Katalog

Rene Huyghe "Mona Lisa "yı Kaya Ozsezgin'in dilimize kazandırdığı Rene Huyghe'ün "La JocondeBir Başyapıtın Anatomisi" adlı kitabı, İmge Yayınları'nın ileride oluşturmayı düşündüğü sanat kitapları dizisinin ilki. Dizinin ikinci kitabının da yine Kaya Özsezgin'in çevirdiği Emile Bernard'ın "Cezanne Üzerine Anılar" olacağını ve yakınlarda çıkacağını da belirtelim. FERHAT OZGUR "La Joconde Bir Başyupıtın Anatomisi" E limı/.dc Imgc Kıtabcvı tarafından çıkarılan ve Kaya Ozsezgin'in dilimı/e ka/andırdığı Rene lluygheütı "La JocondeBir Başyapıtın Anatomisi" adlı kitahı var. İmge Yayınlaı ı'nın ileridc oluijturmayı düşiındıığü sanat kitapları dizisinin il ki bu kıtap. Dizinin ikinci kitabının da yine Kaya Ozsezgin'in çcvirdiği Emilc Bernard'm "Cezanne Üzerine Anılar" olacağmı "ve yakınlarda çıkacağını da belirtelim. Lconardo d.ı Vinci (14251519) dcyince akla o kadar çok şey geliyor ki.. Do£>a bilgini, nıühendis, mimar, zoolog, geometıi, lcl.sele, li/ik tutkunu ve belki dc bunlardan arta kalan zamanlannda da ressam. S | cli yorul a> duğu zaman sol eliyle de aynı mükem mellikte çahşançünkü, Romorantin'dc Ana Kralice için yapılması dü şüniilen büyük saray ve park tcsislcrinin projesini sol eliyle cizıli. (1) Kuşçıılardan kalcs.e konmuş, muhabbet Kuşlannı satın alıp, hayvanları hcmcn oracıkta havaya salarak hürriyetlerine kavuşturan özgürlük dü^künü, Mılano sarayına ressam dcüil de bir çalgıcı olarak giren bir dena...(2) 1 Ier şeye rağmen Leonardo'nun La Joconde'u bitirebıldiğine ^ükretmeli. Çünkü Pa pa X. Leo'nım da belirttiöi gibi "bu adamın her isj yarıda bıraktıgına şaşmamak geıvk, eline daha lırcayı almadan rcsmin bittikten sonraki nalini diiijünüyor, yani i^e batjindan değil sonundan başlıyor." (î) Lakat öyle de olsa Vasari'nin yorumu yine de de^işik. Vasari'ye göre üstat, Floransalı Frencesso del (îiocondo'nun eşi Mona Lisa'nın portrcsinc dört yıl eınek vermiş, ama ona son bicinıini bir türlü kazandıramanııştır. (4) Lconardo, Joconde'u 1503 (?)15ü5'te yapmaya başladığında portrede bir çığır açacağının farkında mıydı acaba? Çünkii dafıa 3040 yıl öncesinc kadar Italyanlar kendi portrelerini yaptırmak için l'lamanlar'a başvuruyorlardı ve Flamanlar taklit resminin emsalsiz viıtüozlarıydılar. Aynca Frederico del Montelretro'nun bir dizi >ortre yaptırmak istediğinde, Vcrroccıio, Mantegna, Boticelli dururken, f'Iaman Juste de Fand'ı istemesi ilginç değil miydi? (5) lşte bu anlamda Leonardo, La Joconde'da öncelikle ltalyanlar'a özgü bir virtüozlukla birlikte, poıtreye konu olan kişinin içinde bulunan, onun içine karışmış olan gizleri 10 La Joconde'un gizleri 1 de göstermiş oluyordu. Bu gizler neydi? Joconde'un tutkuları, korkuları ya da tartışmalı cinselliği mir* Yoksa hümanizmanın beşiği Italyan ruhunu taşıyan başm o muhteşem ovalliği mi? Bu gizleri açığa çıkarmak için Leonardo, saydam ve yağlıboya üzerine pratik dencyler geliştirmiş olan I'laman rcssamlarının hava perspektili konusundaki araştırmalarından tutun da modelin yiizündeki tcbcssümü sağlamak için çalışma seanslarında çalgıcılar getirmesine kadar çok çeşitli yollara başvurmuijtu. Rene î Iuyghe de kuş kusuz La Joconde'un bu büyüsüne kapılmış bir sanat tarihçisi olarak onun yüceliğini ve baştan çıkarıcı estetik özelliklcrini irdelemeye koyuluyor. La Joconde, Leonardo'nun sanatında öyle bir merkezdedir ki, I luyghe'e göre sanatçının "Leda", "Aziz Anna ", "Valtizci Yahya" ya da "Bachııs" adlı tablolan La Jocondc'a bağlanmaktadır Minki. Orncğin yazar, sanatçının 1474 yılına doğru yaptığı "Ginevra Benci'nin Portresi"nde Joconde'un tebcssümünü sezinleten bir hava bulur. Huyghe bu kitabında Joconde'u inceleıken, portredc ruhsal alanın sınııı olarak nitelendirdiği başın "ovalliği"nden, ellerin duruijiına, dudağın hareketine, kumaş kıvrımlarma kadar uzanan bir analize girişjyor ve cle aldı ğı elemanları rcsmin öteki elenıanlany la ilişkilendiriyor. Hcrhaldc Leonardo'nun şu sözüne yürekten inanmış ol sa gerek Huyghe: Bir resim, ya da her türlü figür bctimlcmesi, öyle bir biçim de yapılmalıdır ki, resme oakanlar, durus ve harekctlerden rulıta geçenleri anlayabilmelidir. (6) Wölfflin'e göre de Lconardo, Mona Lisa'da, resimde bi çimlendirme olgusunun resmin ruhu oldıığu dü^üncesıni (.loğrulamı.ş oluı. Lconardo, La Joconde ile görünür nes nelerin görünmez yönlerini kavradığı, varlığın ruhsal boyutunu clc geçirdiği CUMHURİYET KİTAP SAYI 343 SAYFA