Katalog

Rudolf Bahro ile sosyalizm, Yeşüler, sanayi ve tinsellik üzerine "Sahici maymunlar sadece ormandadır. ğunlaşmasına dayalı bu megamakineyle insanlık bir yüzyıl daha yaşayamaz. BLI illiyet bağı gerçi insanların çoğunluüıınca seziliyor ama nihai sonuçları kavrannııyor. Buna bir de kuleler yapmaya dönük erkekçe iptilâyı ekleyin bu da başka bir netlcnsellik düzlcmidir. Tüm bunlar yeterince derin kavranmıyor. Aynı zamanda ckolo/ı düşüncesi iyi bir kariyer dc yaptyor, ıktidar clitinc kadar tızanan bir kariyer. Kimya, otomobil vc ııüklccr cnerjı cndiistrisinin patronlarına artık çoatklart bilc iyi gtizle bakmıyor. Ekolojik dcgcrlcr toplıımsal söyleme gittikçc daha fazla hakim olııyor. Büliiıı bunlar sizt ctkılemcını^ görünüyor. Bir seylerin harekete geçtiöini inkâr edıyor değilim. Modern yapı, krizde olduğıınu biliyor. Bu hakikaten dcv bir ilerleme. Ama hayat tarzımızın kurtarılabilir olduğuna inanmaya hâlâ devam ediyoruz. Roma'nın çöküşüne benzer biçimde, beyaz bir merkezin emperyal varoluşu korunmaya çalışılıyor. Bizi öldüren, Iransız Devrimi'nden bcri her Ycni kılabıııız Apok.alypsc odcr C,c yurttaşın GüneyKral olmak istemesi ı\t ciııcr ııcıtcn Zcit'ta (Kıyamct vcya ycdeğil mi? Pekâlâ, ^imdi her sey, bir biini bir zamanın rııhu) Demokratik Altün olarak sarsıhyor. Fkolojik düşünccmanya'ııın geçrniyndcn ziyadc "cndihtyi püskürtmeye dönük histeriyi nercrıyclkapitali\t ik.tisat topltııntıııun o/ıdeyse memnuniyet verici buluyorum. ınüzlı&ı" dc ınojgul oluyorstııııız. Bahro Bu, bir seylerin harekete geçtiğinin en kıtaplarında hcp oldıığu üzcrc, tahlıllcr güvenilir işaretidir. Kimya patronu parlıik ama co'züm yolları ba&nazca Henkel'in, Yeşiller'den Josehka FiscDiinyamıı gcri kalaıundaıı k.opmayı i\tıher'le tartışmasmdü körü körüne "her yoruınıtz Ayrıca, "kendı kcndinı tclcf şeye ayncn devam" vaazı vermcsini alın cdı\ın nıantı&ıııtn taınamcn giiııışığına mesela. lşlerin böyle gitmeyeceğini tacıkarılması" ihcrıudc ııc diyc dtıruyoruıııuz k/r1 Vcrilcıı ortada, bu mantıŞj, zatcıı bii ki o da gayet iyi biliyor. Bu nedenle böyle azgınlaşıyor. F.sas sorıın, düşünbcr yöııiıylc bilıyoruz eede bile, toplumun hayatın dcrinlikleApaçık hale gelmiş olan bclirtilerrinden doğru yeniden yapılanmasının dir, endüstri toplumumuzun derisine tabu olmasıdır. Mcvzu etlilen sadeee sıvansiyan hastahklarıdır. Fakat sorunun nırlamalardır, son kertede kozmetiktir. kaynağına gelince, yani endüstri sisteminin bizzat kendisi, insanların çoğun Çıkış yolıınu bıılmuşa benziyorsulıığuıuın hâlâ bununla sorunu yok. ıııız: Kcııaını dünyadan yahtmak, ıncdiFkolojinin, endüstri sisteminin atığı t(i\yoıı, tmsvlltk, ycni bir manastır hayaolan çirkin etkileri bir biçinule hallet //, komiiıı hayatı için ccsarct. Sağlıklı kır mek olduğuna inanıvorlar. Şiar bellı: bavasına itırazumz yok, ama birkaç kır lyi bir merhemle sivilceleri yok ederiz. koıuihn'tnitn pınltılı rcfahıyla bu cndihlF.lbette ki insan