Katalog

şair. Renk diyarından derlediğı nice güzelliği, yıllardır izleyenlerine sunan bir fotoğraf sanatçısı..." At Dağları Sırtından" adlı şiir kitabı yayımlandığında, şiirin atına binmiş bir süvariydi o. 20 yıl sonra, söz konusu kitabı yenidcn yayımlnrkcn, bu kez tcrkisine bir sevgili alıvermişti: Bu, fotoğraftı. Mahmut Turgut, objektifini dünyanın dört bir yanından ülkemize uclıııi^ çocuk ların yü/lcrine yönoltiyor. Oniarla bir yüreği paylaşıyor, onl.ınn dünyalarında geziniyor. Onların bugününii bir karcde dondururkcn yarınlarua bugünkü haflıgın korıınmasının özlcm vc dileğini geçiriyor usun dan Bu çocııkların yaşamına, ülkemizdc ol duklan günlerde neler katılmamıştır kı. Türkiye, Atatürk, barı^, dostluk, yarını ha zırlayacak güzellikler toplamı, anııar, anılar, anılar... 1lerde dünya barışı adına bir guzclliği yaşayacaksak, bu kazanıma ev sahinliği yapan iilkemizin katkısı clbette unututmayacaktır. Bu çocukların bir arada olması hiç kuşkusuz onlar adına ınutlulukların en güzeli. Bilincn şu ki, bir ınutluluk rüzgârı esiyor albiimün 1. sayfasından 125. sayfasına. Buradaki cmeği, Abidin Dino'nun Nâzım Hikmet'e ınutluluk konusunda sorduğu sorunun ışığında söyle vurgulamak yerinde olıır: Mahmut Turgut'un albüınün den mutluluğtın fotoğrafı yansıyor. Yaşaııan çok şey, zaman içinde uçup gidiyor. Bir emeği yaziya, fotoğrafa dökmek ise onu ölümsüzleştiriyor. Albümün sayfalarında ölümsüzlüğe giden bir yolda yürüyorsunuz. Büyük Atatürk'e evrensel düşüncesi ncdeniyle şükranlarımızı sunarken, Kültür Bakanlığı'nı birsanatçının objektifinden bun ca güzelliği bir albümde yansıtması amacıylakutluyor, fotoğraf sanatçısı Mahmut Turgut'a tcşekkür ediyoruz. • Dünya Çocukları / Mahmut Turgut / 7 C. Kültür Bıihınli! Çocuk Kttapları / 125 i alıyor. Çocukların henüz yaşamın kirli yüzleriyle yeterince tatnşmamış, gülümscyişlerinden, bakışlarından örülü bir ışık demeti bu albüm. Aynı zamanda da bir renk ciimbüşü... Çünkü, fotoğraflardaki çocuklar, kendi ülkelerinin gclcneksel giysilcriyle ren gârenk bir mozaik görünümündcler... Bel ki de, Can Yücel'in kitap adından yola çıkarak "rcngâhenk" demek daha doğru. Ozelliklc dc, albiımün "Çocuklar Oyunlar" bölümünü adlandırınak için tam denk dü şüyor bu sözcük. Çoculdar, dans cden bir renk cümbüşüne, bir şölcne dönüşüyor. Iki dünya savaşı görmüş, sayısız soykırıma, etnik, dinscl, siyasal VD. nedenlerle işlenmiş sayıstz cinaycte, katliama tanık olmuş ve tanık olmakta olan 20. yüzyılın son yılında yayımlanan hıı albüm, bir kardcşlik ve barış çagrısı nitcliginde. • Vazuecemedinimiz tek imne AYDIN ŞİMŞEK Y aşama aıt olan her şey, içtrdiği ımgeleıie hayatımmn dilıııi oluştur makta, iç zcnginliğimizi gelıştirmekte ve davranıslarımıza sorgıılayıcı bir estetik katmaktadır. Insanların venesnelcrin birbirine bağlandıkları, birbirleri için neredevse vazgccilmcz olmaları, dn^al olarak tlurum vu kullanım alanlarıyla oıtaya (,~ıkıyor. Ancak insanın hcm duruma nem dc dogal alana müdahale etme yctisi, nesnenin ustünde bir erk yaratırken, ncsncyi