil" taşıdığı erotik anlamııı yaııı sıra bir bas>tan çıkarnıa aracıdır. Ikinci paragrafta Lolita'yı kendincetanıtmayı sürdürür. I'arklı isınıleriylehem ciddiye alınmayacak okııl çoraplarıyla küçük bir kız çocuğu hem de tutkuyla arzulanan obie Konıımunda bir kaaındır. Çeşitli isimleri Lolita'nın farklı yönleri"Lolita, hayatımın ışıgU, kasıklani değil, farklı insanların aynı kıza değiHiçbir şey düşünmezdi sevilmekten rımın ateşt Günahım, ruhum, Loşik açılardan bakışlarını yansıtır. Sevmekten başka beni. lıta; dılın ucu damaktan dişlere ü çocuk ben çocıık, memleketimiz Üçüncü paragrafta roman boyunca doğru üç basamakltk bir yol alır, okuyucuyla sürdıireceği diyaloğa da giO deniz ülkesiydi, üçüncüsünde gelir dişlere dayantr. riş yapar. Duygularını aktaran kişi, aynı Sevdalı değil karasevdalıydık Lolita. zamanda okurdan anlayış bekliyordur: Ben ve Annabell Lee, Sabahları ayaimda çorabtntn leJüri üyelerine yapılan savunma tarzınGöklerde uçan melekler bile ki, bir elli b</yu ile Lo idi, sadece Lo daki anlatım, tüm gerçekliğiyle hoşgörü Kıskanırdı bizi. Ayağında bol viındelık pantolonu bekler. Ve bu durumda gerçek ahlak jüBir gün işte bu yüzden göze geldi ile Lola. Okulaa Dolly. Kayttlardarisi okurdan başkası değildir. ü deniz ülkesinde. ki noktalı cizgilerde Dolores. Ama Poe'nun şiirinde yarattığı kusursuz Üşüdü rüzgârından bir bulutun bentm kollarımda hep Lolita idi. gençlik aşkı, Nabokov'un da şiirin kuGüzelim Annabell Lee, öndan önce biri var mtydı? Varsursuzluğuna inancı şeklinde etkiler Götürdüler el üstünde dı, hem de nasıl. Aslına bakılırsa, okuru, çünkü Annabel'e duyduğu ask Koyup gittiler beni, yazm birinde her seyi baslalan bir ile Lolita'ya karşı hissettikleri çok farkMezarı oraadır şimdi çocukkız sevmemts olsaydım Lolilıdır. îlk başta, kendisiyle aynı kültürden O deniz ülkesinde." ta diye biri hiç olmayabilirdi. Denigelen Annabel, onun ruh ikizi gibidir, (Çev.: Melih Cevdet Anday) zaşırı bir kralltkta. Ah, ne zaman? aynı rüyaları gören, aynı hayal dünyasıYasım Lolita'nm daha dopnadıg'ı nı paylaşan iki çocuğun tensel olauğu Nabokov, dokuma adını verdiğimiz bu ytllarda onun sımdiki yaşı kadar ol teknikle sadece Poe'nun şiiriyle değil, kadar tinsel birfiktelikleridir anlatılan. dugu zamantarda bir yaz. Emin Fakat Lolita ile Humbert aynı türden bir Dante'nin dokuz yaşındaki Beatrice'si, olun, katillerin hep böyle tumturakduygudaşhk içinde değillerdir, aksinc Petrarka'nın on iki yaşındaki Laura'sı ile lıdır düzyazı üsluplart." birbirine zıt değerlerle tjüyüyen nesillede bağlantı kurarak tüm edebiyat taririn çatışması gibidir. Burada yazarın saVladimir Nabokov "Lolita" hinden alınan ipliklerle romanını dokur. dece iki küçük kızı karşılaştırması değil, Çev, Fatıh Özgüven, tletişim, Vladimir Vladimiroviç Nabokov, Avrupa ile Amerikan toplumlarını kar2000. Humbert Humbert karakterinde de