araç kullanan bir var rı makıtıcMiıe karşı cıddıyc alınacak bir lıklır ve bu anlanıda eııdüslriyeldir. I'akıirşı model suıiıibilcccğinc sahiden inakat bugünkü sapkın endüstri sistemiyıııyor ıııuMiıııtz' Dc/ilig/n ö/ıünc böyle le, muazzam sermave birikimıne ve volbl ııi S/'zı harydcvnnıci olarak tııtuklatıp \ckız yıl Hüutzcn'c tıkan bir adamı savıınmanız cpcy mazoıst hir hal Ondaıı ııcfrct cdıyor olmalısımz. Cîcrçcktcn içimde bir nefret vardı. Ama onu aştım. Kitabım Die Alternative'nin (Alternatif) büyük başarısının da buna katkısı oldu. Nefrctimin hedeti tabii ki öncelikle Ulbricht'ti Prag Baharı'nda yapılan müdahale nedeniyle Sonra beni Bautzen'c kapatan Honecker oldu ama bıından ötürü kişiscl olarak ona kızmadım. Honecker'in on yıl hapsimi istediğini biliyorum. Muhtemelen Merkez Komite'den birileri "Bahro'yu bu kadar da abaıtıp sonra bai;imıza musallat etmeyin" dediği için sekiz yıl yedim. 1 lonecker'in on yıl isteını siyasal bir ceza talebi degildi, önemli bir küçük adamın hiddetinin ilade siydi. Şöyle diişünüyordu Honi: Bakın, bu delikanlıyı okuttuk, ona bir kariyer verdik, biitün imtiyazlardan yararlandı. şimdi de bize karşı geliyor. En çok bozulduğu bııydtı. Evet buna inanıyorum. Flndüstri sisteminin kendi marifetiyle çökiisünü de hesaba katmalıyız. Buna gü ve n ebiIi r i z. Fkolojik kriz nihai sınırdır ve geriye çckiliş pozisyonu, "küçük güzeldiı•" ilkesi olaeak. Kültiirlü bir geçis için ya|)ilması gcreken, bir Amerikan hanesinin tükettiğinin 25te biriyle idare edeeek bir hayat tarzı bulmaktır. Birkaç insanın fare kapanından çıkıp, kalabalıkla beraber koşmayı bırakıp, yeni bir şey inşa etme yi denemesini doğru buluyorum. BLiıa da en önemli şey tinselliktir. Tinsellikle kolkola girmedikçe, politika uhıksuz kalır. NAHLSOSYAUZM? HANGİ YEŞl? H\ÇH TKSEİ.UK? Rudolf Bahro Doğu Almanyalı. Radikal, muhalif vc entelektüel. Yapıtları dilimize ycni yeni cevirilmeye başjandı. Hk baskısı "Nasıl Sosyalizm? Hangi Yeşil? Ne tçin Sanayi?" adıyla yapılan kitabı epcydir tükenmişti. Bu yeni baskısında, kitabın adı "Nasıl Sosyalizm? Hangi Yeşil? Niçin Tinsellik?" olarak değiştirilmiş. Bunun için de Bahro'nun tinselliği öne çıkaran yeni görüşlerini yansıtan ekler yapılmış. Aşağıda Rudolf Bahro ile yapılmış bir söyleşi ve Hazal Deliçaylı'nın, Bahro'nun kitabını değerlendiren bir yazisını sunuyoruz lV'M'tc lirıch lloneckcr'lc »ıckıupla^tınız lronıyle belirttı^ınız gıbi, "kalc»ıı kuvvcth"ydı vc Demokratik Almanya'ıuıı çök.tiig'ü giinlcrdc So\yıili\l B/rlik Par/ısi'ne (Demokratik Almanya'nın rcİim pcirlisi) uıhtp çıktı^ınız için \ize tcşekkiir ctti. Moabtt hapıshancsindc 1l<>ııeckcr için bir anma konuşıuası yapınıiyı ciddi ciddi dihimüyor musuntız? Yargıçlara, bu adamın dıırumunun bir ceza vakası olmadığını söylemek istcrdinı. 1 lonecker'in arkasında Kızılordu'nun /üfcri gibi tarihsel bir vaka dıırııyorchı. Parlamcntodaki kı/.