pai(,alayıp ondan yeni biı,ınıler ürctnıesı dc hızla görselliği yaygınlaştırmaktadır. Do£al oîuşumların, yinc insan cliyle parçalanması eOe tutulaDİlir gövdelerc ait olan gorselliği de uçucu ha le getirmi^tir. Teknolojik gelişmelergörünenin ycrınc, var oluşları koymuştur. Böylcliklc dc görüncni bir seraba, ışık kırılmalarına dönıiştijrcrck, klip dünyasının doyumsuz i^tahını körüklemektedır. Hep dana fazlasını istcyen bir açlık, doyumsuzluk... Son yıllarda elindeki fotoğraf makinesiyle, çelişkilerin içcrisiııdc sık sık karşı!astı£ım Mahmut Turgut'un doga görüntülerinden ağıt görüntülcrirıc, ölüm gö rüntulerindcn yeııi doğumları muştulayan görüntülere, sanatçı portrclcrindcn palyaçolara, sirkkre uzanan çok geniş çalışmalannın da tanığı oldum. Otııın dcklanşörle bütünlc^ti^i mimiklcri, insan ve doğa görüntülerinin en tazelerini ortaya çıkarmaktadır. Mahmut Turgut'un lotoğrafla bütünleşen kimliğinin ıçcrisinde oluşan; görünenin ilk kez tanıklıj*ını yapmaktan çok, o görünenin son defa aynı duygu ve görüntüyle hisscdilmesinin, yakalanmasıdır. Böyleliklco, "an" diyebileceğimiz ve tekrarlanması olanaks>ız olan bu doğallığı, yarına bir sanatçı sorumlulu^uyla taşır. Cünkü gerçck anlamdaki nesnellik, öznelliğin inceltildiği, değişim ve dönü^üme uğratılarak eldc avuçta lcalandır. Biremeğin sonuçlan, yoğunlasjan nesnenin ya da durumun sona ermesiyle ortaya çıkıyor. Sona ermek, bir taslağın estetize edilmesi ve estctizc edilenin pratik bir alan bulması olarak algılanmalıdır. Çünkü salt biçim ya da tin üzerine kurgulamaların belki gizemi yoğundur ya da soyuttur, ancak hem gizem nem de soyut bir olumsuzluk, bir yanlışlık, bir kötüıük ya da karanlık olmadan ortaya çıkamaz. Bu nedenle de her gizemlisoyut, yeni talepleniş kendi gerçeğini oluşturan karşı çıkış kimligini pratikte bulur, hayatın de^erleriyle somutlanır. Mahmut Turgut'un uzun süredir büyük emek harcadığı Dünya Çocukları Albümii, 44 ülkecîen 153 çocuğun bireysel ve kitlesel etkinlikler ve davranışlarının bir araya getirilmesiyle oluşuyor. Bu fotoğraf albünıü, hem coğrafi nem de ulusların otantikfolklorik dcğerlerini içerdiği için, bir kaynak, başvuru kitabına dönüşmüş. Mahmut Turgut'un emeğinin yerini bulmasının en büyük özelliği, büyüklerin dünyasına bir şamar gibi inen çocukların "ulussuzluğunıın" kalıcılaijtırılmasıdır. Bilinçli bir sanatçının, bugünden baktığına, başka bir zaman, başka bir yaşam, başka bir dünya anlayışını koyması, cloğası ve bilinci gereğidir. Mahmut Turgut bu albümünde, gözleriınizin önünden ağır ağır akın giden, (bunun hiçbir zaman farkında olmayışımıza karşın) neredeyse yiten değerlere de bağlı kalmıştır. Bu tutuculuk de^il, dünyamızın bugünkü belleğini fotoğrafın dıliyle yarına taşıyan dcvrimci bir sıçramadır, güzelin ve sevginin, dostlukların ve inceliklerin yenilenme ve süregitme refleksidir. Gözden kaybolmaya, kaybettirmelerc, unutma, unutturmalara karşı bir duruş, bir meydan okııyuştur bu albüm. Daha öncesinde Mahmut Turgut'un ikınci baskısını yaptığı "At Dağları Sırtından" adlı