Katalog

"Sadi Yaver Ataman'a tesekkiip etmemiz gerek Sadi Yaver Ataman, folklor değerlcrinin toplum yaşamı içindeki önemini her fırsatta vurgulayan; bu değerlcrin taşıdığı mesajları iyi algdamak ve bunlar için de nalkı tanıyıp anlamaya çalışmak gerektiğini savunan bir kültür adamıydı. "Türk îstanbul" Ataman'ın sağlığında yayımlanamayan eserlerinden biridir. Kitabı yayına Hazırlayan Süleyman Şenel'le kitap üzerine konuştuk. yönünden büyük ölçüde ihmal edilmiş, bu arada; bir "Türk Müziği Enstitüsü" ya da "Araştırma Merkezi"de aradan geçen 70 yılı aşktn sürede kurulamamıştır. Türk müziği eğitimi vercn ilk resmi lcurum olan îstanbul Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı ise, ancak 1975 yılında kurulabilmiş vc 1976 yılında da eğitimc başlayabilmiştir. Buna karşılık, Türk halk müziğinin birinci ve ikinci jenerasyon müzik adamlan olan Yusuf Ziya Demirci, Mahmut Ragıp Gazimihal, Vahit Lutfi Salcı, Ferruh Arsunar, A. Adnan Saygun, Halil Bedî Yönetken ve Muzaffer Sansözen gibi az sayıdaki müzik adamının, halk M. SABRİ KOZ müziğinin bilimsel ve sanatsal boyutunda öne çıkattılabilecek vc parmakla gösteriÇ\ayın Şenel, stz l'ürk halk müziği de lebilecek bir öğrencisi oile olamamıştır. \ itgili arastırmalaryapıyorsunuz Ay Müzik adamlannın ölümünün ardından, ~lj m zamanda ÎTÜ Türk Musikisi onlan takip eden birkaç kuşakta meydaDevlet Konservatuvarı'nda öiretım görev na gelen boşluğun esas nedeni budur. îlk lisı olarak çalışmaktamnz. Ulkemizdeki jenerasyonıı temsil eden ve bu saydığun Türk halk muzığı çalısmalarından, özellik isimlerle aym kaderi paylaşan müzik le kendi arastırmalartnızdan söz eder mısı adamlarından biri de merhum Sadi Yaver nız? Ataman'dır. Bu bağlamda benim ve beSayın Sabri Koz! Kısaca söylemek genim gibi müzik adamlannın Türk halk rekirse, Türk müzik adamlannın halk mümüziği potansiyelini çeşitli yönleri ile açıziği üzerine çalışmaları, Türkiye Cumhuğa çıkaracak çalışmalar yapmak ve bunlariyeti'nin kuruluşu ile birlikte başlar vegerı bilimsanat camiasına sunmak gibi yalişir. Cumhuriyet öncesi dönemde bazı fik kın vadede gerçekleştirmek zorunda olduri yazışmalar olmakla birlikte, fiili hareğu işler vardır. Sanatçı yetiştirmek kadar ketler nilhassa Cumhuriyet döneminde müzikolog ve etnomüzikoloe da yetiştirgerçekleşir ve ilk hareketler de saha araşmek zorundayız. Ben, buna Dağlı olarak urmalan olarak görülür. Söz gelimi Devöncelikle çizgimi özel anlamda bölge araslet adına, ilk resmi saha araştırmalan 1925 tırmacılığı; genel anlamda ise, gerek milli yılında, zamanın Milli Eğitim Bakanlığı ve gerekse milletlerarası platforma sunakültür Dairesi LMaarif Vekaleti Hars Dabileceğimiz kaynak eserlcr sağlamak şekiresi] Müdürü Hamit Zübcyr Koşay'ın lindebelirlcdiğımi söylemeliyim. Bibliyogteşviki ile gerçekleşir. Seyfettin ve Sezai rafyalar, çeşitli monografiler, nota yayınlaAsaf [Asal I kardeşler, ilk saha araştırman, ansiklopedik sözlükler, ayrıca; Türk larını yapan müzik adamlarıdır. Bu tarih halk müziğinin çeşitli türleri, metroritten sonra başta Dâru'lElhan, Ankara mik yapılan ve özeÛikle âşık musikisi gibi Devlet Konservatuvarı, Türkiye Radyo konular üzerine çalışıyorum. Tabii eğitimTelevizyon Kurumu ve Halk Kültürlerini ci olmanın getirdiği sorumluluklarım da Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüvar. Şimdiyc kadar üç kitabun ve yüze yağü gibi resmi kurumlar olmak üzere pek kın makalem yayımfandı. Ülkemizde ve çok resmi kurum ve şahıs tarafından sahaülkemiz dışınaa yaptığım saha araşttrmada araştırmalar yapdır. 