Katalog

geçmıştır Yazdıklarımla bır tek alâkası var bunların Bu kıtapta bır kıpırtı var sa ustasını anlayan ama kendı yoluna gı denbırhayla/dandıı bu Bukıtapçırak lığa felsefı derecede kafayı r.ıkmış, usT.ıiık ıçın cl alabıleceğı ınsanlatı ancak tokatlaııyla ya da tokatlar gıbı dı/clerı, tumlelerı, kıtaplarıyla tanıyabılmış bırı ııırı beyaz ağıdı gıbı tuter Arkada^ının karısını kıbrıt kutusu ka dar dukkânın ıçındekı asma katta dıı/ dııkten sonra govdc gostensı ıçın kahve soyleyen vc gelen kanvevı daha gorme den "gotur bıınu ustana sovlc kopuklu olsun" dıye kahveu çııağını gerı gonde ıen Çıngene Yorganu Mchmet Tetık'ın dııkkânındarı cıkıp kahvcve tukurup on bes sanıyc bekieyıp o kahveyı gcrı gotuıcn "talebe"nın oİKcsıylc gcıılıı vc muş lerıletıne ' ıdclım vcren", çıraklarına (aralarında ustalık deıcLesınde bırı ol madıgı \e o çocııgıı ctık estetık vc ckonomık olarak yctı^tıı nıe du tkı ı olmadı ğı ıçın), "olıs bo\" dıyenltıden ırı bır tıksıntıyle kopar I loduklerın usla, kalfa oldugu ytrde vav lıalınc "etıseııınkemıgı benım kurbanlarının' Yalnı/bcnım kusağım gcıçekten hosjanıı nıı bunlar dan bılemem "Son olarak liorgts'ı \ornıak nlıyn rum Kıtabını okuyanlann ılk yorumu bu çunku 'Borge\ gıbı' Bcn bcr nc kadıiı Kor Dcrvtş'ı (\\omcros), Izmır'ın butun hnrlerını vt dcrvı^Urını gor\tm dc, çoğu okuyuıunun hu Ar/antınlı kornn \c\ını duymıtjlaroykukrındt Bırakrabalığınız var nıı sabıJı n 1 Boıgcs'ı severım Ama aksam ustlcıı vc ki!}in Yazıya çalı^ııkcn onu açmadan ezberden surerım mnı Bu bcnı bı/ım ( cmıl Mcrıç'c goiuruı Nıvc' Çunku ba^ka yeıleı c gıtsek de başkalarına çalıssak da aslında tahsıl ettığınıız kendımı /ı/, ovle nıi'' LlbetK, Boıgts adıyla mu huılencn bır tarz var dunya oykuculu ğunde Buııa kor kalma>a çalı^mak mumkun mıı' Sı/den onıeva^amı^edc bıyat tarıhııım halisinı altıııdan çekmcvc çalıs,mıs olanlaiın, si7in yoltınu/u hazır etmış olanlat ın sızı cl pençe dı\ anc etme ıneleıı gıbı bıı s.ansı var m\J Ama kıtap Boıgcs ın taı/ının kopyası ııııdıı, konu lar nıı ben/emcktedır, ynksa kutsal rast lantılar O'ntın daha onec hıkmclını bıl dırdığı gıbı sadece ıastl.ıntı mıdır' Lıstc u/ar Ben/cılıkkr konusuluısa sadctc her scyın hcı s,evl< ılgısı bıı lıste doldıı rabılır Ama ayrılıklaıı, benzcmc/lıklerı go ıııp, anlayıp, dokumıınu yapmak da oır yığıtlık gcrcktırır lejjbıhte hata olma/ deyıp parlak /ekâmmn bı/e ılk sundu ;u vcrılcrı havata uvgularsak geıçekten ıcm hatalı hcm dc kotu bır ben/etmc sanatı olnıaktan kuıtulamayı/ Gerçek !;U, o kıtapla Borgcs bır tck ycrdc gcçer vc hayat mumunu sonduıup ılahı avızc lcr altında saklanıı rııhıı Bcnı dcrındcn ctkılcmı^tır Bt>rges ama bu kıtap koktcn yaprağa O'nun ıla aşınaoldugu nambaş kabırtoğralyada>c^crmı^tıı Ycıı buıa sıdır yanı Buıanın taııhmı kulturunu vc edehıyatını vabantı dcrgı gıbı takıp tdcnlcTin, bu kıtapta on«.c bır "/ahırı" goıuntuye saplanmalarında da anlaijil mayacak bır ijcy kalmaz boylcte Kcmalizm vc Din Tartısmaları Kemalizm vc din tartısmaları £Ündemden pek az düşcr. Bu konu bir(,ok kışi tarahndan değişik yonleriylc ortaya atıldı ve