ıl bayrak Almanya'nın hakedilmiş kaderiydı ve Fedcral Almanya ile Demokratik Almanya Cuınhuriyeti arasındaki zıtlaşma tesadüt değildi. Demokratik Almanya, Alman ülkesinin daha zayır olan yarısıydı ve buna tekabül cden baskıeı bir rejimi vardı. Ama bu rcjim asla sadist değildi. Yapacağım konuşmada Demokratik Almanya (aımhuriyeti'nin meşruivetinı vurgulamak isterdim. Bu Demokratik Almanya'yı ve onıın teımsileilerini yargılamaya yetkili hiçbir Batı mahkenıcsi olamayacağım söylerdim. Böyle bir şey olauıksa da, bıınıı ancak "daha yüksek" bir mahkeme yapabilirdi. Ve o zaman ben de yargılananlar arasında otıırurdıım. lloncckcr Dava\ı'nda bir insanııt, birilcriniıı b'ldüriilmcsindcn vc takibata ıığnımavınltiı/ ki^isel sorumluluğıı sozkonuutydtı. Bcrlııı Dııvan'nda vurulanlar da \o'zkonu\uydu. Benim kendi dııvar hikâyem var. 1961 de duvarın inşasına içten içe sevinılim. Nihayet, dedim! () zaman 26 yaşındaydıın, lelsefe okumuştum ve duvarın ne anlama geldiğini anlamaya cak kadar bııdala degildim. Neler olacağını biliyordum. Daha zayıf olan Alman devletinde yaşayan insanların, alıkonulma/.larsa, kaçıp gittiklerini de biliyordum. 1 lonecker'e kıyasla biraz tlaha az suçluydum daha genç olduğum ve hiyeıarşide çok aşağılarda durdıığum için. Fakat Berliıı Duvarı'ndan açılan ateşlerin ardında acı bir tarihsel mantığın yattığmı gürmczden gclemez siniz. Savunmak istcmiyorum, ama Soğuk Savas/ın esas sınırı olduğıınu düsü nürseniz, Duvar'da olanlar çok a/ılır. 1 lele bu olanları avnı dönemde Doğu ile Batı'nm Uçüııcü Dünya'nın başma sardırdıklarıyla kıyaslarsanız. Şin/dt Demokratik Almanya'yı kortımanız altıııa alnıaııız vc lloııvckcr'ı, yaSAYFA 14 Pcki, gırclını kolkola. i'ınsclliklc ııeyi kastcdiyorsunuzj> Tinsellik ne yazık ki daima ispritizmacılık veya tanrıya imanla karıştırılıyor. Söz konusu olan, başka bir sey: Uygarlığın ilerlemesiyle, beynimizdeki kablo şebekesine gittikçe daha fazla şey yüklendi. Stereo setler, otomobiller, golf sopaları, evler, Kimliğinıizi bu şeyler üzerinden buluyoruz, insani imkânların tümlüğü üzerinden değil. (îeri çekilmenin gayesi, bu verili kimlikleri yıkmaktır. Bu gcrı çekıliş o kadar da ycni dc^il 70'lı yıl/arda binlcrcc insan kır komünlerıne katıldı vc özgür turplar yctiştirdiler. Ama bıılaşık me\claindcn ba)layan sorunlar ilişkılenn kaotikleşmesine kadar vardı. Ve hcrkcs ncvrozlartyla birlıkte gcri db'ndü. Bu pro/clcr başarısız oldu Başarısız olmaya da devam ediyorlar! Tabii öyle olaeak. Alternatif ortamlarda bunca toplumsal detormasyonun yeniden üretiliyor olması, bir itiraz gerekçesi olamaz. Bunlar, yeni çıkılan bir yoldaki çoeukluk hastahklarıdır. Fakat: Roma'nın çöküşii, birkaç yüzyıl iceri sintle ne kadar muazzam zihniyet tieği şikliklerinin mümkiin olabildiğini gösterdi bize. Peygamber mağarasııulan çıktığında, "dua et ve çalıs, ' ilkesi ve Aktif bir entelektuel militan: Rudolf Bahro HAZAL DELİÇAYLI Rudolf Bahro Doğu Almanyalı. Radikal, muhalif ve entelektuel. Henüz "dııvar" yıkılnıadan önce, 1977 yılında, Doğu Avrupa'daki halk demokrasileri nin yapısmı ve sistemini inceleyen Mevcut Reel Sosyalizme Alternatif ad lı bir kitap ya/ılı. Bu çalışm.