Katalog

0 C A K 1 9 B 7 Necdet Neydim ödüllü dört çocuk kitabıleğeriendirdi 3. sayfack Hasan Erkek, Ingeborg Bachmann'ın •o oyunlannı değeriendirdi eriendirdi 7. sayfadn <v. sayfada Iskender Savaşır, Bejan Matur'un şiirini Kaan Arslanoğlu ile romanları üzerine eştik 9. sayfada MtT/UP' Cumhuriyet I Z E K üzyılıımzı antatan ir tarihçi 3 ric J. Hobsbawm, ilgi ve bilgi alanı çok niş ve çok derin bir tlüşünür vc yazar. nca bilginin yalnızca dünyayı anlamak ıacına ueğil aynı zamanda onıı •ğiştirmek isteğine hizmet ctmcsi rektiğini düşünüp, düşünürün bu ldaki sorumluluğunu iliklerine dek •yan ve bu sorumluluğun gereklerini rinc gctirmek için, tarihin ve çağının itik oîayları üzerindc durmaksızın jşünüp yazan bir bilgin. Kcndisi ademik çevrelerde tarihin nabzını /rıntılarda yakalayip dinleyebilen bir ^man olarak tanmmaktadır. !obsbawm'ın ilgi alanı ağırlıklı olarak ızyılımız. Hobsbawm, "Devrim Çağı", 'apitalizm Çağı" ve "Emperyalizm ğı" adlı yapıtlarıyla yüzyılımızı rinlemesine tahlil etmiş. "Sosyal /ancılar", "Devrim Çağı", Aillctler vc Milliyetçilik" gibi yapıtları Ümize çevrilen Hobsbawm'ın ırkçe'dcki son kitabı "Kısa 20. Yüzyıl 141991 AşırılıklarÇağı". :>bsbawm'ın tüm yapıtlarını dilimizde mck en büyük dileğimiz. t izyılımızın bu önemli yazarını ııtmak istedik sizlere. USTIN ROSENBERG * iobsbavum VK J. 902'clc Rationalist I'ress Association, A New Catechism acllı bir broşiir yayımladı. Klasik Roma . Katolik inanışının yazılı açıklamalarmda olduğu i, bu broşiir Lizun bir sorıı cevap listcsinden oluordu. Bununla beraber, Hıristiyanlık inancınclan . laik insan aklına olan iııancı yansıtan bu brosjiir uyandmcı bir giriijlr lıaşlıyor: '(). yü/yılı barış, özgürlÜK vc gcliışiııı yılı olarak ad(.Ijtıyoruz. ()na insaıılıgm yü/.yılı adını vcriyoruz. /oni yiizyılılan, batıl inan(,°ları olmayan bir ılin, sa^ ;sız bir politika, maddiyatçı (paracı) olmayan bir iııı vc sanat, acı vc kcitülük iccrmevcn bir tvfah ta • ctliyoru/. Mlbctte, 20. yü/yılın bitimindc, tam 93 yıl sonra, Inı lcrin iladc cttiği durıım ilc günürnüz arasındaki v'iik zıllığı hissctmcınck nüinıkütı dcğil. Ilcr ııc ka.• barı.';, özgürlük vc ilcılcmc adıvla anılsa da bu ı/yıl, dünya savaşlarının, kitlclcr üzerindc görülnıe H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 3 5 9 miş düzcydc terör estiren zorba iktidarlann ve 19. yiizyıldaki dedclerimizi bile derinden sarsabilecek bir barbarlığa (hcnüz oluşum balindeki ülkelerde bile) dönüş yiizyılı oldu. Dalıa ayrıntılı sorular sormadan bu zıtlığı anlayamayız. 2(). yüzyıl niçin Rationalist Prcss Association'ın çizdiği toz pcmbe tabloıum aksiııe dönüştür1 1991 tfc Sovyetler Birliği'nin rcsmcıı çözülüşü ile zirveye ulaşan tarihscl komiinizmin ani vc kcsin ç(>küşü, dcıin bir biti^, tarihsel bir döncmin düniişii olmayan bir lıiçimdc kapanışı düvgusunıı yarattı. Ortak kanı, tarihçilerin gizli silahı olarak adlandırılan gcriyc diinük dcğerlcndiınic yöntcmi ile bu yüzyılın karmaşa sına bakılabileceği yönündcdir. Bu tarihscl dönenı bir bütiin olarak scrcscrpc öınimüzılc; artık olııp bi tcnlerin nıatıtı^ının ahlaki, politik vc sosyolojik bir açıklamasını yapmanm zamam j;cldi. Bu gorcv, 1990'ların cntclcktücl atmoslcıindc özcl bir ilgi görmcktc. 20. yü/vılm tabribatları öylcsine büyiiktü vc olayların akı.şı ovlesine yöıı dcği.'jtirdi ki (yüzyılm sonundaki olaylar bir yaııa) bu durunı kcnıli gclişimi içindc köklü Avdınlanma inancınm soruıı lanmasına yol açtı. Bu çabada, modcrn gcnel tarihin akışına (Büyük Anlatılara bağlı olarak) sistcmalik bir açıklama saglamak istcycn her tiirlii giri^imi özdliklc marksist olanı rcddcdcıı postmodcrnist bir uyanış (disillusionmc.nt) buluruz. Bu uyanışa politik vaatlc rin evrensel biçimlcrinden ama özellikle sosyalist biçimlerden bir geri çekilme eslik etmektedir. Bu katmerli şüpheciligln altında, kcsin tarihsel bir iddia yatar. Bu iddia, şu anda bitmekte olan bu döncmin sadece 20. yüzyılın kendine özgü can çckişmesi değil daha çok Âydınlanmanın 200 yıllık politik tarihinin can çekişmesi olduöu iddiasıclır. Şöylc ki, gclecekte daha özaür toplumların oluşumunu sağlayacak sosyal değişiklikleri işaret eden, aklın gelişiminin ve tarihin hareketinin görüldüğü dönemin can çekişmesitlir söz konusıı olan. "Postmodcrnist sav", iistü kapalı olarak âydınlanmanın "moclern" cağının öldüğü fikrine dayanır. I'^cr bu tarihi sav, 20. yüzyılın çıkışına dayandırılarak geçerli kilinabilir.se mutlak surettc postmodcrnizmin cn güçlii kozu olur. Tcrsi bir L\Uruımla ise, icice geçmiş şüphecilik ve bozgunculuk, daha çok entclcktüel vc politik uyumsuzluğun bir bcliıtisinc dönüşcbilir asla yaşanan zamam anlama nın bir temcli dcğil sadece bir göstergcsi olarak. tıyor nııı? 20. yüzyılın akışı, tarihin marksist anlayışını çürütüyor mtı? Bizlcr artık sosyalist politikaların modasımn geçmiş olduğu postmoılcrn bir çağda mı va^ıyoru/? Bu soruları ccvaplayabilmck için önccliklc bir adını gcrivc gidip, yiizyılı bir biilüıı olarak gör mcyc çalüjmalıyız. IZric Hobsba\vm'ın Kısa 20. YiizDcvumı 4 savfaıla. *" 20. yüzyılın tnrihsel kayıthırı bu s;ıvları hiiklı çıkar