Katalog

hakıkat hethaldc, şakımaya basjayabıl ınck için kımlıgını bıı eksıklığı, yeteısı/lı ı oıtmck u/eııne kuıaıı etkekleıdense iıı âh olaıak vaı oldugunun otedenbcıı bılınundc olan lııı kadının sesmı bcklı yoıdıı Kuıtluktcnse kadınlığın onemlı oldu ğunu soylemıs.tım Aynı s,eyı Kurtçe ıçm soyleyemeyecegım Bejan Mattıı kmdısıylc yapılan bır soyleijide 'Cıalıba sjıı hcr /aman bıı tcı cumedır" clcmısjı "Bu yıı/den ijiır olu dıllftı getektıııı Çunku dırı dıller bır ya nılsama ıçerır Onları hayatın dılı sana 11/ " Yanıldığımı/ı havatın tamamının dıl gibı yapılandığını, dılın kendı dısma açılan bıı penceresı olmadığını ıddıa cdcn yakın gelenegımı/ın yanıldığını ıtna edetek tzmn'de bu şjıt u/eııne yaptığım bıı konus,manın sonunda, dınlcvıcılerden bı ıı, bu ijiırın butun gosicıgeletın eşdeğeı olcluğu ıddıasına karsı çiktığını mı soyle nıek ıstcdığımı soımu^tu O âna kadar bu teıımlcılc dus.unmek aklıma gelme mıs,tı ama sorıı lıaklıvdı Be|an Matuı, sovlemletı asan havat olıım, yol, yuva, tanıı ve tanıılaı gıbı kelımelerın ancak ıs.tıel ctnıckle yctıncbıleceğı bıı varlık alanı ılc ııtıbat halındc kalmayı dcnıvoı Sıyasctm \e tıcarıtın gudumunden aım mıs, bıt Kuttçenın hah/ava terk ıdılmıs, olu bıı anadılın anısı herhalde bu yu/ dcn onemlı onun ıçın Aynı soyles.ıcle Anadılımı/de ya/dığımız hıçbır s,evı kaybctmcdigımı/ı laı/ıdu ve yanılııı/ ()ysa sıııı nıumkun kılan bır kaybetnıe nın kabuludur" dcmıs,tı I/mn'dc soıulan dıgcr bıı sorıı C\A yenı oldugunu ıddıa cttıgım bu sesın l'uıkce yııde yenı bır atılıma ıjaıet edıp etmeclı ğıyle ıfgılıydı Soıuyu çok dar bır anlam da, Bejan IVUtuı'un s,ıırınden etkılenıle bılıp ctkılenılemeyccegı anlamında yo rumladım () /aman, Bcjan Matuı un kmden çok farklı kaynaklaıdan beslen mış, olsa da onunkıne akıaba oldugunu du^undugum Bııhan Keskın'ın sıııını da ha okıımamıs.tım luıkçedc Bejan Ma tur'un şıırındc dılc gelen vcnılığı ıs.ıtcbı lccck kıılaga, duyarlıga sahıp tek s,aırın Mclıh Cevdet oldugunu, bı/ım kuygın ve bı/ım kıuçaktan tureyen s,ıırın bu ycnı scstcn ıstıfade cdcbılccck donanımdan yoksıın oldugunu soyleyerek SOIUMI olumsu/ yanıtladım Degıl mı kı Mclıh ( evdet daha I981'de "1 ler uyanıs,ında dunyayı baş,tan yaıatan çoeugu Fanıı koııısıın1" (Olum su/luk Aıdında Cıilgamıs, s 51) deıken, adcta bı/ım ku^ağa hayıflanıyordu Ken dı gobeğını kcndı kcstıgını sanan, anaba basından hayalı kokcnınden, tanığı ola mavacağı gclecegmden kopmus. bır ku s,ak I leı kusağm scı uvenını ancak tan ıının vc tanııların go/ctcbılcccgını bıle mcclık (^uııkıı yalnı/ yakın gclcrK'gımu ckğıl, u/ak gclcncğımı/ clf yalnız ıkı scCcnck sunaıak bı/ı yanıltıyoıdu Ln yet kın ıladfsını bclkı bılımscl dunya goıu •jundc bulan ıadıkal aicı/m kutsal olanın vaı olmadıgıın ıddıa cılerkcn kıtaplı dın lcı clc kutsal olanın nc oldugunu bıldık lcrını ıddıa cdıyorlaıdı hcr ıkısı dc ^urc uc, a^agı bt'% yukaıı aynı dcrcccdc u/ak bıı tavıı alaıak Muhanımcd gıbı Platon da ijaıılcıı kcndı utopyasından surmu^tu CJCTI çckılrnı^, kaybolmu^, kaybcdılnıı^ tanııların varlığını se/cmezdık f, i[iwııınıınıııı>ıııwıııı»i)imıı "Insana sahip cıkmak icin vazıvorum ıımıııuıı.