Katalog

tisiz bir yaratma sürcci. Çaedaş Türk şiirinde, 1900'lerden hugünerıepimizin bil diği ara duraklar, süreçlcr olmasaydı, şiirimiz bugün bulunduğu ycrdc olmazuı. Yahya Kcmal'in, Haşim'in, Nâzım'm, 1940kuşağinın, tkinci Yenişiirininolmadığını düşün...bugün nasıl bir şiir yazılıyor olurdıı acaba? Ayrıca, demin yııkardan bakmak'tan söz ettik, eleştiri kurumunun olmazsa olmaz koşulu bu; ama her isteyen, istediği zaman, balon gibi kendiliğinden yukarı havalanamaz. Onu oraya, yukarıya çıkaran, yapıtlara yukar dan ve cşit mesafede bakmasını sağlayan şey, okumalarıdır, yapıtlarla arasındaki kopmaz bağdır. Yaşamıma, bu yaşta artık birbiri üzerine yığılma gibi gelen günlerime bir anlam veren şeyin, okuma ve yazma dlduğu doğru; ama yaşamı o kadar da savsakladığım söylencmez Melih, bunu en iyi bilenlerdcn biri de sensin. Ne çabuk unuttun daha gcçenlerdc "Pcki şimdi n'ap'cez?" diyc sorduğumuzu birbirimize! M.E. Eleştırınin de yaratı olduğunu bi lıyoruz; yine de yüreğin burhuk kaldı mı geçmışte, hant şiir yazmayt filan bırakır ken? M.H.D. Önce, eleştirinin yaratı oldu ğu düşüneesine katılan kişilerin pek dc Mehmet H. Doğan /^ o Ha z ir a n J V 1931'dc £* \J Adana'da doğdu. Ilk vc ortaöğrenimini orada gördıi. Şiire, yazıya, sigaraya, içkiyc orada başladı. Ilk lccz orada sevdalandı. Ilk öyküsü Ycnı Adana gazctcsinde yayımlandı( 1946). Ilk şiirleri Adana Halke WIDAN HAKMAK MEHMET1 HDOGAN Şiir ve Eleştiri/ Mehmet H Doğan/ Yapı Kredı Yayınları/231 t he ce taşlarıSeçki/ Mehmet H. Doğan/ tyt Şcyler Yaytnalık/141 s. Çağının Tanığı Olmak/ Mehmet H. . Doğan/ Yapı Kredi Yayınlart/192 s Yazıdan Bakmak/ Mehmet H. Doğan/ Adam Yayımart/246 s. 1993 Şiir Yılhgı/ Mehmet H. Doğan/ Adam Yayınlan/182 s. vi dergisi Görüşler'dc yayırnlandı. (194749). Oykü hevesi çok kısa sürdü. Şiirse 1968'e kadar hırakmadı yakasını. Şiir üzerine düşünmek, yazmak da şiirle uğraşmak sayılırsa bu hastalıöın hâlâ sürdü 1994 Şiir Yılhğı/ Mehmet H. ğü söylenebilir. 1951'deHarbOku Doğan/ Adam Yalu'nu, 1953'te Uçuş yınları/lH3s. Okulu'nu bitırdi. 19511957 arası pilot olarak, 19601970 arası Ingilizce öfiretmeni olarak 20 yıl Hava Kuvvetlcri'nde çalıştı. 1970te kendi isteğiylc cmekli olduktan sonra Ege Ünivcrsitesi'ne lngilizce Ükutmanı olarak atandı. 1977'de bu görcvden dc cmekli olarak klasik deyişlc "kendini bütünüylc cdebiyata verdi." Izmir'dc yaşıyor. 1960'tan beri denemeyle cleştiri arası yazılar yazıyor. Bir ara bu uğraşı 'dcncm/e/eleştiri' adıyla vaftiz etmeye çalıştıysa da tutmadı. 1980'den bu yana hemcn hemen yalnızca şiir üzerine yazıyor. Bir yandan da, felsefedcn insanbilıme, sanatedebiyat kuramından estetiğe, romana, öyküye, şiirc çeşitli dallarda çeviriler yapıyor. Aristoteles'ten Jameson'a, Conrad dan Radiguet'ye, Ralph El^ lison'dan Bradbury'ye yayımlanmış otuza yakın kitap çevirisi var. Yapıtları: Dcnem/e/lcştiri: Tekrartn Tekrart (1973) TDK 1974 Eleştiri Ödülü Birikime Dayanmak (1979) ŞimnYalmzlığt(19S6) Çagtnın Tantğı Olmak (1993) Yazıdan hakmak (1993) Şiir ve Eleştiri (1998) 100 Soruda Estetik Antoloii Tkinci Yeni Antolojist (T.Gönenç'le birlikte) Hece Taşları 19939495969798 Adam Sanat Şiir Yıllıklart Kendi Kitapları: DenemeEleştiri Tekrartn Tekrarı, Dost Dcrgisi Yay. (TDK1974 Eleştiri Ödülü) Birikime Dayanmak, Aydın Kitabevi Yay. 1979 Şiirin Yalnızlığı, Broy Yay. (1986) Çağının Tanıgı Olmak, Yapı Kredi