Katalog

fıısunun % 15lık artüjina karşılık ()L( D ulkcluının nufus yoğunîuğıı s,ımdıden ıkıyc kallandı ) Bu sadetc. çevıe u/uındekı basıncı aıttırmayacak ve belkı daralan Kuzcy ışgucu, aıtaıı etnık getgmlıkleıı de ıçıncle baıındııa cak Ku/ey'e yogun bıı ışgucu goçıınc yol a^dcak gıbı goıunuyoı İkıntısı gı detek vayılan endustrılc^nıcnın kontrol altına alınamamasıyla dcıınlc^cn ekolo )ik kıı/dır "Cevre açısından bakıldı ğıntla eğcı ınsanlığın bıı geleceğı ola eaksa kapılalı/mııı on yıl kıı/leıının gelectgı so/ konıiMj olama/ " Yırmıncı yu/yılın akışı postmodeı nı/mın bııbıııne bağlı entelektuel ve 1 polıtık şuphecilığını nalclı çıkartıı ıni' Hobsbawnı ın bu tattışmasından uç ana sonuç çıkaıılabılır Bırıncısı, modern dunyanın tarıhını sıstematık veya "butunlukçu" açiklama çabası buyuk yazar olsun vcya olmasın sadece yanılmış entelektuellerın bır ta kıntısı değıldır Bu, modern dunya ta rıhının doğasi gereğı ampırık olarak verılen bıı geıcklıliKtıı Avıupa yayı lımcılığının acımaM/ mantığı ılk defa pek ÇOK ınsanı tck bır jeopolıtık sıstem ıçıne kattığında bu durum 19 yuzyılda zatcn ıyıtL gozlcı onune serılıyordu Bu, buyuk olçııde sıstcmatık ve tarıhı açıklamanın gereğını ınkâr etmc arayı şında olanlaıın gozlerı onunde açık se çık olarak u/anmaktadır Bu donem dunya savasjarının, kuıesel dcvlet sıs temlerı u/erıne oturtulmu^ ıdeolojık kaıma^anın, tum dunyayı etkıleyen ekonomık patlama ve krızlerın, tum ın sanlığın yu/yu/e kaldığı ekolojık vc po lıtık meydan okumalaıın çağıdır I lobsbawm, bu tarıhı noktanın kapı talıst karaktcrını aras,tırmamn onu an lamadakı cn oncmlı anahtaı olduğunu dıı^unuyor Hobsbavvm'ın bu konu u/eııne nc deıeee yol aldığı sorgulana bılıı 1 latta ana onermenın kcndısının dogıuluğu da taıti'jilabılıı fakat bu dıı ııınıd.ı bu olavlaıın daha lyı bıı .ı*,ıkl.ı masını da vapmak gcıckır Bu noktad.ı açıklama çabasından, epıstcmolojık s.uphecılıgc guı çckılıs, yetcrlı olmaya caktıı İkıntısı, bı/, o donemde urctılmı^ ılcılcmccı polıtık teoıılerı geçersı/ kı lan, rasyonalıst 19 yuzyıl ıyımscılığını çuıuten, 20 yu/yılın travmalarına vc ııonıluınc dcğıl bu yuzyılın kendısıne bakıyoıu/ I arklı bır "postmodern' çağda mı vasıyoıu/'1 Kuçuk bır nokta nın belıı tılmcsıne de fayda vaı Maıx ın laıılıın harekelı anlavışı basıl bıı ılulune ınanuna dayanmıyoıdu Kapital ın ya/aıı, 20 yuzyılın Ratıona lıst Pıess Assocıatıon'ın vaftı/ıne kendı adını veımeyebılııdı Aksıne Marx en tclektucl entıjısının çoğunu, Aydınla nıa ılc oıtaklik kutan kapııalısi toplu mun nıçın Avdml.