40.000 civarında lannda 1000 civarında müzik örneği dertürkü toplanır. Saha araştırmalan günüledim ve bunlann 300 kadannı notaya alamüzde durma noktasına gelmisjse de, barak yayımladım. Bu arada en son yaptığım na göre daha toplanabilecek müzik materçalışmalardan biri de merhum Sadi Yaver yali belki bu sayıdan da fazladır. Şunu da Ataman'ın "Türkîstanbul" adlı eserini yasöylcycyim ki dünyada yapılan halk müziği çalişmalanna göre, Türkiye'de bu işler için oldukça geç kalınmıştır. Söz gelimi Orta Avrupa da halk müziği konusu 18. yüzyılın ilk yarısından itibaren önem kazanmaya başlar; 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ve özellikle 20. yüzyılın ilk çeyreği içinde gittikçe hızlanır. Üstelik, bu dönemde yapuan çalışmaların bir kısmı, Osmanlı topraklarındagerçekleştirilir. Yani kendi topraklanmızda önce yabancdarın araştırmalar yaptıkları görulür. Ülkemizde, 20. yüzyılın, ilk çeyreğinden sonra artmaya başlayan sahada materyal toplama etkinliklcri yanında, toplanan mater yallerin profesvonel sanatçılar, çeşitli resmi ve özel topıuluklar ya da korolar tarafmdan seslendirilmesini; bestekârlar yoluyla işlenmesi; yayın yoluyla bunların bilimsanat camiasına tanıtıiması ile ayrıca; eğitim kurumlartnda bunlardan yararlarulması gibi birbirini tamamlayan pek çok Süleyman Senel. Turk halk muzlğl İle llglll arasctkinlikten de söz etmek gerekir. Buna tırmalannın yanı sıra İTU Turk Muslkîsl Devlet Konservatuvarı nda öğretlm görevilsl olarak çakarşın konıı, özellikle bilimsel çalışmalar lısıyor. CUMHURİYET KİTAP SAYI 4 1 3 Süleyman Şenel'le "Türk htanbul" ve îstanbul Türküleri üzerine mış. îstanbul Belediye Konservatuvarı Foıklor înceleme ve Derleme Kurulu üye liğinden emekli olduktan sonra dört yıl süreyle Yapı Kredi Bankası Genel MüEvet... Yayımlanmış kitaplanmdan birisi "Sadi Yaver Ataman" adını taşıyor. Ölü dürlüğü Kültür ve Sanat tşleri Müşavirliği yapmıs. Bu görevi csnasında ilk l>ölgemünden kısa bir süre sonra yayımladığım, lerarası halk oyunları şenliklerinin gerçek64 sayfalık bir hatıra kitap bu... Doğrusu, leştirmesinde önemli görevler üstlenmiş. • gerek Türk Folklorunun ve gerekse Türk Yapı Kredi Bankası tarafından finanse edinalk müziğinin temel taşlanndan biri olan; Folklor uzmant olma yanında saha arajtır len Îstanbul Halk Oyunları Bayramt'nın maası, egHtimci, yönetici ve sanat uygula düzenlenmesinde de yine onun büyük katkılan var. Otuzu aşkın kitap yazmış ve yıcısı olarak Türk kültürüne büyük hizbunlann ancak onaltı tanesini yayımlayametlerde bulunan Sadi Yaver Ataman gibilmis. Türk îstanbul yayımlanan onyebi bir usta için daha pek çok kitap yazuadinci kitabı oluvor. Bini aşkın makalesi ve bilir. Yazılacaktır da. O, her şeyuen önce belki de binlerfe ifade edılebilecek türkü kendi dönemi içinde gerek bilimsel ve gederlemeleri var. Çok sayıda plak doldurrekse de sanatsal çahşmalan ile öncü olan muş ve yıllar vıb açıklamab radyo prog bir insan. Pek çok konuda "ilk" olma vasramları hazırlamış... 1991 yılında T.C. fını üzerinde taşıyor. En önemli vasıflarınDevlet Sanatcısı unvanı verilmişti. 10 Aradan biri arastırmalan ve fikirleri ile "kaylık 1994 tarininde de Istanbul'da öldü. nak insan" olması. Kendi tabiri ile tam bir "folklor babası". Sağlığında, kendisinden Safranbolu'da toprağa verildi. çok işittiğim Anadolu konustu, ben yaz•Size bu açtklamalartmz tstğmda Sadi Yadtm At üstünde giderken bileyazdım" söver Ataman uzmam demekte bir sakınca zü, hayat felsefesini ve o dönemin şartlagörmüyorum. Bu yaktnlık ve ilgi doğal bilrını anlatmaya sanrnm yeter. Sadi Yaver gilenme ve aym alana mensup olma dtsınAtaman, Anadolu'nun konuştuklannı anda gelişmis olmalt... layabilmiş ve btkmadan yazarak gelecek Oyle denilebilir. îlk kez 1980 yılının orkuşaklara aktarabilmiş bir folklor babasıtalannda, îstanbul Belediye Konservatudır. Kısa hayat hikâyesine gelince... 