Katalog

sı/m dıyotum Nmk/auk bır anldlıınııı \anı sıuı Jılı dc /a)Llı bu roıııaııtııuın Kılıç Yatası Cıihı'vı \a/mavı dıışun dıığum /aman bunun o/ıl l)iı Jılı olma sı geıektlgını ılı duşundum \aııı o ılo ntnu aıt nır dıl () doncmc aıt dııkeıı cbkı bıı dıl degıl çuk a/ cskı kclımc kul lantlım aslında Cıcnçlı rın anlamayacagı kelımc çok a/ ama cskı »o/ukcn bıı dıl oldu yınc dc Bu dılııı bır ışığı olnıasi guektıgınt, kcndınc aıt bır scsı kmdınc aıt bır dc rınlığı olnıası gcıcktıgını duşuııduııı C) donemı bı/c anl.ıtaıak bır /engınlıgı vc o ışığı vcıcbılcn bıı dıl kullannıaya uğ laştını Çunku o donem /amanın vavaş aktığı bırdonem Ovavaşlığauygun,da ha kendınc o/gu htrın bıı mum ışığının kmllığı gıbı hcm dc atcş çarpmıs bakır rengı gıbı bıı ışık yansıtan bır dıl yaka lamak ıstedım Boylc bır dıl ıçın uğraş tım vc sanıııın oylc bıı dıl çıktı ' I lerşeyı hatırlıyordu amaolulcrle nc zaman konuşmaya başladıgını kestıre mtyordtı bu c vc gc Idıktı n sonra m( ko nuşmaya başlamıştı yoksa konuştuğu oluler mı onu bu evc gc tırmışlı rdı /ama nın bıllur kuıesı belıısı/ bıı anda çatla yarak o kurcnın dışmda kalan olulcrlc ıçınde kalan canlılaıın bırbırmc karış masına ncden olmuştıı llk başlarda ın eeuk bır çı/gıyc ben/eycn çatlak, kcndı ıçınden yuruycrek k.ılınlaşın bııtun ku rcyı narçalamak ıçın JajJilirk.cn, Osman da olumle hayatın akılla delılığın ıç ıçe gcçtığı vc kurc ıyıcc parçalanıp yok oıun caya kadaı surecek olan netamelı yolcıı luğuna çıkmıştı " Cjiklım 'zamamn bıllurkureu' vc 'adı var kendı yok Osman'tn 'zaman'la ılış kıu mc sclc sırıt 7aman da ınsanın Vaman'la ılışkısı dc çok ılgımı çckıyor Ablında alay edıle bılecek bır yaratık ınsan Çunku, haya tını olusturan tcmcl kavramların hemen hemen nıçbırının tarıfını bılmıyor Baş ta hayatın kcndibi olmak uzerc, nayat ne dır, nıçın ve ne zaman başladı, nıçın bı tıyor, bıtıyor mu' Bılmıyor Zaman en onemlı kavramlardan bırı Zamanı da ta rıf edemıyor Yanı hayatımızı oluşturan enonemlı kavıamlaı bı/ımtar.1hm17d.1n butunııylc anlaşılamıvor Hayat gıbı bu tunbunların hepsı bı/ını ıçın bırersırve bu sırları ço7dukçe yenı sırlarla karşıla şacağı/ r layat sır devam cttıkçe sııre cek sır bıttığınde hayat bıtccek Çunku bana oyle gelıyor kı yaşamak, sırlaı 1 çoz mek ve sırları ço/erken de başka ycnı sır lar yaratmak maccrasıdır Burada /aman kavramı da bcnım çok ılgımı çekıvor tn sanla /amanın ılışkısı ncdır1 Âyrıca dclı Iık ıle ınsanın ılışkısı ncdır^ Delırmek ncdırr1 Degışmek nedır'1 Insan neden de gışır, neden delırır* Osman bence ınsanın Vaman'la ılıskı sı açısından ıpuçlaıı vercn bıribi Delılı ğe yakın bır adam onda dclılıöın tarıfı nı dc olunıun taıılını de goıebılıyoıuz Dıyor kı, I ğer sen dumrsan ve 7aman yurursc, buolumdur Lğeı senyuıursen ve zaman dıırursa, bu delırmektır" Za manla delılık arasında zamanla olum arasında bır ılışkı kurmaya çalışıyorum Bu ılışkılcrın bclkcmıgını dc kıtapta Os man olu^tuıuyor 7aman omclıkh bırpukolojıkmest Udır dcr Asımov Zamanın taııfı Eneels'te de vardır, Antı Duhrıng'tc, ama bu tarıHerm hıç bııı, Lngels'ınkı de dahıl tatmınkâr de |*ıldır Yanı bu bır psıkolojık olay mı, ın san doğadan kopuk bır şey yaratabılır mı) Marksıst hır açıdan baktıgımı/ /a man ınsanın doğadan kopuk bır $ey ya tatamayacağını goruyoni7 Oylcysc, dc mek kı, dogada zaman var Pekı ınsansi/ bır zaman nasıldı • 7aman neyın olçusur1 * Zaman ınsan açisindan bır eskıme bı rımı dıyebılırı?, ama doğa ıçın, kaınat ıcın aynı ^eyı soyleyebılırrnıyı/'Çunku eskırken aynı zamanda da yenılenıyor CUMHURİYET KİTAP SAYI 433 111/ nc / ıman bıtccek W :)itccck mı onu d.