tartışıldı. (Aimhuriyet gazetesi ile Kemalist Ülkü dergisınde ya/ıları yayımlanan vaı/lerimi/den Muhammed Dafi de, yazılarında bu konuya geniş yer verıyor. Şimdi, bu vazılar, "Kemalİ7m ve Din "atllı bır kitapta topluca okura sunuluyor. MUZAFFER UYGUNER ılındıöı vc Dalı'nın dc daha ılk sa tıılarda belııttıöı gıbı, "Kcmalı/m, ınanq kayna^ı tlcgıl, yaijam kaynağı dır Anadolu aydınlaıımacılığının Ulusal Bağımsı/lık Sava^ı'mından damıtarak ıırcttıgı yabam fcKclcsıdır/ / tnanarak, tapınarak tlcğıl, usunu/u kullanarak, du ^uncrck, usunu/u ıııanunızın, tapıncala rını/ın onunc alarak adam oluısunuz" Dafı, "Bcn Utanmazın Bıııyım Atatıırk" baslıklı ya/isinda, Kemalı?mc vc Ata tıırk'c karşı olan bııının ağzından, karşı ülanlaıinyaptıklarını bırcık bııcık ortaya koymıı^tur Dık, tarılıc vc cgıtımconem vcrcn Atatuı k'e kaı i}i (,ıkanları elcştırmış tıı bu va/isinda Datı'yc gorc, "Dınleıı, ınançları koı «,ıkaılaıı ı*,ın kullananlar, lanrı ıle ınsanın arasına gıı ıp bu dunya ılc otekı dunya ısjcrını bııhııınc katıp kaıış tıranlardır toplumların, ulusların IICIİL mclcrıne, gclısmclcnnc vc dc uygarlaşma larına cngcl cılanlaı "dır (s H2) lı ya/ısında da bclırttıgı gıbı, Arap hu kunıdaılaı lbnıSckıt ı, Hallacı Mansur'u oldurtmustu Csunku onlar da Muham med gıbı du^unmuyoı ve duşunenlerı de boylc yokedıvorlardı Ovsa onlar da Zıya Clokaf[)'ın dedığı gıbı, Benım dmım nc umıttıı, ne korkıı, ALlahıma sevdığımden taparım1 Ne tcnnct, nc cehenncmden bır korkıı Alnıaksi/m va/ıfcmı yaparım dıyoılaıdı Açıklandığına gore, Kıır'an, Araplar anlasın dıvc Arapça ındırılmı^tır Ama, hcr ınsanın anlam.ısi ıçın kcndı dılınde olması zorunluduı Ncdcn lurk (,c'vc LevnlmeMiT' Zaten Dafı'ye gorc, "Kur an aı.ıstıncıları, Kur'an'ın yeuı aşı ret dılıvk ınuığını ya/aı lar " Kıır'an araş tıı i(.ılaı ından Arthur Jefcn, Arapca olmayan so/cuklerı 1938 yılında yavımlanan kıtabında sovle belırtmüjtır SumcrLc 6, Elamca 1 Âkat<,a83, tbranıcc20(), Aıam ca 250, Sunanne 600, Nabatça 12, Scmutça 6 Palmırce 16, Habe$<,e 310/ / Tıırkçc 19, vb Evct, Arapça ıstcyen Uıban a gıtsın/ Acemce ısteycn lran'agıt sın1 Frangılcr 1 rcngıstan'a gıtsın/ Kı r>\? luıku/ bı/c Turkî gertktır" Arapı,a okuyarak \t dualar cdcıck halkı o\ala yanlar clbctte dılımı/e çevrılmcsını ıstcme7 Prof Dr Ne^et Çağatav ın dedıfiı gıbı, 'Dının kutsal kaynakları, oycllıklc Kıır'an htr konuyu kapsamaz" Ama, kapsadıgı konııları, ahlak kurallarını, davranış yollannı anlamak ıçın anlayacak kı sılcrın dılıvlc hıtap etmesı gerekır Yoksa, nalkı kandırarak ijcyh, molla, ımam kısvesı altmda halkın somurulmemcsı gerekır Dafı, bu konuya da "llkcllık Ba^a Bela" adlı ya/ısında degınmı^tır Dafı, bır yazısında.bırpartıbaijkanının "Allahın ı/nıvlcıktıdarolacağız Allahbı zınıle" dı\abılmesını de abes bulııyor ve "I langı olçuvc, hangı tanrıya dayanarak soyluyor bunları^ Sonra AJİah'ın kendı lerıylc olduğunu ncrcden çıkarıyor? Co 1 ru^tu, konu^tu mu Allah'la " clıye soru yor Kıtapta, dının kotu yorumlanması konusunda bırçok yazı var Bıı kotu, olumsu/yorumlarıniDurada bırcık bırcık saymanın gcrcğı yok Bu aıada şcııata <\A değınılmektcdır nırçok yazıda "Şcrıat Sıyascttır" baiçlıkJı yazısı hemen anılabılır ^erıat konusuneia Dıyor kı bu ya?