Yay. (1993) Yazıdan hakmak, Adam Yay. (1993) Şiir ve Ele\tm, Yapı Kredi Yay. 100 Soruda Estetik, Gerçek Yay. (1975) CUMHURİYET KİTAP SAYI 430 1995 Şiir Yıllığı/ Mehmet H. Doğan/ Adam Yayımarı/184 s. 1996 Şiir Yıllığı/ Mehmet H. Doğan/ Adam Yayınlan/182 s. 1997 Şiir Yıllığı/ Mehmet II. Doğan/ Adam Yayınları/lT) s 1998 Şiir Yıllığı/ Mehmet H. Doğan/ Adam Yaytnlan/181 s. Ikinci Yeni Antolo/isı (T. Gönneç'le birlikte) Papirüs Dergisi, 1969 1993, 1994, 195, 1996, 1997Şiir Yıllığı, Adam Yay. Hece Taşlart, tyi Şeyler Yay., 1997 Çeviriler: Kuramsal Kitaplar Roger Garaudy Ktytsız Bir Gerçeklik Üzerine, Aydın Yayınları (1981) 1. Basım " PayelYayınevi(1991)2. Basım " Gerçekçlik Açıstndan Kafka, HürYayınevi(1965) " " Gerçekçilik Açtstndan Ptcasso, Hür Yayınevi (1966) " " Gerçekçilik Açıstndan SaintJohn Perse, Ugrak Yayınevi (1967) Christopher Caudwell YanıUama ve Gerçeklik, Payel Yayınları (1974, 1988) Georg Lukacs Avrupa Gerçekçıliği, Payel Yayınları (1977, 1987) George Thomson Ilk Fılozoflar, Paycl Yayınları (1988, 1997) " " Aiskhylos ve Atina, Payel Yayınları (1990) James G. Frazer AltındalIU, Payel Yayınlan (1991,1992) Aristoteles Retortk, Yapı Kredi YayınIarı(1995'te2baskı) Fredrich Jameson Marksizm ve Biçim, Yapı Kredi Yay. (1997) Malcolm Bradbury Mensonge'un Peşinde Ganp Arayışlanm, Telos Yay. (1997) Umberto Eco Yanltş Okumalar, Can Yayınları (1997) Rom an üy kü Deneme Kafka BırKöpeğm Araştırmalan, Kovan Yayınevi (1969), Top. Dön. Yay. (1995) Isak Babel Güveranliğimın Hikâyesı, Gerçek Yayuıevi (1968) Ralph Ellison Görülmeyen Adam, E Yayınları (1971) Kurt Vonnegut Jr. Şampiyonların Kahvaltnt, E Yayınları 1974) Carson McCullers YalnızBirAvcıdırYürek, E Yayınları (1973) 1. Basım Remzi Kitabevi (1991) 2. Basım u " Altın Gö'zde Yansımalar. Can Yayınlan (1991) Raymond Radiguet Içtmizdekı Şeytan, Can Yayınlan (1987, 1989) " " Orgel Kontunun Balosu, Can Yayınlan (1989) Joan Perucno Doğal Tarıh, Can Yayınları (1991) Amy Tan Talıh Kuşu, Can Yayınlan (1994) Cesare Pavese Ay ve Şenlik Ateşleri, Adam Yayınları (1984,1991) Joseph Conrad Nostromo, Adam Yayınlan (1985) Thomas de Ouincey tngiliz Posta Arabası, Yapı Kredi Yayınlan (1993, 1995) Malcolm Bradbury Tarih Adam, Can Yayınları (1997) Jeremy Reed Kırbaç Inince, Telos Yay. (1997) fazla olmadığını söyleyeyim. Bunu sen böyle diişünüyorsun, ben de katılıyorum buna, ama ço^u kişi eleştiıiyi ikincil bir iş sayıyor, bir yaratı değil. Daha önce çok konuştum, çok yazdım bu konuda, geçelim. En son şiirimi 1968'dc yazdım, Pani rüs'te yayımlandı: Amenkadan Sevgiterle O n d a n sonra da tek bir dize olsun yaz madım. Ama öyle yürek burukluğu rilan da hissetmedim, hıç. Elbette bir şair ola rak kalmak isterdim, ne var ki, bendeki Doğrucu Davut tavh neşteri en önce ken dime vurmaya götiirdü beni. M.E. Ben burada eleştirmenlik misyonu bunun b'nünc geçiyor mu diye de kuşku duyuyorum Yıne de bir çareüzliktir, bir vazgeçilmez taraft da vardır, yazılan /;irin çok iyi olup olmadtğı da bir başkasına kakın Şiir yazmak istiyorsam yazartm, yazdığtm şiirin iyi mi kötü mü olduğunun değertenaırmesim de bırakalım bir başka eleştirmen yapstn. M.H.D. • Yoo, o biraz nalıncı keseri gibi hep kendine yontmaya benziyor. Biliyorsun, ateist olan, ama içtcnlikli olmayan bazı kişilcr arada bir 'bismillah' çeker: 'ya varsa!" tavrıdır bu. "Ya benim şiirim iyi de ben farkına varamıyorsam b u n u