Katalog

kşlıkların sergilendiği inceleme yazıma (8) bugüne dek hiçbir tepki ve yanıt gelmemesi, gerek hazırlayan 17 kisilik kurulun ve gerekse inceleyen 4 kisilik kurulun üyelerinin dahi kendi ürünlerini savunmadığını göstermektedir. Söziüğün 1221 sayfalık ilk cildinde her maddenin Almanca, Fransızca ve Ingilizce karşılıklan da yer almaktadır. Sonunda telif ve çeviri 110 Türkçe, Almanca 52, Fransızca 57 ve Ingilizce 80 başvuru kaynağının adları verilmiştir. 617 sayfalık ikinci cildi, sözlükte geçen terimlerin dizinine ayrılmıştır. OrneKİeriyle Türkçe Sözlük içerik yönünden ne aenli niteliksiz ve yetersiz ise Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü de o denli nitelikli ye düzeylidir. Her bakımdan değerli bir kaynak yapıttır. îçeriği dolgundur, doyurucudur. Dili an ve durudur. Bu yapıt, terim birliğinin sağlanmasına da önemli ölçüde katkı yapacaktır. Milli Eğitim Bakanlığı'nın, bu değerli yapıtı yayımlaması eğitim bilimleri yönünden büyük bir hizmet olmuştur. Remzi Öncül'ün, bir uzman takımının altından uzun bir çalışmayla altından kalkabileceği böylesi güç işi gönüllü olarak tek başına üstlenmesi örnek alınacak yüce bir davranıştır. Bu yapıt, eğitim kuramcıları, planlamacıları, uygulamacılan için çok önemli bir başvuru Kaynağı olacaktır. Eğitimci büyüğümüz Remzi Öncül'e eğitim evrenine armağan ettiği bu değerli yapıtı için içten sevgılerimi ve saygılarınıı sunmak benim için borçtur. • (*) Milli Eğitim Bakanlığı Başmüfetti(**) Egitimci yazar. Mesleğe Hakkâri'nin eskı adı Kotranis olan Ordekli köyünde ilkokul öğretmeni olarak başlamış (1962), yükseköğrenimden (1968) sonra yükseklisans (1981) ve doktora (1990) yapmış değişik düzey ve alanlarda çalıştıktan sonra emekli olmuştur (1993). Öğretmen örgütçülüğü de yapan yazann eğltimle ilgUi çok sayıda kıtabı vardır. Dergi ve gazetelerde eğitim üstüne inceleme yazılan yayımlamaktadır. (***) 19951999 yıllan arasında 1) Eğitimin Dünü, Bugünü ve Geleccği, 2) Eğitimde Yenilik ve Gelişmeler, 3) Eğitimde Öğretmen Yetiştirme, 4) Cumhuriyetin 75. Yılında Ilköğretim 5) 21. Yüzyılın Eşiğinde Türk Eğitim Sistemi olmak üzere beş bilimsel toplantı yapılmıştır. Varoluşcu Kahraman ASUMAN KAFAOĞLUBÜKE "Öyleyse şu son haftalar içinde bir değısikltk ortaya çıktı Ama nerede? Htçmr seye bağlantlamayan soyut bir değisme bu. Değtsen ben miyim? Ben değtlsem, şu oda, şu kent, su doğa; seçmek gerek. Değtsen benım sanıyorum. En kolay çözüm yolu bu. En tatstzt da bu Anstzın ortaya çıkan bu dönüşümlere uğramıs olduğumu kabul etmek zorundaytm. Sıkstk düsünen birkimse olmadığım içtn, ben farkında olmadan, içimde bir yığın ufactk baskalasım btrikir, spnra da günün birinde gerçek bir devrim ortaya çıkar Hayatıma tutarsız, çelistk birgörünüs veren de budur." JeanPaul Sartre "Bulano" Çev.: Selahattin Hilav, Can Yayınlan, 2000 bahsetnıek olanaksızdır. Sartre, "öz" ve "varlık" terimlerini kendinden önce gelen filozoflardan farklı bir boyuta taşır. Ünlü sözü "varlık, özden önce gelir," felsefesinin en iyi ifade bulmus şeklidir. Bu sözden de anlaşılacağı gibi, Sartre Tanrı tarafından tam (bitmiş) bir varlık olarak yaratılmış olmayı ret eder, çünkü insanın kesinleşmiş doğası olsa, özgürlükten hiç söz edilemez. Her şeyi, geçmişi olduğu kadar geleceği de bilen Varlık (Tanrı), geleceğin olanaksızlığını ortaya koyar, insanın yaşamı boyunca yapacağı seçimleri de