ısında, "Bılındıgı gıbi şcrıat, dının, ınanç ve tapınç sıstemının kendısı olmayıp, Tanrı buyrugu olarak algılananların, bırtakım yoıum ve açıklamalarla dunyasallaştırılmasıdır Yanı sıyascttır, ınanç/dın sıyasctıdıı lnsanları.topkımla rı din kurallarına gore yonlcndırme, yo nctme sıyasctıdır ^crıat/ / ünun ıçın şe rıata ranrıbuyrugu olarak bakılamaz" (s 25) Ya/ısının sonunda da ijiınları okuyo ruz "Bugun aramızda şerıatla cuşa gelıp i}Ciratla huruc'a kalkanlara, bınlerLc yıldan bcı ı çalınan i^erıat davullarının han ı toplumu goncndııdığını angı ulusun yolunıı açtı^ını ve cscnlıj^c çıkardıgmı soıma 1 lıyız " $erıat, bır o7İem, bır kurtukıs cennctı olarak yuttu rulaıak koıpe bcyınlere çakıl mı^ ve çakılmaktadıı Dalı'yc gorc, "1947'lerden bu vana ckılegelcn şcrıat tohumları bu gun mevvesını vermeye ba^la dı" Bu, bugun bırçok olayla çıkıyor kaüjinııza D.ılı, "Şcıı atın Mantıgı Yoktuı" baslıklı yazısında, serıata vonclcn ul kclcr çokuntu vc ço7iımsıi7 luk ıçındc du, dıyor O toplum ların akılsal olçulerı ve kendı lerıne ozgu mantıgı ve uygula ma soluga katatak du/cnlcn yoktuı "Is. lamın kaynağı savılan ulkelerdc bıle serı at, bugun Şurta (din /abıtası) vc Mutav va (cınat asken) /oıuyla uygulanıyor, ayakta durabdıvor" Bı/dc dc Ataturk ve laıklık du^manlaıı, 'dını ve ^erıatı bılme yen yonetıcılerı de arkalarına alarak, ulkemı/ı, laık Turkıyc ( umhurıyctı'nı serı at duzenıne donuştuımek ıçın kolları sı vadılar" (s 128) Butun amaç, dının ku rallaıına uymak değıl kendı çıkarlarını duşunmcktır "Şcrıat Hukuk Degıldıı başlıklı vazibinda belırttıgı gıbı, "S,erıat ne dındır, ne de hukuk Kıs,ısel yargı, kısjisel hukuın ıçcıığındcdıı I lamurabı kanun larında geçen ve kı^iscl tutum, ki!;iscl /ıh nıyet anlamlaıına gelen oş va da u^ scv cukleıınden Kur'an a \ansimii} olabılır" Osmanlı donemınck dc seııat yoktu bı zım ulkemızde, gene de olmamalıdır !je rıat davulları ulkemı/c kotulukJcı gctını elbette Kaı a scslerle ılgılı goı tısleı ını van sıtan yazısında, "halka karşın nalk adına sıyasctc sovunanlaıdan kotu sesler çık tığı kanısını belırtmı^tır Ona gorc ccma atlcşmekılkellc^mcktır" Zaten'( emaat ler lıa^langıçta aıle bov va da aşırct bu yuklcrının çevrebindt vcgudumundcolu !,an, bır olçude kan \akınlığına davanan belırkyıcı toplulukLırdıı" Bugunku cc maat goruşu de pek uvgun degıldıı Muhammed Dafi'nin yazılan bir kitapta toplandt: Kemalizm ve Din "Bopges gibl' B Î Costermcyı bılcmcmı^ olmak ıhtıma lını de untıtmadan, bcn okuıun bunları gorcbılmcsını ıstcıdım oıiLCİıklc Korfe/ Savaşı'nın kokusunu alan Ycdı Uyur yc nı^crılcr Borgcs'tc kolaylıkla bulunabı lctek bır konuduı sanırım, yanı akrabalık, kom^ulıık, hısımlık mcsclcsı Gıtgı dc bır tccahııl ı arıf sanatına donuyoru/ kı aslında bu ı^tc bızc yakı^an1 Son olarak ^unu soylcmck ıstıvorum Koroğ lu olmadığımı bılıyorum ama Korunoğ lu da dcguım galıba • Almyarım Kılavuzu / l/lh/n Dtırusc! / YapıKnd/ )(iyııtlcirı/1Itiitnın l'J'M 140 say/a