ınmanın ıdcalluım geıçcklcştıımcde bıı cngel olıışturdu ğunu gosteıcn, anıtsa! Aydınlanma elestııısmc adadı Bııeyın polıtık o/ gurlugu hakımıvct VL somuıunun yenı 'ekonomık' sınıfsal ılı^kılcıınden avrı lama/dı Kapıtalı/mın getırdığı, o/el lıkle pazarın anarjjik ıckabetçı mantığı nın sahıp olclugu, uretıtı ınsan guçluk leıındekı buyuk aıtıs,, sosyal gelışım su retının mantıksal yonunu tcrketme pa hasına geıteklei;tıııldı Bu <,elışkılerın anlam bulcluğu ıkı/ rormlarda, devam edcn sınıf (,atı%ması vc pcrıyodık eko nomık kıı/lerde Marx, ınsanlığın gelış mc ılıtımalıne olan Aydınlanma ınancı nı yıtırmemesınc ıağmen sosyalıst geg %ın sıkıntılarını ılerlemenın tarıh otesı yasal.ımula degıl, bıı toplıım olaıak kapıtalı/mc O7gu ^clı^kılcttJc goımuş tu llobsba\\nı m tatıhı b.ı/ı sal teoıık kıımlaıtl.ı degıl dalıa 19 yıı/vıh ^ekıl lcndııdıgı gıbı 20 vuzyılı da ^tkıllen dıınıekte olan eijitsı/ gelışımın akı^ı SAYFA 6 ERICJ. HOBSBAVVM R Sonuçlar usya'dan lngıltere'ye goçmuî; bıı aılının ogluyla Avustıııvalı bır aılcnın kı/ından 8 Ila/ıran 1917 de Iskcndeııve'de dunyaya geldı Aılesı llobsbavvm ıkı yaşındavken Vıyana'ya dondu, Hobsnavvm on uç yaşin daykcn BerlınV ta^ıntlı 1 lıller ıktıdara gelınLe de Ingılteıe'yL ycMİe^tı Lrıt | llobsbawm, unıveısıteve ogrtntı ha/ırlayan St Maıylebone okulun da okudu, burs ka/anıp Cambııuge Unıversıtesı Kıngs Kolejı'ne gırdı "Kıngs'e hcr $cvı bılen bır (,ocıık gelmıı?" bıçımınde bır soylentının vayılması na neden oldıı liakkındakı bu bılgılen edındıgımı/ kavnak olan Raphael Samuel ve Cıa reth Stedman Jones taıahndan derlenen Ğulture, Ideology and Politics: Essays for Eric Hobsbawm (London 1982 Rouıktlgc and Kegan Paul) adlı ya pıtta Pıeteı Keuneman'm (Granta, 7 lla/ııan 1959 taııhlı sayısından alınmış) "hrıt I lobsbavvm A (jambııdge Pıohlc 1939' basjıklı yazısından, tarıh oku maya başlayan Hobsbawm'ın daha bırınei somestı oğrencısı ıken Granta'va gıdıp ıs. ıstedıgını ve habereilık, fılm elfijtırmenlığı yapaıak ga/etecılıkle og rencilığı bırlıkte yuruttugunu oğrenıyoru/ Oğrcnımını tamamlayın<.a (,am bırdge Unıversıtesı Tarıh Kursusu'ne oğretım goıcvlısı olarak gıren Hobs bavvm, l.ondra Bırbcck Kolcıı'nde Ekonomık ve Sıyasal Tarıh pıofesorluğu yaptı, Stanford'da ve Massatnusetts Instıtute of Tecnnology'dc ogıctım uye lıklerınde bulundu 1988 1989 oğretım yılında, New York, New School for Socıal Researth'da konuk profesor olaıak dersler verdı • soylenebılır Ya postmodern olduğu^ Kesınlıklc hayır Yırmıncı yu/yılın ve yuzyıl sonunda ınsanlığın kar^ı karşıya k.ıldıgı zorluk Iarın anlaşılmasında kapıtalızmın bır teorısı merkczı oncme sahıptır Bu zor luklaıı tanımlamak ıstcyen herhangı bır ılcrlcmecı polıtıka /aten bu zorluk Iarın kaynağı olan kapıtalıst sosyal ılışkılcr ılc bağ kurmalıdır ıtınde yonunu sapmii; bu çelışkılerı an latır Kapıtalızmın genel krızının hakım nlduğu, soöuk bır sava^ın yaşandığı, dunyadakı koylu sınıflarının ço/ulme sının lıı/landığı ve kapıtalızmın en bu yuk coğrafı genışlemesının tehlıkelı e^ı ğınde eskı Sovyct Bloku vc Çın'dekı sona eren bu yu/yıl ıı,ın ne soyleycbılı rız'' Sırasıyla korkunç, ılham verıcı, ^a ^ırtıtı, soluk kcsıtı vc urkutucu olduğu Son bır sonuç, Hobsbawm ın bu kı tapta nelcı veıenıldığının otesıne üjaıct etmehdıı Ikı vu/yılın uzeıındekı vaılı ğı ıle e/ıcı bıı guı, gıbı lelakete do^ıu ko^an kapıtalı/mın goıuntuleıı yınele nen bır motıl olu^tınnı.