ı ııı ı ııııııı ı ı ı M "in •^mmmammmı r \ n'u ummmmmmm^ ı m m ^M»T«mı Kaan Arslano&lu ile roman üzerine 1988'dcn bu yana dört romanı (sırasıyla, Devrimcilcr.; Kimlik, Çağrısız Hayalim, Kişilıkler) basılan Kaan Arslanoğlu'yla, ilk romanı Devrımciler'ın ıkınci basımının çıkması vesilesiylc, genel olarak romanın sorunları ve ya/dığı romanlar üstünc konuştuk. SİNAN KUTLUNİHAT ATEŞ N A S/zu romanâd gcr^kı^ılıh nt dır'> insanın bııbııınc kar^ıt ıkı tcmcl yo nelımı soz konusu Bııı gcrc,ek ara^tu ması, oburu gerçcktcn kacış, tavrı Tarıh boyunca vc Dugun, ba/ı ınsanlar tum /oıluklaıa goğus gcıctck, ınatla gei(,c ğın pcşındc kosjnuşjar buvuk (,oğun luklaı ısc gcıc,cklıktciı kacnıak ıc.ın tuı Iıı yollaı gdı^tıımışlcı Ikısı dc insanın doğal o/cllıgı C)Cic,cktcn ka^mak daha yaygın ve baskın bıı ozcllık Cıcr^cğı aıamak ısc ınat(,ı vc ılcılctıcı baska bır dogal o/cllık Doğal olan bu ozcllık, bı ImcJc cah^mayla tlaha dogal halı gcl mi!; Bılımdt, sanatta, gunluk va^amda, uıctınıdc bu ıkı yciıı claıma bııbıııvlc c,a tışıı Bcnım lomanda gcıcck(,ılıktcn an ladıgım romancının bır bılım adamı ıı tı/lıgıvlc vc duıustluguvlt ıns.ını aıa^tıı ması buKlugu bıldığı gcıc,tgı ınsana olabıldıgıncc aktaıabılmcsıdır Sanatta gcıçckcılık basit bır konu dcgıl Nasıl ya^amtla gcrçckglık basıt, kolay değılse (, oğu ınsan, gcr(,cklıktcn bılcıck ya da bılmcycrck kac,ar, ama kcndısının pck t>crcekcı oldugunu sanıı Romanda da boylcdır bu Ba/cn kcndını gerçek^ı sa nan sanatg bır bakmı^sını/ du^lcrıyle uçnıu!;, a/ rastlanıı ama, bır bakmiijsını/ bıcımcı sanat yaptığını ıddıa cdcn baş,ka bıu gcrccklığı tlaha doğru yakalamiij Kımın gcrçck(,ı oldugunu, kımın olmaclıgını ayııtctmck oyle kolay ü; değıldır 1 ılcbı bılgı, felsefı bılgı gcrektııır Kcn dı gcrçekcılık anlayıijimı ozetlcrscm % u nıı sovlcvcbılırım İnsanın ıyı yonlcıını kotu gıbı, kotu yonlcrını (oıncğın bırey cı, soıumsu/, scvgısı/, adalctsı/ yonlcıı nı) ıvı gıbı gostcrmck gctçekı,ılık clcğıl dır Kapıtatıst sıstemı sanat yoluyla ^u ya da bu bıc,ımdc ıyı gıbı gostcrmck gcrc,ckcilık clcgıldır Bunun tcrsıdır geı cckc,ıliK Ya da bcnım gcrçckçılığım boylc bır geKjCkcılıktır N A Ya^anan donem, ya^anan Jo HLitı nındt romtiıut ı>c roman ılışkıu ho ııtnunJa mlır Jıı^ııııııyoruınuz'' Donenı romanı vcya ronıanhtrı tanıntını nasıl kar$dı\or\wiuzt> Bunıı gır{tk\ılık Jan clc ahlığınmla mıul bır lııblo (ikıyor Zor katlanılıı bır doncmdc ya^ıyo ıu/ Donemın o/cllıklerı hcr ^cyc oldu ğu gıbı sanatci ı,cvıcsınc, ronıana cla cgcmcn olmu^ durumda Doncm ronıa nı dıyc bır ijcy var clbcttc Bu post mo dern dıyc nıtclcncn donemın duıumun lomanıdıı Fost modcrn ıdcolojıyc kar jjiyım ama, donemın post modctn dıyc tanımlanan ozcllıklcrıyle post modcrn bır tablo yarattığını kısmcn kabul cdı yoıum Doncm ıomanı, ayrıksı c,abalar dışında sıstemı aklıyor, sıstcmın ıstedığı ınsan tıpını aklıyor Cıeçenlerdc cner)i uzmanı bıı arkadaşırn soylcdı Amerı kan yaşam anlayışının nc clcnlı