ıbıl ^^^ ıııvoııı/ / a m a n ^^B^ aslında bı/ım ıçın Ç" W]£ * dog.ı Insan için geçeılı bıı tarıl nclkı bu Oyle bır kav Miıı kııllanıvoru/ kı ne / /aman başladıgını nı / \c başladıgını bılmıvo fr dtt mcraklısı degılı/dıı luıklcıın bıı\uk bır kısmı me/hc x bcn Sunnı, ıneşıeben Alt \ ı'ılır Yanı Sunnı ol ^^H ^~ \ s' nıalaııııa lagıııciı bu top ^"^ A lıım bır Alevı toplıımu gı V "^»»Ssv^r^. % jıt sııdır 1 •<S s kılıç YarauCıi \ sm bı nın onemlı kah l ramanlanndan bırı \ deŞcyhYuutflfen \ dı Roman $cyb f*. L/cndı nın dııguıııı\U Hj f ba^lıyor $cyhın çok guzcl V bır kadına duydıığu ask \ da tnsanın gunahlcı ^" ılışkmnt gundemt gc 1 , tınyor Doğrusunu /^^V soylcmtk gerckır f \ \ <s/ \ /\ /\ u> Şeyh Efendt'lt / \ ^ > 3 / \ bolumler bcnı çok j 7 $tyhtamdınızrnu \ İE Benım buyuk \ ^ ) E dcdem îjeyh, bır ^ Rufaı Şeyhı Kendısı nı tanımadım ama o fıkıı /atcn oıadan çıktı /aman gıbı dın ka\ ramı da çok ılgı mı çckıyor vc kafamda bır y dındar adam tıpı vardı O/ellıklc bu doncmdc dındarla dıncı arasında bır faık var Bentı dındar kendısı ılc Allalı arasındakı ılı^kıyle ılgılenen atlamdır Dınt 1, başkalarımn Allah'la ılışkısıylc ıl gılcnen ınsandır Tabıı bu noktada somuru başlıyor Evet Çunku orada bır yarış ortaya çı kabılıyor Kım Allah'ı daha çolc sevıyor1 Kım Âllah'a daha lyı ıbadet cdıyor gıbı, kıbu dın açısından aslında gunahtır Kı tapta Şeyh Etendı'nın de soyledığı gıbı, "însanın sevabına ya da gunahına bır bajka ınsan karar vcremez Bu Allah'a ^ırk koşmak olur " Şeyh Efendı, bır 'Allah adamı ü bır dıncı degıl o bır dındar vedındarlaı ger cektcn hoşgorulu ınsanlardır Hangı dın den olursa olsun gerçek bır dındar, ken dısıyle Allah arasındakı ılıskıye oncnı vc len bıı dındar, bunu başkalarından us tun olmak ıcın kullanmayan bıı dındaı, samınııolaıak manmıi; bır dındar, ınsan lara ho^goruylc yakla^ır Bu Alcvılıktc çok gu/cl bıı anlatuna buıunmuştuı Bu yararılanı hoşgoruru/ Yaradan'dan oturu" derlcı, kı, tasavvul benım aklım dakı dındarlıgı gc rçı kten çok 1yı anlatan bır yaklasjima sahıp Benım anlattıgım Sjeyh, boyle bır dındar Bır Rufaı *jcyhı Ruraıler kcndını zınuıleıle dover, sıs; so kar ates yutar ve butun bu bedenı acılar ınancının yucclığı kar^iMiıda bedeıııne /aıaı veımeden ve harta hısscdılmeden geçıp gıdcr Bu kalptc basjar, ^ekd o ka daı onemlı degıl Dın boyle bır şey bcn ce rgerdını toplum olarak daha baştan boyle değcrlendırebılscydık, bugun ya şadığımu sorunlardan belkı hıçbıı 11 ya 11 şamazdık ve bız aslında toplum olarak dını boyle almaya çok yatkınız Buım ya sadığımu Muslumanlık yeryuzunde baş ka hıçbır roprakta yok Her turlu toplumsal kavramdan çıkaı sağlamak ısteyeııler var ve dın bunun en başta gclcnlcrınden bırı Eğer bır goruş ıktıdara gıdeıı bır meıdıven olarak kul lanılmak ıstenılırsc, o zaman, o goruştc buyuk çarpılmalar meydana gelır Bıı nun en onemlı