anIamsız kılar. Tann çok önceden alınacak tüm seçimleri belirlemiş ve hiçbir güç geleceği değiştiremeyecek ise, hiçbir KOnuda karar vermenin, hatta ahlaki bir yasam sürdürmeye çalışmanın bile anlamı kalmaz. Bir güç tarafından çok önceden karar verilmiş bir seçim, seçim değildir; sadece göstermeliktir yaşamdır. önceden belirlenmiş bir senaryonun oyuncularından başka bir şey değildir buna göre insanlar. Halbukı Sartre'a göre insan, yaşam bovunca yaptığı seçimlerle kendi doğasını belirler ve bu doğa sürekli değişim içindedir. Roauentin, Albert Camus'nün "Yabancı sı, Andre Gide'in " Ahlaksız"ı gibi, varolmanın sıradanlığını ve boşluğunu anlayan biridir. Tarih araştırmalarını yarıda bırakır ve dostlarını kaybeder; tam bir "kayıtsızlık" içinde yaşamaya başlar: Bu ruh hali varoluşcu romanlarda çok sık karşımıza çıkar. Varoluşcu kahraman, Roquentin gibi, kendini aşksız, sevgisiz, dostluksuz yeniden oluşturmaya çabalar. Kendi varlığı içinde anlam ve değer bulmaya çalışır. ve bilinçaltınm karanlık korkulan ve içgüdüJerin çözülmesi, hatta açığa çıkmasını sağlar. Büyümenin anlamı, çevremizin bize yüklediği değer yargılarının içinden geçer. Bazı insanlar bu değer yargılarını sorgularken, diğerleri bunların sorgulanmadan vaşanmasından yanadır, böylece yüzyıllardır süre giden değerler, rahat bir koltuk gibi yaşamı kolaylaştınr. Tabii, mutlu bir yaşam için hangisi daha doğru seçimdir bilinmez fakat varolusçu roman kahramanları kolay mutlulUK peşinde değillerdir. Mutluluk bir amaç bile değildir. Varoluşun nedenini sorgulamak (anlamak bile değil) tek amaç olarak karşımıza çıkar. Diyelim ki, genç bir adam bir yandan hasta ve yaşlı annesine bakmakla yükümlü, bir diğer yandan da ülkesinin yabancı işgaline karşı direnme isteği içinde. Bu durumda hangisi daha doğru bir seçim olabilir? Elbette bir yandan aynı kişi günev kutbundaki penguenlerin yaşam koşullannı inceleme isteği ya da vücut güzelliği yarışmasına katılmak için haltere de başlamayı düşünüyor olabilir, fakat nedense bu seçimler ahlaki sorumlulukları açısından bakıldığında son derece önemsiz görünür. Böyle ikilemler içinde yapılacak ahlaki seçimler tartışıldığında kişinin vereceği kararlar yaşamın içinde özünün oluşmasına neden olur. Yazın sanatı A 20. yüzyılda varoluşçuluk iki dünya savaşının yarattığı maddi ve manevi çöküntü içinde yeni bir arayış olarak ortaya çıktı. Insan varlığı bu filozoflara göre "dünyaya atılmış" ve çelişkilerle dolu bu dünyada yaşamaK zorunda bırakılmış bir varlıktı. Yaşam 19. yüzyıhn iyimser bakışından kurtularak, acı, hastalık ve ölüm sunan bir yaklaşımla yeniden deKendi ahlakım oluşturmak ğerlendirildi ve bu insan varlığının büVaroluşçuluğun felsefeye getirdiği en yük bir tehlike içinde görülmesine neden önemli düşüncelerden biri, kişinin Kenoldu. di değer yargilannı oluşturmasıdır. Doğdujğu giinden başlayarak öğretilen tüm Sartre için insanın varolusu olanaklaahlak yargılarını yeniden değerlendirip rın sınırları içinde geleceğe nönük bir takendi ahlakım kurması yaşama anlam sanmdır. Sartre'a göre insana sunulan kazandırır. Bunu da ancak varolmanın olanaklar sonsuz ve eşitti; ve herhangi "farkındalığını" arttırarak gerçekleştirebirinı seçmenin bir değişim yaratmayabilir; parçalanma, yabancılaşma ve nayal cağı görüşündeydi. Buna rağmen ola(1) Eğıttmde Geleceğe Bakıs, kendi yakırıklıklan sonucunda duyguların yonaldar içinde yapılacak seçim buna vayını, Ankara, 2000. 