tukctım cı oldıığu bılınır Eğer Çın halkının ya şam du/eyı Amerıkalılar'ınkının yarısı na ulaijirsa, Dunyanın tum dogal kay nakları on yılda tukcnccekmı^ Boylc bır Mstemı aklayan sanat gerçckçı olamaz Gerçckçı olmayan da guzel ola maz Ccrçekçılık temcl bır yontem so runıı, ınsana tavır alı% sorunuduı bcnım anladığım Biçımcılık, gerçekustuculuk gıbı sanat akımlarına e^ılım gosterenler temelde ınsana donuk sanat yapı yorlarsa yanı ınsa nı ılerletcn, sıstc mı clc^tıren sanal yapıyorlarsa onlaı da gerçckçıdır S K Cıozledı gıın kadarıyla ro nuınlarınızda hi( dc £ijM() c ıı bır ozcllıh var kı o da şn Hcı/un butun urıınLrınızdi toplıtnısal nıotıflcrı bırey \cl yaşan/ı/ar ıçındc algılı\oruz Daba da açarsıik, bu nıotıfU r t^oğu roınancımızda oldttğu gıbı bazır, olu\ınu\ toplumsal dayanı^ınalarda bu anlanıda unıut vcruı gclışn/ckrdc dcgıl, bırey\cl zaaflarda, <d nıaifin, olamamı^ bayatlarda, yıtırılın uuzcllıklcrdc c,ıkt\or kar^umza Bu an lamda \ız toplumsal ılctınızı ulması gc nhımhn değıl dc daba c,ok olmaması Hirckındm baharak gondc rıyorsunuz okuytıcuya Bıı alışılınışu gorc tcrs bır bakış açnı ortaya koytıyor kuj/cınuz Ne den yaşama hoyle tcrsındcn bakıyoruı Dunyanın vc ulkenın ne haldc oldu ğu ortada Bırcyler ve onların olu^tur duğu «ruplar ıyı durumda olsaydı, ulkc bu halc gelmc/dı Ya/dığım lomanlarda olumlıı tıplcmclerın, olumlıı ozcllıkle ıın, umucıun anlatımı cla var, yok dcğıl llatta goıccc bırçok ba^ka lomandakınden daha la/la var Ancak gercek ya^amda olduğu gıbı bunlaı, ozellıkle donemın o/ellıklcrıne kos,ut olarak, baskın dcgıl, yaygın, hıç dcgıl Demın anlatmaya çaliijtım Olmayanı varmı^ gıbı gostcrmck, olanı abaıtmak gcrçekçı bır tu tum değıl Cierçckçılık ıddıasındakı bır çok ya/ar boyle yapıyor Sanıldıgı gıbı ılcrıtı bır tutum dcğıl bu, avnı ncdcnle yapıtın gu/ellıgını dc bo/uyor Sonuç olarak, yazdıklarım dcğıl, yaijam ters ge lışıyor Onu bo/madan yorumladığınız da cla terslık duzclmıyor N A tkııuı romanınız "Ktmlık"t obur romanlarınızdan ayıran başat ozcllık ro nıanın gcrccklığı ıçtnde kurgusal yanın otckı romanlarınıza gorc daba agtr ba\ıııası Başka bır dcyı{lc bu roman ohıırlc rı/ıc gorc daha az gcrçckçı Buna \ız nc dı\orsunuZ'1 Boylc bır ıcın/an kurguuma uc dc n gc rc k gordunuz •* A/ once, bır ıııunc "gcrçekçı" ya da gcıçekçı degıl" dcmcnın kolay bır ış olmadığını soylcmıijtım Ba?ılanna gore "Kımlık' tum romanlarım ıçınde en gcıçekçı olanı Yanı kurgusal anlamda, teknık anlamda cn gerçekçı olanı Sı/e, "yanlı^ clegc rlcndırıyorsunu/" dıyc mcm Bır bakıma onemlı olan, ayrı ayrı hcr okuıun algılayışı, anlanılandıri!;i Fakat yıne de ^unu soyleyebılııım Bana gore "Kımlık" kurgusal anlamda, teknık anlamda yazdıklarımın en sadesı, en ıddıası/ı S K Cjccmm vc buvunu bır butun olarak duşunur\ek, ozcl yaşamımzdan, gorıın gcçtrdıklerınızden hangılcrı romanlarınıza yansıdt, kcndı ya^amınızdan nclcrı vc na\ıl damıttınız urunlcnnızdc•> Yazarların şaırlerın ya/dıklarının bu yuk çoğunluğu ozcl yaşamlarıdıı Ancak o/el yaşamdan anladığım nc Bır olay anlatıyorsunu/ dıyelım Bu olay kendı ba!