Katalog

karısı ile inanılmaz ölçüde tutkulu ve saygılı bir 'eski zaman aşkı' yaşatır Güney Dal; Alman kültür çevresinin en ünlü kişileriylc tanıştırır onu, ülkesindcn uzakta yaşamak zorunda kalan bir sürgünün evrensel sorunsalının taşıyıcısına dönüştürür Sabri Mahir'i ve yazarkahraman ılışkilerinin çoöunda oldugu gibi onu Güney Dal özellikleriyle donatır: ündan bir roman kişisı yapar. Yirmili yılfar Bcrlin'inin 'modern times' atmosferıni bir egzotik görünümlü Osmanlı cfendisinin çevresinde oluşturur Güney Dal. Onun boks salonıı, o yılların kültür yaşantısının bir aynası gibidir. Döncmin kültür çevresinin önde gelen kısilerınden bir insan mozaiği yaratır Dal romanında; Bertolt Brecht, Marlene Dıetrıch, Billi Wilder, Vladimir Nabokov gibi, o zamanlar gençlik dönemlerini yaşayan birçok ünlü getirir Sabri Mahir in stüdyosuna. Modern çağıngözde sporudur boks. Bertolt Brecht'in de tutkusudur bu spor. ürta siklet şampiyonu Paul Samson Kdrner'le gelir stüuyoya sıkça. Güney Dal, kahramanıyla Brecht arasında geçen ilgınç edebiyat söyleşileri kurgular ıııetninde. Dönemin gözde edebiyat eğilimlerınden 'yeni nesnelcilik'i boksa uygulamaya çalış,ınaktadır Sabri Mahir: Kültürel ortamla uyum ıçınde olabilmek ve rakipleri alt edebilınek için, "soğuk, modern, nesnel bir tavır(la)" (AB.140) dövüşmelidir boksörler belki de. Yaratıcı/muzip bir gülmece tonunun egemen olduğu metinde, karşıt alanları keyifle bir araya getirir Dal. Edebiyat kuramıyla boksu çözümlemeye çalışan, ressam olmak düşünü gerçekleştirmek için boksör olan 'postmodern' bir kahraman üretir ve onu, Osmanlı geçmişi ve kimliğiyle Batı kültürünün metropollerinden birinde odak kişi yapar. Wolfgang Welsch'in "postmodern kokteyl" dediği şeydir bu. Osmanlı kültürü ise, Sabri Mahir'in boks ringi kıyısındaki düşleri olarak girer metne. Enver ve Şevket Paşalar, otoriter bir paşa dede, Trablus'ta şehit olan baba, Fesleğen Kalfa ve nargilesiyle, Berlin atmosferinin içinde yüzen bir ada gibi dolaşır Osmanlı kültürü metinde. Soğuk, modern, nesnel bir tavır Sabri Mahir'in yurt özlemi içinde boş ringin kıyısına oturup, Boğaz sefası yaptığını düşlediği bu kesitler, metnin en etkileyici bolümlerindendir. Batı kültüründcki yirmili yıllar ru hu ise tüm ayrıntılarıyla yer alır romanda. Ciddi bir ön araşürmanın ürünüdür bu atmosfer. Bcrlin'dekı Romanisches Cafe'nin ünlülcri, toplumda uç vermeye başlayan Nazilcr, ikonalı/balalaykalı Rus göçmenleri, Charleston ve jazz ritmi, ekonomik kriz, 'neon' ışıklar, Bus ter Keaton/CharlicChaplin/Walt Dis ney, Osmanlı ülkesinden Enverland diye söz eden Al manlar, canlı mü zik eşliğinde izle nen 'TartüfP fil miyle dokur metni ni Guney Dal. Sabri Mahir'in, menajeri olduğu boksör Franz Diener'le sampiyonluk maç Sabıi Mahir'in yurt özlemi lclnde boş rlngın kıyısına oturup. Boflaz sefaları yapmak üzere sı yaptığını düsledlğl kesitler. metnin en etkileyici bölümlerlndendlr. Amerika'ya gittiği bölümlerde, 'modern times' atmosferi, hir'in ya da kansı Luise'nin perspektifinçağın Amerika hayranlığıyla bütünleşir; den öykülediği anlasılan bir anlatıcının