ıktadıı Bu kı tap da onsc/ıleıden yoksıın degıl mı dır^ Hobsbav\ ın'ın anlatımında bu umutsuzluğıın Sovyetleı Bıılığı nın co kusııyle gen,ekte ne kaclaı baglantılı olcluğu uıkkat (,ekıcıcıdır 1 lobsbavvm ıçın bu (,okus cjfte bıı yeııılgıyı goste rır Bu ycnılgı Batı'yı, kapıtalı/mın or taya gkardıgı sosyal esıtsızlıklerı a/alt maya zorlayan polıtık ve jeopolıtık kaı sıt guçleıı ortadan kaldıııı ve gecıcı bır kontrol altıncla anar^ık eğılımleıı oıta ya çıkaııı Burada bır anlam olmasına raömen tum hıkâye bundan ıbaret de gıldıı Aşırılıklar Çağı, kapıtalıst toplıım laıda muhalefetın kaynağı ve adalet ta leplerı konusunda sessız kalır Yıne de bunlar, sava^ sonrası doncmın refah dcvletlerı ve sosyal demokrat polıtıka ları arkasında yatan dış bır nedenden çok emek hareketı taleplerının ve mu cadclclcrının ortaya koyduğu baskılar dır Hobsbavvm, neredeyse sosyalıst ohtıkaların gerçek zemınının Sovyet• Bırlığı'nın varlığına bağlı değıl daha r çok kapıtalızmın varlığına bağlı oldu ğunu unutmus gıbıdır Eğcr boyleyse bu kadar umutsu/ ol masında şa^ılacak bır şcy yoktur Aslın da bazı şeylerın, Sovyetler Bırlığı'nın varlığından tok 20 yuzyıl sosyali7mı nın ıtıbarını sarstığı tartışılabılır Ve ge lecek hakkında soyleyebıleccğımız en az şcy eğer kapıtalı/m kuresel geliijme nın yenı bır safhasına gıııyoısa bu yenı safha poiıtık nıucadele ve cekısmeye yardım edemcv fakat ancak yenı lorm lar ka/andırabılır Bu yenı foımlat 21 yuzyıl sosyalıst polıtıkalaıının orta\a çıkaracağı gerçek tarıhı mutadcleleı u/erınc olacaktıı • E Mnnlhh Ruuu Vol 47 No 1 Jtıly Augıısl ll)')5tarıhlı \a\ı\ıııdaıı çcvınln/tşttı V ) Jııstın Rosenberg, The London School of Lconomıcs and lJolıtıcal Scı ence'da Uluslaraıası tlı^kıleı Bolunnı oğrctım gorevlısıdıı Ya/ar, yoıum vc onerılerı ıçın Wınıfıcd Amatıııa, ( hııs Boyle, Sımon Bromlcy ve dregorv 1 llı ott'a teijekkuı etmektedır l urh(,ı \ı \t< Ntırhdiı Kdiı l/l ınır ( n\i//// HOBSBAVVM'IN YAPITLARI llobsl>awnı m dunvanın ^j dılleııne ı,evıılen vapıtla ıını bıı saytaya sıgdırabılıı ız ama makalelennı sığma/ Sayılau bııu yakla^anmakaleleııyle ılgılenenleı onu ııına vavımlanan Culture, Ideology and Politics adlı yapıta alınmış olan K.Lith MLC lelland'ın 1982 yılında vap tıgı bıblıyografya deneımsıne bakabı lııİer Buıada, va/ılaıının vavımlandıgı deıgılcrden ve bu vazılaıın konulaıın dan anıak kutuk bıı bolumunu sıınu yoı u/ Bu bıİL