orneklerınden bırı Marksı/Tidır Marksızm dc çok çarpıldı, fel sefe olmasına rağmen bır polıtık araç ha lıne getırıldı ve sonuçta Sovyetler Bıılı ğı'nue yaşananlar orraya çıktı Dın de boyle Turklcnn dınlcrıylc olan ılışkısı ÇOK yalanlara burundıı B17 nc soylendı ğı kadar dındarız, ne boylendığı kadar dınsızız Samımı bır ınanç bu roplumda, sağcısında solcusunda hcrkebte vardıı, ama oyle Arap Sunnılerı gıbı çok da ıba Ama ışte aynı zamanda onların bu mekanıklığıne karşı, onlarda olnı.ıyan ama Araplarda vc bı/deolan bı/ sc)/cuk vaı Kcyı( A\rııpalı dakıkıvc kuıuşa çok onuıı vcrıı Bı/dcgunlcic hahal.ı ra ve mılyarlaıa oncm vcrııı/ Bı/ onlar IttİMftk^ ''! y^M butu kadar parayla vc /aınanla çok la/Lı ılgı î ^ • . nuylı Ama lenmeden bellı bıı kcvfm ve rah.ıtlıgın î^^^vl j bugcıçekbır surduglı bır toplum gelcneğını bugunc ^^~^^ 1 tuı'usoylcnme/ Bu kadar getııdık Bunun bcclelını fakn ka ^^•^^ I da soylcnmcsı yasak larak, kolc kalarak, o/gurluğe ulaşama / olan geıçekleıden yarak odedık Ama oyle bıı noktayagel k / bırıdır Dın ılcbırba dık kı, bugun bılgısayar dıyc bır alct çık fN^ / ıışsak, rahat etsek tı Sanayı devı ımını geçırmemış toplum |Ukiu\\| kımse kım lar da bu aletı kullanabılır Sanayı devrı •yil ^ sedenkork mının mckanıklıöıııı taşınıadan Iuıkıye bılgı çağına geçebılırse, ycryuzunde bır \SnF f( çok problem ço başka eşı olmayan yenı bır yaşanıa bıçı SirV^A / /ıılecok Bend.n mı, yenı bır kulrıır, yenı bır hayat /engın lıgı ortaya koyacak demektu Boylesıne L ~ ^ ^ £ y/) Turkı zengınlığe aday olan bır ulkede neden <7 / ^ yc'nın edenıyatın Roncsansı da çıkmasııi'' I fr y u 7 d c Çok lyımscr bır yaklaym / // doksan dokuzu • Mantığa aykırı bır yanı var mı? Lh pck yok ama | H rundcn naraları O 7,ıman mantığa uygun hıçbır şey nc ijg na ınanmadığım gıbı, on lyımseı ne de kotums>erdır ların çok Ne kadar umutlusunuz sız boyle kalaba Heın kışihel hayatımın hem toplum 11 11 hayatının bu kadar tehlıkelı olduğıı bır donemde bıle, bcn, bu toplumdan çok i* LI n a ci <c umııtluyıım Çunku bu toplumıın çok ınanmı dcrın bır kulturu, çok derın bıı taııhı vorum I uık toplumuna kımse çok ya var Boyle kara bır gunde bıle bcn ıyım kından bakmıyor Bu toplum pck de faı serım kında olmadan tasavvufa çok yatkın bır toplum Kalbc n ınanır, ama şcklcn o ka lurkıyc'nın on sckızınct yuyzılın \on dar oııem veımez larından ıtıharcn Batılı olmak, Avrupa Fğcr demokrasıyı becerebılırsek bır lı'yı taklıd ctrnck çabalanna tn dıyorsu gun, sırf bıı nedenden dolayı, hâlâ Şa nuzpckt'' Sıze bunu \orarkcn romandan man gelcneklerımızı unutmamami7dan uzaklajtığımı da hıç sanmıyorum dolayı, bıraz da Alevılığın etkısının bu Turkıye nıyc kendını Avrupalı gor yıık olmasından dolayı dunyadakı ılk mek ıstıyor, bunu anlamıyorunı Bızım Musluman olacağız Bız başka hıçbır Avrupah'larla hıçbır alakamı/ yoktur, topluma ben7emcyi7 B17 ÇOK O7el bır Avrupa'yla da bır alakamız yoktur Ol kanşımı yaratma ımkânına sahıbız, ama ması da gerekmez kendımm bunu yaratmak ıçın bır turlu •Batı hayranltğı sızcı nereden kaynak ozgur bırakamıyoruz lanıyor1 Ozgurluktcn kurkan bır toplum mu • Aslında çocuksu bır şey Savaşlarda olduk nedır? sureklı yenılmeye başlıyoruz ve bakıyoru/ kı onlar zcngınleşıyor, 1yı