Sabri Mahir romanın bu kesitlerinde 'naif, çoğu zaman da 'kitsch'le oynaşıSally Mayer'e dönüşür. Kimi kez de Pilarak oluşturulmuş anlatımı aracılığıyla casso'nun resmini tartışır Güney Dal'ın gerçekleştirir Güney Dal; Türkçeyi bir roman kişileri, modern sanatın kuramOsmanlı efendisinin 'ağzından kullanalanndan söz ederler. Kimi yerde ise, Alfrak, yirminci yüzyıl Avrupa kültüriinü red Döblin'in yirmilerde geçen ünlü robetimlemeye çalışır. Türk kültürünmanı "Berlin Alexander Alanı"nın ana de/dilinde veri olmayan kimi deyişleri kişisi Franz Biberkopf'u kendi metninin ve öğeleri dile getirmenin güçlükleriyle içinde dolastınr Dal. boğuşur metninde. Roman aynı zaman da çagın edebiyat eğilimlerinden 'yeni Tüm bunlan ise, çoğunlukla Sabri Ma nesnelcilik'in bir parodisi olarak da okunabilir. Dile ve edebiyat kuramlarına egemen bir yazarın kaleminden çıkmış, her satırında 'biçim' kaygısının yer aldığı bir roman "Aşk ve BOKS." Metnin başlığını oluşturan 'aşk' ve 'boks' temaları ise, tüm bu çağ atmosferinin içincyayılır; postmodern romanın, okuru ardından sürüklemeyi amaçlayan çarpıcı özellikli izlekleridir bunlar; metni bir arada tutan konusal katalizörlerdır. Genelde eğlenceli/oyunsu yönün vurgulandığı bu romanda, Güney Dal gülmecesinden izler taşıyan boks maçları yer alır. Boks sampiyonları Max Schmelig'ler, GeneTunney'ler.Jim MaIoney'lerin kol gezdiği bu metin, aynı zanıanda bir 'boks romanı' olarak da düşünülebilir kuşkusuz. Ancak Güney Dal romanında, bir zamanlar gerçekten bir boks romanı yazmayı düşünmüş, olan Bertolt Brecnt'e söyîetir kurgudaki yönlenimini: "Tabii, romanda birkaç gerilimli heyecanh sahneolmayacak değil (...) (ama)bu romanda boksu, boks yapmayı öne çıkarmayaeagım ben." (AB.208) Güney Dal'ın romanında boks ringi, kimi bölümlerde Berlin Kültür çevresinin sanatsal/düşünsel, kimi zaman da siyasal görüşlerini dile getirdiği bir platforma dönüşür. içinde 'gerilimli' bir övkü banndırmamasına kar^ın, merakla/ilgivle/rahat okunan bir roman "Aşk ve Boks". Yüzyıl sonu edebiyatında kimi postmoderııist yazarlann izlediği, daha nalka yakın bir eğilimle kaleme alınmıs; sevilcrek okunmava, kimbilir, belki de bir 'best seller' olmaya aday bir kitap. Belki de, içinde yaşadığımız bu medyatık çağda, yazann genis kitlelerle bütünleşebirmesi için, kimi kez 'boks' türünden sürük leyici konulan katalizör olarak kullanması gerekmektedir. Güney Dal'm bu romanı; bir edebiyat ürününde ele alınan konu ne olursa olsun, bir yapıtın kalitesini, yazann iç dünya potansiyeli, kültürel donanımı ve her seyden önce de sanatsal formasyonunun belirlediğini bir kez daha kanıtlıyor. Bu konuda bir slogan deyisle, edebiyatta yapıtı değerli kılan, içinae 'ne'vin anlatıldıgı değil, onun 'nasıl' anlatıldığıdır. • Msrskla okunan bir roman Cüney Dal, "Ask ve Boks" adlı son romanında. ylrmlli yıllar Berlin Inde bir boks ve vucut gelistlrme salonu' acmış olan Osmanlı efendlsi Sabri Mahir'in öykusunu aniatıyor. Cercekten ya$amıs blrldlr Sabri Mahir ve gerçekten de Berilnde böyle bir salon l$ietmlstlr. SAYFA 6 CUMHURİYET KİTAP SAYI 458