ı nıeveut "sosyalist " rejimlerin dı^ında "yeni bir sol"un hayalini kuranlar nezdinde büyük yankılar yarattı. Batı solunun nıümtaz isimlerinden Raymontl Willianıs "Doğu Bloku'ndan biri kendi top lunı yapısmı, iktidar yapısmı, bunların ürettiği handikapları enine boyuna in eeleyerek bir 'alternatil' çıkarıyor. ()ysa bizlcr Batı'da böyle bir çalışmaya ba^lamaılık bile " diyerek kolları sıvadı ve "Ikibin'e Doğru"yu yazdı (Ikibin'e Doğru, Raymond Williams, Çeviren: Fsen Tarım, 19X9, Ayrmtı Yayınları.) Alternatif'in Fetleral Almanya'da ya yımlanması üzerine Bahro "C.asusluk" suçuyla tııtuklandı ve sekiz yıla malv kıını edildi. (jeniş çaplı uluslaıaıası bir kampanyanın etkisiyle 1979 yılında serbest bırakıldı ve Batı'ya geçti. Beklenenin aksine Batı'nın "eazibesine" kendini kaptırnıayarak dönemin en manalı raılikal hareketi olan Yeşillerle ilgilenmeye baijlaılı. Yesil hareketle sosyaliznıi teorik olarak bağdaştırma çabalaıından sonra, sosyalist söylem içinde kalmakla birlikte, "saf" yeşil denebileeek bir yaklaşıma yöneldi. Ardından "maneviyatçı devrimeilik" denebileeek bir çizgiye girtli. I ler seyi altyapıya, maddeye, sınıfa intlirgeyen sol kavrayı!;in insanların iç dünyalarını yoksullaştııdığını, tinsel varlığını inkar ettiğini söyledi. Ozgürleştirici bir devrimci dönıişümün, mutlaka insanın tinsel varlığını da kavraması gerektiğini vurgulamaya ba^ladı. Ona göre, insanın tinsel varlığı ve bu varlığın ona yönelttiği davranı^ ve eylem tarzı da "maddi hayatın" esaslı bir vurgusuydu. O halde, dü^ünsel ve duygusal bünyemizdeki yabaııcılaştırıcı bağları koparmak, devrimei bir özgiirleşme ugraşının olnıazsa olmaz adımı olmalıydı. Nasıl Sosyalizm? Hangi Yeşil? Niçin Tinsellik? adlı kitapta, Bahro'nun düşünsel macerasını etraflı bir şekilde özetleyen Tanıl Bora'nın uzun bir makalesi yer alıyor. Bu maeerıanın değiijik evrelerinden derlenmiş sekiz makalede ise, Bahro'nun kapitalist sistem, sınıl müeadelesi, devrimci özne, yeni sosya list perspektifler, siyaset, ekoloji, barış, zihniyet devriminin gerekliliği, tinsellik vb. üzerine görüşlerindcn bir demet sıınuluyor. Bu kitabın Nasıl Sosyalizm? Hangi Yeşil? Ne tçin Sanayi? adlı ilk baskısı epcydir tiiken.mis.ti. Bu yeni baskıda, Bahro'nun tinselliği öne çıkaran yeni görüsjerini yansıtan ekler yapılmış. Kitabın adı da, hcm Bahro'nun düs.ünce çizgisini daha iyi özetlemek için hem de yapılan yeni eklerin gereği olarak değiştirilmiş. lyi de olmuş. "Yeni bir sol'un niteliksel yanları üzerinde tlüşü nenler, "iktisadi akh" redıledenler için vazgcçilmez bir kitap... H Nasıl Sosyalizm? Hangi Yeşil?Niçin Tinsellik?/ Rud»// Bahro/ DerlcycnÇe vırcır laıııl Bora/ <'ıcni^lelilmi) 2 Ba\ını/ Ayrmtı Yayıııları C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 333