okuvutuıııın kahısında I lobsbavvm'ın eme^ının tapını vt nıte lığını canlandıımasına yaıdımu olacak tıı tspanyol, Macaı, Çek, Fransı/, Ital yan, Polonya, Ai]antın, Sovyet bılımsel dergıleıınde ve otekı bırçok ıılkcnın dergılerınde tıkan va/ılaıından ba^ka ya/ılatının yayınılandıgı Ingılı/ce deı gıleıın kısa bıı lıstesı !joyle Bulletm of tlıı Souri) loı tht SitRİy ol I aboıır llıstoıy 1 tononııc llıstoıv Rı\ıe\\ L conomic [ouınal, Maı\ısm Toda\, New Lelı Revıevv, Nevv Statesman, Past and Pıesent, Sı.ıcnı.c and Soııet\, Labouı Monthlv, Cranta, Deadalus, Maıxısl Quarterly, Intcrnatıonal Socıal Scıenci Jouınal, Journal ol l'easant E Siudıes, |ouınal of Lalın Amerıcan Studıes, Amerıcan Sotıologıcal Revı e\v Lnglısh llıstorıcal Revıew, Quaı lerly Revıew, (jambrıdge Journal, Af IO Assıan and World Aflaırs, Hıstory loday, lournal oi Socıal Hıstory, Polı tıcal Quaıteıly, World Today, Journa lısm Studıes Revıew, The Sotıalıst Re gıster, vd Hobsbavvm, kendı adı yanı sıra I lanus Newton takma adıvla mu/ıkle ılgılı makaleleı, o/ellıkle ca/ elestırılcıı (ve The Jazz Scene adlı bır lutap) |ohn, Shaıe/ ( entuııo/ Thomas Grene/ |ohn I larrıs/ |ohn Peaıson/ FH Ramsbury takma adlarıvla ce^ıtlı gaze te ve dergılcrc resım, muzık, edeoıyat ve sanat konularında makaleler, kıtap elestırılcıı, oykuler ya/mı^tıı, ıınlıı kı^ı leıı tanıtan poılreler çı/mi!;tıı Bılımsel makalelerınde ılgılendığı konulaıdan gelısıgu/el sec.ılerek ha/ır lanan .ış.ıgiclakı listc dc llobsbaum ın ılgı alanı hakkında okuyucuva vaıclımci olabılır 1 Iavdntl.it/ kovlu avaklanma lan/ ıs.1,1 sınılı/ sendıkalasma/ mc/lıep leı/ tarıkatlar/ tarım/ kapıtalızm/ gangstcrler/ mafya/ dervımler/ yoksul luk/ empcrvalı/m/ anaıs.ı/m/ gerılla lar/ ıdeolojı/ 1 atın Amcııka/ avdınlaı Eııc | Hobsbavvm ın (19S7'vc dck) yayımlanan bellıba^Iı kıtaplannın lısie M lsc ijoyledn Primitive Rebels (1959) The Age of Revolution 17891848 (1962) Turkçesı Devıımler (,agı adıyla Verso Yayınlan'nca yayımlandı ) Labouring Men (1964) Industry and Empire (1968) ( Furkçcsı Sanayı vc lmpata toıluk adıvla Dost Yayınlan'nc.ı basıl dı ) Bandits (1969) (Tuıkçesı Sosyal Isyancılaı adıyla ve Nccatı Dogıu çcvı rısıylc bır kaç kc/ Basıldı Son baskısı Sarmal Yavınevı ) Revolutionaries (1973) The Age of Capital: 18481875 (1975) The Age of Empire: 18751914 (1987) Nations and Nationalism Since 1780 "Procramme, Myth, Reality" (1992) (1780cten Gunumuzc Mılletlci ve Mılhvctçıhk Pıogram, Mıt, d c r çeklık adıyla Ayrıntı Yavınevı'ncc basıl dı )(1992) Avııc.ı Ilk Sınıflı Toplumlar As\agil Uretim Far7i ve Doğu Despotizmi (1985 Bırey ve loplunı) adlı dcılunu ıçmde bıı makalcsı de 'Maı\ ılc. 1 n gels'ın Ya])illaıında Pıekapıtalıst Ku ruluijlar" başlıgı altmda luıkçeyeçev l bulunmaktadıı • CUMHURİYET KİTAP SAYI 359