CUMHURİYET KİTAP SAYI 464 Bılcnlcr bılıvor kı, Ataturk ne din &u\ nıanıydı, nc de ınanc, dusmant O, ınancı polıtıka aracı olaıak kulfananlara karşıy dı Atatuı k'c gorc laıklık adam olmaktır Dedı^ı gıbı, "Ataturk, lıi(,bır zaman dı nı/ınanıı, ınsanın dı^ında, ınsanın otcsırıde dıışunmcdı vc dcğcılcndırmcdı Ata turk, dını vc ınantı ınsan dııygtısallıftının kutsallık vcrısı olarak gordu vc algıladı" (s 145) Bugun, "Dının, o^ellıkle îslamı yetın, devlcttcn ayrı duşunulcmcycccğı saisatasını yaymaya çaiışıyorlar C>ysa ts lamıyet ve onun pcygamocıı, hıçbır LA man 'dcvlct benım dememı^tır" (s 121) Zaten laıklık "ne din dtşjlıktır, nc dc din sı/lık vc din du^manlığı' Bu anlayıp, tarıh boyuncada boylealgılanmıstır Ama, bugun, ulkemi7de laıklık antılaıklık, dıncı lık koktcndıncilık tartısmaları ?aman /a man ortaya ^ıkmaktadır Dafi'ye Sor<', "Dını, ınancı dunya ışlc rınc karı^tırmak ıstevcnler gerçek Mııslu nıanlaı de^ıl,dın ıman tacırlerı.dın ınıan bczırgânlarıdır", (jUiıku "din dunya ışi, sıyasct ısi değıl, bulunç ı^ı, ahlak ı^ıdıı" Bır baçka ya/ısında, Ha/rctı Muham mcd'ın, "Veda I lutbcsı "ndcn so/ctmii; vc Peygamber'ımızm "hcr ııihan kcndı man cı ılcborumlu kılınmıştır" dcdıgını bclırtmıştır "Peygambcrolduktcn sıonıa goru lcn Arap sava^launın hıç bırı din savaiji ya da 'cıhad'ı mukaddes olmayıp, «,oğu ckonomık n,crıklı post vc a^ıret kabılc kavgalarıdır' Ama, bııgun bundan bılc habcrı olmayanlaı uhaddan so/etmektc du "Oysa Anadolu Muslumanlığı, Ana dolıı ınsanlığı bambaijka bıı hamurun u runuduı Anadolu ınsanında, sanatla ıç ıçedır Oylc olmasa Sulcyman Çelcbı, Anadolu ınsanınm beğcnısını yansıtan 'Mevlıd' gıbı bır yapıt yaratabıln mıvdi''" (s 11) Halbukı, "lslam()rtaçağı"başlık LaikHkadamolmakUP Şertat Siyasettip "Şcrıat Sıyaseitıı baslıklı va/ısmda hat konusunda bıı Aıap ataso/unu lieele almı^tır Bu atasozunc gore, bır kc/ hac ca gıdenın yanında olataksın, ıkı kcz ha cı olmuşsa ondan u/ak durulacak, uç kc/ gıtmi!)!>e sokagı ve semtı dcgıştırıletek" çunku ona deccal go/uyle bakılmaktadıı (s 25) Dafı, akıl konusu ıı/erınde de dıırmui; tur ya/ılarında "Kov Lnstıtuleıındcn Imam 1 latıplere" baslıklı ya/ısında bu konuya da eöılmıstır "Akıllı Adam ()la madık 'Sakallı t udam' Oluyorıı/" baş lıklı ya7isına, Ataturk'un "C.ııppe ılc sa rıkla defttl. aktlla, hkırle adam olunuı" s>o /unıı alarak başlamış ve "Anadolu ınsanı hıçbır zaman onlaıın ıstedıklerı gıbı, ııs ve yaşanı dı^ı bır dınsel yonelımı benımsc mcmi'jtır Anadolu ınsanı, Mublumanlıgı goıevsel bır yakla^ımla benımsemış"tır goruijunu de açıklamı^tıı Din eğıtımı konusu c\<\ ya/ılaıda clc alınmıştır "lmamHatıp()kullaıı" yazısı hemcn anılabılır Kuı'an dılı vc dılımı/ konııları da yazılarında gorulmektedır Onun gorusunegore, ınsan on plandadır "Laıklık Adam Olmaktır" ya7isını ornek olarak anabtlırım Muhammed Dafı, konulara çok guzcl yaklaşmı^ ve yalın bır I urkçc ılc goı uşle rını çekınmeden ve herkes anlasın dus,un cesıyle ya7mı^tır Kıtaptan o^ıcnılctek çok sey olduğu kanısındayım • Kemalizm ve Din/ Muhammed Dafı/ Ardıt, Yayınıl Ankara 199/T>U SAYFA 15