208 s. Uetisim ıçtn ğunlaşması ve kendi ruh hailerinin ortaroluş tasarımı da denebilir her tür teh"Emek Uhanı, 4/40H KızılayAnkara" adya çıkması gerekir. Farkındalık içgözlem like içerir, en başta insanın nesneye döresı ya da (0312) 255 95 61 numaralt telenüşerek özgün varolusu fon kullanılabiltr nu yitirmesı ve kendine (2) Eğitim Sorunumuza Kuşbakısı. Göyabancılaşması gelir. rüi ve Oneriler, Ankara, 1996, 4. baskı Varoluşcu romanlan, 1999, 159 s bir felsefe kitabı gibi oku(3) Hasan Ali Yücel, bu sayısal bilgılemak bazen edebiyat deri Kenan Öner hakkında açtığt davasüreğerlerini görmemizi enande mahkemeye sunmuslur Bkz. Özgüreller. Fakat Camus, Gilesme Yolunda Unutulmus Bir Uğrak/nae, Nietzsche ya da SartsanAlı YücelKenan ÖnerDavası, Feyzulre'ın roman ve tiyatro lahErtuğrul, Genişl.3 baskı, 2000, Sİ31eserlerini okurken varo133). Ülkemızdeyaşanmıs çağdısılıklartn luşcu felsefe bir altyapı somut bir örneğini öğrenmek iseyenler de olarak sunulur, felsefesi bu yapıtı okumalıdırlar bilinmeden de zevkle (4) Eğitimde Yansımalar. VI, 2000 Yıokunabilir. İlk başta kahlında Türk Milli Eğitim Örgutü ve Yö'neramanın çevresine duyartımiUlusal Sempozyumu, 448 s. Öğretlılığını görmek açısından men Hüseyin Hüsnü Tekısık Eğitim Arasve yaşamın, yapılan seç tırma Gelistırme Vakft Yayınlan: 4, Ankaimler ve en önemlisi bu ra, 2001. llgilenenler, bu yayını "Kaztm seçimlerin sonunda yükKarabekır Cad. öğün Han, No. 40/85 lenilen sorumlulukları 06060 Ulus/Ankara" adrestnden ücretsız anlamamız açısından yol olarak edinebtleceklerdir. göstericidir. "Bulan(5) Açtklamalı Dilbilimleri Terimlert tı"nın bir dönem gençliSözlüğü, ABC Kitabevı, îstanbul, 1988, ğini çok fazla etkilemiş s.194 olmasının nedeni de oku(6) Yazın Terimlert Sözlüğü, DılDernera, kendi yaşamını, değer ğiyayını Ankara, 1998 s. yargılarını yeniden göz(7) Imlâ Ktlavuzu, Türk Dil Kurumu den geçirme isteği verYayınlan: 525, Ankara, 1993 mesinden kaynaklanır. • (8) KIYIKültür ve Sanat Dergsi, Nisan sartre'a göre Insana sunulan oianaklar sonsuz ve e$lttl; ve hertiangl blrlnl seçmenln bir deglşlm yaratmayacagı [email protected] görüsündevdl. 1997, Sayı: 133. ğlayan yeni doğmuş, bir bebek, 20 yaşında sınavlara hazırlanan üniversite öğrencisi ve 80 yaşında parkta oturan yaşlı bir adam düşünün: Bu, yaşamın farkfı devrelerinde aynı kişi olsun. Şimdi de, bebek, genç ve yaşlı adam arasında öylesine bir özellik bulun ki, bu yaşamı boyunca hiç değismemiş olsun. Bir bebeğin hiçbir riziksel özelliğini taşımayan genç adam; bir gencin fiziksel ve runsal özelliklerinin çoğunu taşımayan yaşlı adam, fakat yine de hep aynı kişi. Nedir kişinin aynı kişi olarak kalmasmı sağlayan? Kımlik kartı gibi yaşam boyıı sanip olunan bir özden bahsetmek olası mı? JeanPaul Sartre'm 1938 yılında yayımlanan "Bulantı" romanında başkahraman Roauentin, bir tarihçidir. Marquis de Rollebon adında 18. yüzyılda yaşamiş politik bir kişi üzerine inceleme yapıyordur. Rollebon hakkında farklı insanların tanıklıklannı topladığında ortaya bir bütiin çıkmaz, çoğu tanıklık çelişkilidir. Rollebon'un mektuplan ve tanıklarda eksik olan şey sağlamlık ve kesinliktir. Birbirlerini tam olarak yalanlamasalar da, büyük bir uyuşmazhk göze batar. Bahsedilen kişinin yaratılış özelliği olarak (genetik yapı türünde) bir özden S CUMHURİYET KİTAP SAYI 583 SAYFA 15