Katalog

de "Altıyıldtr Roman ncdır? Nastl ya 5 /ılır IeonletP Romanu ık okuyucusu nıın alın vcrcmedıkkrı' (KYM 240) ko nusunda okuyup durmaktd, okudukları nı Kıllan Yolunmus Maymtın" adlı ro manında kurmaca duzknıc taşımakta dır Yazaıın kahrimının kurgunun ıç ıçegeçtıgı, kahramanın ya/arına, "roma nın bıçımı yenne otursun dıye bu du /enba7lıgı yaptırdınız bana," (KYM 355) dıye çıkıştığı metnın nasıl kurgu landığının kcndı ıçındc gosterıldıgı nır lomandıı "Kıllan Yolunmuş Maymun ' Bu avangard romanın bıçımsel açıdan cn ılgınçyonkrınden bırı ıse, metnın bıı alternatır okııma bıçımının daha olması dır Son sayfalarında 'ycnıçcrı muzıgY ık ılgılı ansıklopedık bılgılerın ycr aldığı bu roman, yenıçcrı muzığıne uygun bır rı tımlt yenıden okunaoılmektedır Okuı ısterse romanı bırıncı sayfadan sonuna kadar okumak yeıınc kendısıne verılen bolum numaralarını ı?lcyerek bır başka kıtap gıbı dc okuyabılmckttdır Yazar, okumaşablonıınuokuruna verır "1 46 2 3 4 47 5 48 49 50 6 " Mehter rıtmı nı cağrıştıran bu şablon postmodern edebıyatın bıçımcılığının uçlarına gotu rurGuncy Dal ı Lvct, romanın son tum telerınde de vurgııladıpı gıbı "aslolan ııtım"dır bu romanda O?gıın bıçımler yaratma volıında ya zının sınırlarını aşmaya çalışır Gunev Dal Metnın ıçınde ver alan yazar konu mundakı roman kışılcrıne de aynı ışı yap tırır romanın olanaklannı genışjermek ıçın arayış ıçınc ıtcronları Roman kışı si Ibranım Yaprak roman a koku da katılabılscydı," (KYM 265) dıye duşu nur kokunun çağrışım anahtarı olarak kullanılması romanabıryığın olanak ge lııııdı' rastlantı olmadığının guçlu bır kanıtı olur Alman yazar Sten Nadolny, "Der Spıegel' dcrgısındckı yazısında "alı^ıl madık bıı yaıatıcılık ' (18/1994) urunu olduğunusoykr 'Gelıbolu" romanının Gercekten dc kurgu/biçım duzlemın de bır başyapıttır bıı metın Metnı du s,unsel yonden zengınleştırcn aydın/ın sancı boyutu ıse bıçımeyoğiırmus^ onu organık eylemının buyusunc kaptırmı^ bır yazarın bıtevıyelığınde bunaltır oku runu, ne dc duşunselgoruşlerın kıskacı ıçınde metınden alacağı hazdan yoksun bırakır onu Nasıl kurmalı/kurgulamalı ? Romanın tıtı/ kurgusu, metnın olu^u mu sırasında yazar Guney Dal ın, Ba tı'nın çağcı! 'edebıyat sanatçılan' gıbı, 'ne anlatmalı'dan çok, 'nasıl kurma lı/kurgulamalı' sorusuna yanıt aramayı surdurdugunugosterır "Gelıbolu roma nındakı yapı/kurgu çalışmasının, edebı yatbılımı açısından en ılgınç yonu ıse, yazarın, ıkı bolumden oluşan metnının ner bolumunu, ıkı ana edebıyat yaklaşımından bırı ıle kaleme almı$ olmasıdır Romanın bırıncı bolumunde 'gelenek sel' edebıyat kurgusu egemenken, ıkın cı bolum çağın avangardıst eğılımlerıyle butunle^ır Bırıncı bolumde somut ya samdır odakta olan Turk ınsanıdır/Ge lıbolu'dur tkmcı bolumde ıse, du^ ık gerçek avangardıst edebıyatın sarmal kurgusu ıçınde bırbırıne geçer Burada Satranç oynar glbi roman okuma So/ konıısu romanla ılgılı en çarpıcı gclışmc ıse, romanın Almanca çevırısını daha on<e basmış olan Almanya'nın say gın yayıncvkrınden Pıper Vcrlag'ın, bclkı de dunya yayın tarıhınde ılk ke/ olarak , metnı yenıçerı mıı/ıgı rıtmıne uygun olan alteınatıfkuıgusu ılebugun