şiir kitabınm, şiirle fotoğrah nasıl derinden; gizlidcn seviştirdiğini, uyumladığını vazmıştım. Bu albümde ise tüm fotoğrafların çocukların dünyasmdan alınmış olması önemlidir. Çünkü albümde yer alan her kare çocuklara armağan edilcn 23 Nisan etkinliklerinde ortaya çıkmış. Bugüne kadar tanık olduğumuz trajik çocuk görüntülerinin yerine, oynayan, mutlu, ülkesiz ve kimliksiz birbirini kucaklayan, aynı dili konuşmadan anlaşan bir zeııginlik, çok renklilik var. Tahminen dünyadaki 2.5 milyar çocuğun 1 milyarı açlık sınırında yaşarken, 140 mil'on çocuğun okula giuemediği biliniyor:cn, 514yaşlarıarasında230 milyon çocuk zor işlerdc çalışıyorken... 625 milyon çocuk sağlıkiı beslenemiyor, 400 milyon çocuk temiz su içemiyorken. Ve son on yıl içerisinde büyüklerin savaş oyununda ölen 5.5 milyon çocuktan bahsediliyorken...Tabüla Mahmut Turgut'un çocukları bu olumsuzlukların içinde belki olumlu birer örnek. Ancak Mahmut Turgut'un her fotoğraf karesinde göstermck istediği de, çocuklann üzerinden tüm bilgilerimizi, tüm tarihimizi, tüm inançlarımızı, tüm eylemlerimizi çekmemizdir. Her fotoğrat karesinde (çocukların gözlerinde, gülüşlerinde) aynı anda başka bir bakış, başka Dİr özlem, başka bir duygu görmek mümkün. Bir Bosnalı çocuğun, bir Yugoslav çocuğun, bir Afgan, bir Irak, bir Isveç, bir Alman, bir Kıbrıslı çocuğun fotoğraflardaki donup kalan fotoğrafları, Turgut'un deklanşöründe birçok ycni anlama dönüşebilccek sorular olmuş. Mahmut Turgut'un Dünya Çocukları Albümü'nü bir nellck yenilemesi diye yorumluyorum. Çünkü Turgut parçaları t>ir araya getirecek büyük bir sabır göstermiş ve algJamamızı getıişletmiştir. Yüzlerce "an"dan oluşan ve dünyanın farklı tarklı yerlerinde ortaya çıkan "an"lar. Yaşamımın bütün sonuçlannın bana ait olduğunu ve yaşamımın bütün sorularının çocuklara ait olduğunu duyumsatan Mahmut Turgut'a bu albüm için teşekkür ediyorum. Imgenin gücünii duyumsayan her insanın önündc dinamik bir hayat vardır. Ona nasıl baktığınız ve onu nasıl gördüğünüzdür sorun. Şimdiki dünyamızda ve gelecekte vazgeçemeyeceğimiz tek imgemizdir çocuklar. • Çocukların dünyası Emeğfeı sonuçlan r ftypmtılapın peşinde tmgenin yerine simgenin konmasıyla görme ve bakma yctisini biyoloji ve aüşüncc evriminin dcğerleri üstüne yönehmeyen sonuç; tarihsel bellcöi ıskaladığı gibi "an"ın bir daha tekrarlanmayacak görsel zenginlikler taşıdığının da ayrımında defiildir. Oysa görcbılmek, o anın derinliklcrinin, ayrıntılarının pcijinc düşcbilmek özgün bir üslup olarak değerlendirilmelidir. Çünkü o anın derinliği biriciktir ve bir daha hiçbir koşulda tekrarlanmayacaktır. Tekrarlansa bile o, ycni bir özgünlüğiin kimyasını dı^avuracaktır. At Dağları Sırtından / Mahmut Turgut / Mahmut Turgut, Körfez Lokantasmda MuzafŞiirhrFotoğra/lar / Güldıkenı Yaytnlart fer Buyrukcu lie. carılt Külebl lle Aralık. 1996 (solda). Necatl Cumalı ve Mahmut Turgut Ankarada, 1999 (ortada). Yanda İse soldan, V. llhan Erdost, u. Faruk Hatlpoğlu, Mahmut Turgut, Ihsan Biclcl, Remzl Inanc CUMHURİYET KİTAP SAYI 510 SAYFA 9