23 Nivan'nda öğrenci iken kendilerini tanıma san 1906'da, doktor olan babasının göimkânı buldum. Benim gibi, halk müziğirevli bulunduğu Yanya'da doğmuş. Annene ve folklora olan ilgisi çok taze olan bir si ise Safranbolulu. îstanbul Üniversitesi öğrenciyi evine kabul etmesi, bir yücelikDiş Hekimliği eğitimini müzik aşkına vati. Ömrünün sonuna kadar beni nem bir nm bırakmış, Dâru'lElhan'da [îstanbul öğrencisi, hem de bir hemşehrisi olarak Konservatuvarı] okumuş. Bir süre de Türbağnna bastı. Onun doyumsuz sohbetlekiyat Enstitüsü'nde Pror. M. Fuat Köprürinden çok şey öğrendiğimi bugün daha lü nün derslerine devam etmiş. Musikî iyi anlıyorum. O anlattıkça, ben dinledik Muallim Mektebi ehliyet sınavını verdikçe büyük zevk alırdım. Bu sohbetler dışınten sonra îstanbul ve Anadolu'nun çeşitda, gerek makalelerinin ve gerekse kitapli yerlerinde müzik öğretmenliği yapmıs. lannın çoğunu okudum. Şüphesiz daha tstanbul Radyosu bölge yayınlarına ilk okuyamadığim kimbilir ne yazılan var. Yabaşladığı yıllarda [1927] Tamburacı Oszılannı okudukça, Sadi Yaver'in düşünce man Pehlivan ile birlikte bağlama çalarufkundaki genişliğe daha çok hayran olumış. îlki bu yıllarda olmak üzere iki kez, yonım. Atatürk'ün huzurunda da saz çalarak türSon olarak, Sadi Yaver Ataman'm yakü okumuş. Ankara Radyosu'nun kurulyımlanmamıs doryalarından birinin üzeduğu ydlarda ilk açıklamalı halk müziği rinde çaltsarak Türk tstanbul adtyla baskıprogramlannı yine Sadi Yaver Bey hazırya hazırlaytp kitap bütünlüğüne kavuşturlamış ve Âşık Veysel, Sarı Recep [Günay], dunuz. Eser gectipmiz günlerde Îstanbul Bayram Aracı gibi halk sanatkârlannı geBüyükşehir Beledıyesi Kültür tsleri Daire niş kitlelere tanıtmış. Bir süre Karabük Başkanlığı Yayınları'nın 39 kitabı olarak Belediye Başkanlığı, bir süre de îstanbul yayımlandt. Bu kitabtn öykmünü anlatır Beyazıt Bucak Müdürlüğü yapmıs. 1950 mısıntz? yılında Memleket llavalan Sev ve Saz BirTürk Îstanbul, Sadi Yaver Bey'in yaliğı ni kurmuş/yönetmiş ve halk müziğini yırnlanmamış kitaplanndan biri olarak aiilk kez konser salonlanna taşımış. îstanbul Belediye Konservatuvan'nda Folklor Ince lesi tarafından munafaza ediliyordu. Kendisi de bu kitabına sağlığında çok önem leme ve Derleme Kurulu'nun kurulmasıverirdi. Kitap, 1970'li yıllarda tamamlan na önayak olmuş ve bu kurula bağlı olamış vc 1980li yıllann başında son şeklini rak kurdıığu Folklor Tatbıkat Toplulualmış olmalıydı. Sadi Yaver Bey'in evine ilk ğ«'nun şefiığine getirilrniş. 1953 yılında Radyo Islab Komısyonu Üyeliği ve Rapor gidişimde, bana bu kitabı gösterdiğini ve hatta içinde yer alan bazı pasajları heyetorlüğü'nc seçilmiş ve bir süre sonra da Radyo Halk Müziği Müşavırlıg'ttvt atan canla okuduğunu hatırhyorum. Daha sonraki gidişlerimde de benim için zaman za' SAYFA 5 yına hazırlamak oldu. Türk halk müzi&iaraştırmaalart içinde ilk kuşaktan layılan Sadi Yaver Ataman üzertnde çalıştımz Ataman'ın kendidönemi ve bugün için önemi nedır? Hem onu kısaca tantyalım hem de hizmetlerihakkında bilgi sahibi olalım Sadl Yaver Ataman. Anadolu'nun konuştuklannı anlayabllmls ve tnkmadan yazarak gelecek kuşaklara aktarabilmiş blrfolkior babasıuır J