lcrdeyenıden yayımlama na/ırlığı ıçınde olması Eco'yu okıır Calvıno'yu okur Guncy Dal ( alvıno'nun 'satranç oynar gıbı ro man okııma" yolıındakı onerısı ctkıler onu Yuzyılın son çeyregındekı edebıya tın, yazar kadar okura da gorev yukleyen Eco'nundeyışıyle 'açık yapı'sını metın lerının ana kurgu ogesı yapar Dal Yaza rın, "Fabrıkada Bır Saraylı ya da Şımdı lango Zamanı" başlıklı romanı, metnı bırlıktc oluşturacak 'yaratıcı'bırokurtı pı goz onunde bulundurularak kurgu lanmıştır "Okııyucu bu romana, ayrıca kendısı roman yazıyormuşçasına gırebı lecek, boylece dışı okuyuc u denen bır okur tum yaratılmaya çalışılacak Oku yucu, romanı okurken kendısı de bu ro mana katkıda bulunacak "(Gcrge dan/1988) dıyor Guney Dal bu kıtabıy la ılgılı olarak " "Maymun" romanından once, uçbu çuk yılda tamamladığı bu metnı, post modern roman akımının kurallarına sa dık kalmaya çalış(arak)" (agy) kaleme al dığını soyler ya/ar Bır romancının, ro manını çağul kuramlara uyarak ya/dığı nı soylemesı ıse, edebıyatımızcıa alışıl madık bır duıumdur Seksenlı yılların başlarında, 'bılınçlı' bır bıçımde 'post modcrn' cğılımle urcten ılk 1 urk roman cısıdır Guney Dal Ancak 'Tabrıkada Bır Saraylı", oncu bıçım o/ellıklcrı gosteren metınlerın çoğu ıle aynı yazgıyı paylaşn, kendısını ya yımlayacak bıryayıncı bulunamadığı ıçın basılama7 Oysa, "herhangı bır yazınsal kalıte gozetmeden yazanlar(ın) daha ça buk algılanıp, daha çok sat(tığmı)" (Gergcdan/1988) bılıyordur Guney Dal Ya7arın beşıncı romanı olan "Gelıbo lu'ya Kısa Bır Yokuluk",' Kılları Yolun muş Maymun "dakı kurgu ustalığının bır CUMHURIYET KİTAP SAYI 4S8 Aşk ye Boks" ya da Sabri Mahir'in Ring G Kıvısı Akşamları 'soyut' yasamdır anlatılan, ılk bolumde kı 'yereı' oge de ağırlığı evrensel'e bıra kır Romanın bu bolumunde bılınç vc bılınçdiîjinın ortasında yaşayan bır yarı delı, nır grotesk peygamber, ınsanlığın çektıöı tum acıları benlıgınde yaşamak tadır Insanlığın ortak vıcdanı, bır turor tak bılınçaltıdır, mıstık isimlı Lren Ince Yunan mıtlennden "Bınbır Gccc Ma salları"na ıı/anan bıı kultuıel çeşıtlılık ıçınde oykuler Guney Dal bu romanın cfa Bclkı dc Alman clestırmenın dedıgı gıbı, "bu Turk romanındakı ımgeler dunyası, Homer'ın renklerınc, tımsına ve rıtmıne modern Avrupa'nın ortaya çıkardığı bırçok romandan daha yakın du " (Chaım Noll/DıeWelt, 23 4 94) Çağdaş edebıyatta sık kullanılan bır motm, 'ıç dunyaya yokuluk'u, odak alır Guney Dal burada ( ) Kentten doğaya, uygarlıktan (') arkaık yaşam bıçımınc, yozla^an değerlerden nostaljık olana, bu gunun yukumluluklerınden çocukluöa, gerçckten du^e, 'cgo'dan 'ozben'c bır yolculuktur bu ( ) Insanın varoluşunun ızını, maddesel, evrensel ve ko/mık du7 lemlerde suren ama bunu son derece renklı, sıcacık bır gulmcccnın, ınsancı bır 'humor'un perspektıfınden yapan bır romandır 'Gelıbolu'ya Kısa Bır Yolcu luk' " (YL /Cumhurıyet Kıtap Ekı, 18 8 94) Guney Dal, uzak bır Alman kentındc kurgular metınlerını, dışarıdan ıçerıye bakar Romanının geçtıfiı uzam lurkı ye'nın bır kıyı kentı de, Almanva nın bıı mctropolu de olsa, lijlcdı^ı motıflcılc, kullandığı dılle guçlu gulmece yetene ğıyle o, Turk edebıyatının