n ! " Ben bunu söyleseydim, o zaman hiç eleştiri filan yazmaz, şiire devam ederdim. Benim bir iddiam varsa eleştiride, özellikle şiir konusunda bir iddiam varsa, kendi şiirlerimin kötü oldıığıma inandıgımı da yazarım. Şimdi, 'kötü' derken, o gün yayımlanan şiirlerin çoğundan da iyiydi, onu da söylemeliyim. Ama sorun bu değil. Yazdığın şiiri önce senin sevip sevmedigin önemli. Bugün o kadar kötü şiir yazanlara bir mesaj olur bu, diye de düşünüyorum. Yazmasınlar. Kimse kimsenin alnına tabanca dayamıyor, şiiryazacaksın diye. Ama yine de yazıyorsan, eleştirilmeye, hem dc çok kötü eleştirilmeye katlanacaksın! S.A. Son şıırinden açılmışken benim şfiyle bir sorum olacak: "Umut değilse nedir bu yitirdiklerimizden ardakalan/ Bir başından öbiir başına götürdüğümüz okyanusun/ kirli bir kese ıçınde koynumuzda// (Yaprak yaprak açacak çocuk başlarında/ ve düşccck birer hırer namlu uçlarından/ bariton birpapazın bağışlamayan sesinden uzak// Bu tekne zor taştr bunca umudu) demişti Mehmet H. Doğan 1968'de. 1998'deyse bana imzaladığı Ştır ve Elestırı nin üçüncü sayfasında, "Meğer ne kadar çok şey yazmışız. Değer miydi acaba" diyor. Menmet H. Doğan'ın umudu ve umutsuzluğu şimdilerde hangi dolaylarda? M.H.D. Bu şiirdeki umuduumutsuzluğu doğrudan o şiirin bağlamında değerlendirmeliyiz. Şiirin adı Amerika'dan Sevgtlerle, biliyorsunuz. O sırada, 1967'de Amerika'daydım. Avrupa'da ya da başka herhangi bir yabancı ülkede duyamayacağım bir yalnızlık hissediyordum. Okyanustan ötürii. Bunu bir yazıda da yazdım ben. Aradaki okyanustan ötürü kendimi bütün dünyadan yalıtılmış hissediyordum. Kimileri için, Amerikan halkının çoğunluğu için bu yalıtılmışlık kötü bir şey olmaktan çıkıp bir çeşit güvence oluyordu. O şiirde, Pilgrimlerden baslayarak, Amerilca'ya cski kıtadan göç edenlerin bir kurtuluş olarak başlayıp Jaha sonra dünyanın geri kalan kısmından yalıtılmışlığa dönen bu yazgılarını dile getirmek istiyorum. Oradaki umut ve umutsuzluk işte buydu. Benim umuduma umutsuzlu&uma gelince, elbette bir yazar olarak, elbette yazın bağlamında bunu ortaya koymaya çalışırken, ister istemez kitaplarımın adları geliyor aklıma. tlk kitabım l'ekrarın Tekrarı en umutlu olanı herhalde. 1960'larda hepimiz umutluyduk, kendi ellerimizle kurmakta olduğumuz geleceğimize umutla bakıyorduk. Bıkmadan, usanmadan tekrarlayalım doğruları, diyordum o kitapta, söylediklerimizin sağır kulaklardan geri dönmesine aldırmadan. tkinci • Şjir: Andrcy Voznescnski Oza, Ada Yayınları (1981,1986) 1. ve 2. Basım 1leri Kit. Yay. (1992) 3. Basım, Opus Yay. (1997) 4. Basım. " " Seçme Şiirler, iyi Şeyler Yay. (1992) Yazılar Makaleler: C.M. Bowra, Yalvaçlar ve Bilidler (Poetry&Politics'ten) argos 38,1991 C.ynthia Ozick, T.S. Eliot 101 Yaştnda, Adam Sanat, Şubat/Mart/Nisan 1991 Joh FletcherMalcolm Bradbury, Içedönük Roman, Sanat Dünyamız eki, 1993 Josc Marti, Walt Whıtman, Düşün Dergisi 1990 Richard \ loggart, Kıtle ttetişimi ve 5anatKültür îlısktleri, Adam Sanat, 1992 llya Ehrenburg, "Insanlar, Yıllar ve Hava/"tan, Mayakovski, Pastemak, hak Babel, Devrim Sonrast "Sol Sanat" bolümleri (çcşidi dergilerde) Jürgen I labermas, Demokratik Anayasal Devlette Tantnma Savaşımı, Çokküllürcülük (içinde) Yapı Kredi Yay. (1996) Carles Miralles, Odys seia'da Gülme Olayt, Güldiken Dergisi, Kış 97 Siegfried Jakel, ilyada'daGülme Olayı, Güldiken Dergisi, Kış 97 • J SAYFA 5