şılaştırması söz konusudur (Nabokov kendinden bir şeyler olduöunu hissettieleştirmenlerin bu noktaya dikkat çekazar için doğuuı anı, esin perisinin rir: Kendi ön isimlerindeki tekrarlama mesine karşı cıkmıştır fakat kültürler ilk küçük ziyaretine benzer. Bu zikahramanın da adı ve soyadıdır. Rusarasındaki farklılıklara sık değinen bir yaret bazen bir şiirin dizeleri ya ya'da aristokrat bir ailenin oglu olarak yazar olduğu için, "Lolita"nın bu özellida çikolatalı bir bisküvinin damakta bıdiinyaya gelen Nabokov, lngilizceyi önğinden bansetmek gerekir). Amerikan raktığı tadın hatırlanması olabilir; yazace Ingilizlrlanda karışımı dadısından, toplumunda tensel zevklerle cinsellik rın zaten anlatmak istediği öyküsünün 20 yaşında ailesiyle yerleştiği Ingiltere'de arasında ayrım yapılmamasına roman kaynağını oluştıırur. Bir metnin bir diğeise bu dili kusursuzca kullanmayı öğrenboyunca çok kereler dikkat çekilir. Lorine göndernıe yapması çok sık karşımıdi. 40 yaşından sonra da Ingilizce rolita, madded Amerikan toplumunun göz za çıkar; parodi, pastiş, yankılanma, kimanlar yazmaya başladı fakat buyeni diboyayıcı etkisi altında kalmış mutsuz Dİr naye, doğrudan alıntılama, yapısal paralinde de Rusça kadar ustaydı. Uçüncü çocuktur. Bahçelerinde plastik pembe lellik, vb. hepsi bir başka eserin izlerini paragrafta "tumturaklı düzyazı" diye flamingolar olan bir mahallede, yüzeysel yeni eserc taş,una için kullanılan teknikkenaîsiyle alay etse de "Lolita da kullanve yapay bir yaşam süren annesiyle, lerdir. Bazı edebiyat eleştirmenlerine gödığı ifade çok şiirseldir. "Lolita, light of Humbert'in geldiği dünyaya tamamen re bütün metinler kcndinden önce yazıl my life" sözleriyle başlayan ilk paragraf, yabancıdır. Humbert'in anlatımları samış diğer metinlerin iplikleriyle dokuL harfinden Lolita'nın I' harfıne doğru yesinde okur çok önceden bu iki dünyanur. Tanıdık ipliklerle dokunmuş olsa giden "tap, at three, on the teeth" sevginın uzlaşmazlığını görür fakat aynı zada, her defasında ortaya yeni bir kumaş Rsinin adına geliştirdifti övgü niteliğindeçıkar. dir. îngilizce light, life, loıns, ttp, tongue, manda Humbert'in kendi sesini dinlemekte direnmesine de tanık olur. Çüntrtp sözcükleri sadece harf vurgularıyla Vladimir Nabokov "Lolita ya da Rekü Humbert gerçek yaşamda, bir yaz Irktan Dul Bir Erkcğin Itiraflaşiirin kusursuz dıinyasını arıyorrı" romanında dokuma tekniğini dur. Annabel'ianlatırken "Birbiribelirgin şekilde kullanır. Romanın mize, hemen deli gibi, sakarca, başkahramanı kırk yaşlarında orta utanmazca, ıstıraplar içinde âşık Avrupalı Humbert Humbert, Ikinolduk" diyen Humbert, Lolita'ya ci Dünya Savası yıllarında Amerikarşı hissettiklerinin utanılır duyYanvaştddet ka'da Ramsdaıe kasabasında dul gular olduğunun da bilincindedir. Son olarak sıze Derrtda'clart ilham ala Charlotte Haze'in evinde bir