bır parçası dır, Turk edebıyatının ıçınde sıkısıp kal dıgı kalıpları kırarak, onu çagcıl sanat olçutlerıyle butunle^tırıp evrensel tlu/le metaşımak ısteyenlcrdcn bırıdır Ldebıyat tarıhı açısından bakıldığında ıse, Batının yıı/yıl ıçıne yaydı^ı moder nıst ve postmodernist geliijinelen, son yırmıbeş otu? yıl ıçınde bırbırıne har manlayıp yaşayan Turk edebıyatında, postmodern çızgıyı bılınçlı olarak ayıııp ızleyen ılk Turk romancısıdır Guney Dal Ama hcr alanda oldugu gıbı, kultur alanında da rant ın/ reytıng ın/ kazan cın bclırleyıcı olduğu ulkcmızde, sanat sal endışeyı on plana çıkaran yazarlar, Guney Dal'da, Oğuz Atay'da, ya da bır baska oncu yazar Hasan Alı İbptasj'ta olcluğu gıbı, değıl hayranlıkla desteklen mek, kıtaplarını basacak yayınevı bul makta bde zorlanmaktadırlar Hele bu yazar, ulkesınden bınlercc kılomctrc ıı/akta yaşamak zorunda kalmışsa Gu ncy Dal gıbı soracaktır kendısıne "Yaşamımın yarısını geçıımış oldu |*um bu kentı (Berlın'ı) bırakıp gıtme ?a manı geldı Ama nereye?' (Ber lın 1996) • YILDIZ ECEVİT Bırakıp gitme zamanı uney Dal kısa bır sıırc once ya yımlanan "Aşk ve Boks adlı son romanında yırmılı yıllar Ber lın'ınde bır 'boks vc vucut gclıştırme sa lonu' açmış olan Osmanlı efendısı Sab rı Mahir'in oykusunu anlatıyor Gcrçck ten yaşamıs, bırıdır Sabrı Mahır ve ger çekten de Berlın'de boyle bır salon ışlet mıştır Ancak, tumuyle soyut gerçek uze nnde kurulmuş bır bıyografık roman dc ğıldır "Aşk ve Boks" Bu ılgınç kışılığın ıvme kazandırdığı yaratıcıliK durtusuyle Guney Dal, yırmılı yıllar atmosfeı ıne sa dık kalarak tumuyle kurmaca bır yaşam yaratmış Sabrı Mahır'e romanında Edebıyata, gudumlu estetığın toplum cu gerçekçı bakıs açısıyla yaklaşan bıı ya?ar kımlığıyle taşlamış olan Guney Dal, olgunluk yıllarında ıse postmodern estetığın uçlarında kurgulayan bır 'bı çım ustası'na donuşur Son romanında da yenı bıçım arayışlarını surduruyoı Dal Bu ke7 Voom etkısı yapan çarpıcı 'boks' ve 'aşk' sozcuklerının yarattığı, ılk bakışta uçucu/trıvıal atmosferı, yırmılı yılların kulturel degerlerıyle donatıyor metnını Osmanlı ruhundan donemın teknolojı fetışızmıne uzanan genış bır yelpa/ede yaşam bulan bır 'ça^ roma nı'na (7ı ıtroman) donuştııruyor Guney Dal'ın roman kışısı Sabrı Ma hır, yuzyılın başlarında Mahmııt ^evket Paşa'nın oldurulmcsıyk oluşan sıyasal kargaşadan zarar goımemesı ıçın resım eğıtımı bahanesıylc apar topar tstan bul'dan Parıs'egonderılır sıyasettcn hıç anlamayan bır'sıyasal surgun'duro Da ha sonra Bcrlın'c gıder SaDrı Mahır ın bır ağaç govdesını çağrıştıran bedenı' (AB,5) ve "okuz devıren sağlarıyla" (AB.72) "korkunç Turk" (AB.60) ola rak un kazanan bır boksor olur bu kcnt te Ancak o bır Osmanlı paşazadesıdır aynı zamanda da bır ressamdır Bu nc denle, "rakıplennın sağlıklı bır bıçımde yenılmelenne" de elden geldığınce ozen goster(ır)" (AB,72) Sanattan/edebıyat tan anlayan, konserlerde, promıyerler de, dans salonlarında dolaşan "tam bır 'bonhomm', bır centılmendı(r)" (AB, 171) Sabrı Mahır Aynı zamanda bır teknoloıı hayranı, "bır modern zaman ınsanı(dır)"(AB,183)o Sabrı Mahır'e sarışın/suskun/guzel' SAYFA 5 HrcentMmen: Sabri Mahir