}inı/dan geçmi!} olmayabılır Boylc bır koşul yok Bır arkadasınız, tanıdığınız yaşamü}tır olayı, ya da Dirınden duy Kaan Arslanoğlu Yapraklar go/lerıdır mc^cnın Dıyenlenn ardından Tanrımı/ da Ciızlendı mağaraya Oradan uflcdı olumu Dcnızın dıbındckı karanlıktan \ los gcldın Bejan Matur, hoş bulasın tnandığın butun tanrılar scnı korusun • Rüzgâr Dolu Konaldar / Bejaıt Matur / Avc\ta Yayınlan / 112 s CUMHURİYET KİTAP SAYI 359 mussunu/dur Ya da bcn/eıı olayları bai}ka bıı ycıleıdc okumu^sunıı/dııı Veya kafanızda canlandırmı^smı/dıı, va zarken, ya da yazmaya başlamadan çok once Bunların hcpsı bcyınc gclen tum goıuntuler, duvumlar, bıFgıleı algı landıktan sonıa bıı bakıma kı^ının o/cl ya^amı halıne gelıılcı Bı//at yaşamak ya da kafa canlandıımak Hcı ıkısı de ner vazarda var I akat oıanlaıı degısjk tır yazardan yazaıa Bana gclıncc Ya^a mı^ olayım, ya tla tumuyle kafamda canlandırayım, ıyı bıldığımden cmın ol duğum ^eylen ya/arım ancak Lğer ya zar bazı olguları geıçcklığı varmış gıbı gosterıyorsa, gcrçeğe olanıldığınce sa dık kalmah, olabılıılık ılkesını noijlama malıdır Bosluyorsa, ya/dıkları yapay va pay sırıtır, basıt, can sıkıcı va da komık olur Ancak, yazdıkl.ırının geıçck oldu gu yonundc bır ı/lenım buakmıyoısa lioyle bıı icldıası yoksa, ı^te o zaman ıs tcdığı gıbı kuıgufayabılıı uıununu, ıstc dığı gıbı yazabılır Cıcrçcklığı bılcıek o şckılde yorumladığını, yaptığının bılme me/lıkten kaynaklanmadığını sanat gu cuyle, sanat dılıylc hıssettırmelıdır bır şekılde S K Tum bunlar bıle^kı \ındc ortaya çıkan genel yaşam goru\unuzu vc bunun sanatınıza nc gıbı bır yordam olarak yan udıgını knata dılc gc tırmck gcnk\c nc lcr soylcrdınız > İnsanın ortaya çıkısjndan bu yana tc mel mucadclc, ılcrıcı azınlıkla, tutucu gerıcı çoğunluk arasında geçıyor Bılım de, sanatta, polıtıkacla, yaşamda durum boyle Hakım sınıflaıın kıtlelerı yonctc bılmc, yonlendııebılme yctcncğı (ısteı baskı yoluyla olsun, ıstcr ıkna yoluyla) ışte toplumlatın bu temcl ozellığındcn oturu varoluyoı vc gelı^ıyoı llerıcı a/ın lık dcrkcn cic, genel olarak toplumda, o/el olarak pek çok alanda ılcrıcı, tuiıı ııı kutupla^masınm dcğışık bıçımleıde ortaya çıktığını bclırtmek gcrck Daha açık soylersek, gcneldc ılcrıcı gıbı goıu nen bır bırey ya cla grup, o/el bıı alan da tutııculuğu temsıl edcbılıyoı Ya c\d tutuculuğun cn ılerı kesımlerde bıle temsılcılcrı bulunabılıyor, veya bu cğı lım baskın halc gelebılıyoı Karı^ık bıı sorun Bcnım amacım, hcı alanda ılc rıcı azınlık ıçındekı yerımı alabılmek Bas,ka bır anlamda cla benım ısım ılerı azınlıkla Bcnım kaygım, bu grunun da ha guçlu, daha aklı ba^ında olması, her alanda ne ıstedığını daha ıyı bılebılmesı, kendıne, kendı ınsanına, kendı cmelle nne daha ıyı sahıp çıkdbılmesı kaygısı O nedcnlc roman yazıyorum Onlar ıçın roman yazıyoıum Bana bcnzer ın sanlar ıçın, ya cıa ben/eyebılecck ınsan lar ıçın Savunduğum ınsanı değerlerı savunan ya cla savunabılccek ınsanlar ıçın • Devrimciler / Kaan Arslanoğlu / Bulunmaz Yayınalık/ 2H4 s SAYFA 9