oda iki sevgi arasındaki belki en önemrak, yazı ve şiddet bağlamında bir soru sor kiralar. Bn. Haze'in evine yerlesme li fark da birincisinin utanmazca nedeni, kadının on iki yasınuaki mak iitiyorum; yazı, dilin dil olduğunu dü(ve doğal), diğerinin ise sadece yasünsel olarak, bilerck yaztyı kullanmayt ge Lolita adındaki küçük kızıdır. salar tarafından değil, Humbert'in rektirir. Pekı sö'zün yerı neresıdir? Humbert in on iki yaşındayken kendisi tarafından bile yüzyüze ge Söz ile yazı arasındaki bağlantılar, farkbir yaz tatilinde tanıştığı yasıtı Anlinemeyecek denli utanılır olmasılar bcni sarsmayı sürdürüyor. Söz'ü yıllar nabel Leigh adında bir kızla yaşadır. Fakat Annabel'le yaşadıklarıdır kullanıyorum: Televizyonda, radyoda. dığı tutkulıı aşk, onda ulaşümamış na duyduğu özlem, sanatın formuÜniversitedeki derslerimde, seminer ve bir boşluk yaratmıştır. Annabel'in na duyduğu özlem olarak algılanaaçık oturumlarda onu deyreye sokarken aynı yıl ıçınde ölumıı ile sanki bilir. durmadan tartıyorum da. Ote yandan, yaHumbert, yaşamını o küçük kızı zı'nın içine de sokıılabiliyor söz. Verimli, arayarak ve bıraktığı boşluğu dolkışkırtıcı, ama tehlikeli bir alan. Şiirlerim Dokuma tekniğinin en güzel ördurmaya çalışarak gcçirir. Âslında de. Söz ile yazı iki samuray gibi koUar bir neklerinde yazar, kullandığı tüm Nabokov, Edgar Allen Poe'ntın birlerini. En zorlıı ölçümler orada gerçekmalzemeyi iplikleri Nabokov'un "Annabell Lee" adlı şiirindeki kü leşiyor. Son dönenıde,' düzyazıda konuşyaptığı gibi sadece kendi kumaşın çük oglan çocuğuna olası bir gelema'nın yarattığı açılımlar da sardı beni: Söy da kullanılmış hissettirir. Bu da cek çiziyordıır. Aradan yirmi dört leşi/ uenemeler, monologlar, diyaloglar, pastiş (rr. pastiche) tekniğinden yıl geçtikten sonra Annabell peşpeşe çıkageldi. Bir başka uçta, yeni di larklılık gösterdiği yöndür, çünkiı Lce'nin dizelermdeki çocıık biiyüvan kitaplarından biıitıde oyunşiirler, söz pastişte yazar özellikle kullandığı düöünde şiirin dcvamı olarak Na eksenlı şiırler iizennde yol alıyorunı. Şiddel malzemenin dokunıın tam içine bokov'un "Lulita" romanı çıkar ordiyorsunuz, ya/.ı>lii sö/'iin o boyııtta hem sinmeyecek şekilde aykırı dıırmataya. ciddî ortakbkları olduğunu gözleınliyoı ııın sını sağlar. Pastişte yapıstırma, son hem de sözsel farklılıkları olduğunu. Yaradan eklenme hissedilir, halbııki "Senelerce senelerce evveldi zı'nuı iysiddcli daha kanııtıcı. Söz'iinkihaydokuma dediğimiz tcknikte yazaı lı dısrak, bıına karşılık: Bizc sokaktan, ek Bir deniz ülkcsinde kendine ait olmayan malzemeyi de randan, lıeryerden lama gibi tiikürüyor. Yaşayan bir kız vardı, bileceksikendi tarzında kullanır. • Edebiyalın oiı aracı da, Söz'ü arındırma niz [email protected] çabası vermek. • Ismi Annabell Lee. w m m KAFAOGLUBUKE Dokuma Tekniöi Y CUMHURİYET KİTAP SAYI 594 SAYFA 15