sılahlar yapıyor, Ozguılukten toplumdan zıyade, top bız lakır kalıyoruz, dogı u duı ust sılah ya lumıı yonetenler korkuyor Yalnız Turk tdtbıytıttnın dığıl, dunya pamıyorıi7 O 7aman mcrak cdıyoruz, nc cdcbıyatının dayentdcn bır Ront \an\ ya den onlaıın zengın ve ıyı bilahları var, ne den bi7 fakıri7 neden kotıı sılahlarımı/ ^ama\ıgtrtktt^ınc ınandıhnızısoylcmtş var ve bız neden hcp yenılmeye başladık' unız bır roportajınızda 1\ı ama Ront \an\tan gtçmcmij bır toplum olarak na Çunku daha once ıyı sılahları bız keşfcclı yorduk Fatıh Sultan, lbtanbul'u yıkan \ıl yapacağız bunu ? topları keşfetmiştı kı, bu atom bombasi Toplumda Roncsansı yaşamadık, nı Kcşfetmck gıbı bır şeydı o /aman, tck ama edebıyatta Roncsansı yaşayabılırı?, nolojıde buyuk bır atılımdı Sonra ne ol yapabılıri7, ncdcıı yapmayalım' du, neden olduf1 Işte burada bır talılıl ha Nasıl olacak p<.hf> tabina duşuyorlar Batı'nın goruntıibuylc Bcn dıyalektıgc ınanırını ve gerçek ılgılcnıyorlar Cîoruntu ncdır1 luketım ten hayatı 1yı anıattığı kanaatındcyım. dıı Batı nıntuketımbıçımıyleılgılcnıyoı Sjımdı ner şaıibiulık bır şansa ve her şans lar ve /annedıyorlar kı, Batı'nın tukctım bır şanssı/fıga donuşcbılır Bız buyuk bır bıçımınıalırsak, onlar gıbı olurıı/ Bugun şanssızlık yaşadık bıle nercdcysc aynı lîalbukı Batı'yı fark Nıdır' lılaştıran, bızden daha gııçlu kılan onla Bız sanayı devrımını kaçırdık ? \anayı dc ı rımını Laçınnca nc oldu rın tuketım bıçımı dcğıl, o/cllıklc uretım bıçımıdıı Ama nc Osmanlı ne de ( ıım Ozgurluktcn uzak kaldık, zengınlık hıırıyet o uretım bıçımını bııraya taşıya tcn uzak kaldık demokrasıden uzak kal mıyor ve burası koylu bıı ıılke olaıak ka dık Bugun bı/ Avrupa dan gerıdeyi7 lıyor Sanayı devrımındcn dc geçmediği Gerıkalmışlık gıbı çok onur kırıcı, taşın ıçın kt)yluluöunu luramıyor, bu koyluluk ması zoı bır yattayı boynumu7da taşıyo le de zengınleşmesı mumkun değıf Prob ru/ Bunu taşıdığımızıbılıyoruz ve bunu lemın burada Koylulukte saklı Uretım değıştırmek ıcın hıçbır şey yapmıyoru/ bıçımınde saklı Sen hâlâ feoda! donem Ama tarıh vc nayat alaycı bence Buyuk desın Bunu degıştırmeden ıstıyorlar kı şanssızlık bı/ı fakır bıraktı, ozgurlukten bu gerı, arkaık, çağdışı altyapının ustune yoksun bıraktı Sanayı devrımını yaşa Batılı bır ustyapı kurulsun, Batılı bır go yan toplumları zengınve ozgur yaptı ama runtu oluşturulsun Ikı yuz yıldan berı onları mekanıkleştırdı de Yaklaşık ıkı uğraşıyorlar ve bunu yapmaları mumkun yuz ytldan bcn onlar makınenın parça ları olarak yaşıyorlar Makme bızım toplumumuza çok geç geldı ve pek de yer Sız ne onertyorsunuz? leşemedı Yaşauığın uretım Diçımı senı Bence Ubtyapımızı hıç fazla kurcala belırler Onlar bır makıne dısıplıne sa madan uretım bıçımımı/ı degıştırelım hıptıler ve bı/den çok daha mekanık mBunun ıçın de tarıh bıze ınanılma? bır fır sanlar halınc geldılcr Onların zaman an sat sunuyor Yaşam olarak ınsan sıcaklı layışı bızımkıyle kıyaslanmaz Onlar za ğına, dalgacılığa, keyfe donuk bır hayatı manı dakıkayla olçer, bız ıse zamanı gun cıddı bır uretımle bırlcştırebılırız Sızın ler, haftalarla olçerız ıyımser dedığınız, ama bence basbayağı Gelışmış ulkelertçtn dakıkalaronem da gerçekçı bır ıhtımal bu • SAYFA S lıitr