Katalog

Hazar Sözlüğü geleneksel bir romandan çok, bir anlatı derlemesi. Bu çılgın metne, verdiğiniz vakit ölçüsünde yaklaşabiliyorsunuz ve gcne o ölçüde ödüllendıriliyorsunuz. Yapıtın ba^arısı kısmen bu sözlükromanın devrimci yapısından kaynaklanıyorsa da okuyucuyu çeken daha çok azarın olağanüstü imgelem gücudür. Kitapta olağanüstü bir içermeyen tek sayfa yok... Milorad Pavıç, anlatı sanatını ycnılc yen yazarlar arasındakı yerını çoktan aldı Son romanı Hazar Sozluğu'nde, okuyucusunu buyulu bir sozluk ro man ıçındc, kaybolmuş bir halktn duşlcnndc gezdırıyor I Iırıstıyanlar, Mus lumanlar ve Yahudılerlc bırlıkte Batı'nın ve Doğu'nun kavşağına goturuyor bızı Savaşçı ve goçcbe bir halktır Hazar lar 6 ve 7 yuzyıllarda Hazar Dcnızı, Volga ve Don arasında bir krallık ku rarlar Bir yuzyıl sureyle Karade nız'den Kafkasya'ya kadar uzanan bir bolgeyı egemenlıklerı altında tuttuk tan sonra 9 yuzyılda Kıv Prensı Svyatoslav tarafından yenılgıyc ugratılırlar Butun bir Hazar uygarlık ve kulturu yok olur, Hazar Dılı de I la/ar sorunu muammasını başlatan, Hazar Kaganının gorduğu duştur Ka ğan, duşunun derın anlamını ogren mek için uç dınden (Musluman, Hırıs tıyan, Yahudı) uç temsılcıyı sarayına davet eder ve bu temsılcılerden hangısı duşunu en ınandırıcı bıçımde yorumlarsa halkıyla bırlıkte onun dınıne geçeceğını ılan edeı Ve Ha/.arlar dın degıştııdıkten kısa bir stıre sonıa hıç bıı ı/ bırakmadan oıtadan kavbolııı Labirentinde kavbolacaöımz bir roman lar Bu uç buyuk dınden her bıri bu dın değıştırme olayını kendınc gore yo rumlar Işte bu uç farklı yorumu bir arada toplayan ılk Hazar So/luğu 1691'de Ioannes Daubmannus tarafın dan duzenlenır, ama bir nushası dışın da sozluğun butun baskısı engızısıyon taraından ımha edılır Yapıtın tslam, Yahudı ve Hırıstıyan kaynaldanna gore uçe bolunduğu ve uç alfabeyle yazılmış olduğu da bıze kalan bılgıler arasında dır 17 yuzyılda, bir Hırıstıyan Sırp, Av ram Srankovıç, bir Musluman Turk, Yusuf Mesudı ve bir Yahudı, Samuel Kohen, bu tek nushanın ızını surerek Ha/ar sorunu tartışmasını yenıden gundeme getırmek ısterleı vc bu amaç la buluşurlar, ama araştırmalarının sen tezını yapamadan olur hepsı 1982'ue Istanbul'da buluşan çağdaş araştırmacılaı uç duşavcısı ışe temel den başlamak ısterler, ama Yugoslav lsaılo Suk boğularak oldurulur, Mısırlı Muavıye vuıulur ve valnı/ea Doıothea Schuh/ havatta kalabılıı Olıım, bir ke/ daha duşav ularının buluşmasım en gtllcmıştı/ Milorad Pavıç ın Ha/aı So/lugıı dc 1 Ia/ar sorunu ustu ne, bir kırmızı kıtap (Hırıstıyan kavnakları), bir yeşıl kıtap (tslam kaynakları) ve bir de sarı kıtaptan (Yahudı kaynakları) olu^ur Pavıç, "Kaçınılmaz bir kadcr gıbı bırıncı sayfasından son sayfasına ka dar okunması gereken kıtaptan daha sıkıtı bir şey olamaz" fıkrınden, bu başyapıtı baştan sona doğru, çaprazlamasına, sondan başa, her yonde oku nabılen, ozetleyen, gelıştiren, orten, savaş şarkıları soyleyen, polısıye entrıkaları ve metafızık tartısmaiarla dolu bir ^ıır, bir şarkı olarak Kurarak uzak duruyor Işı, okuyucuya bir kullanma kılavuzu sunmaya kadar vardırıyor Hazar So/luğu geleneksel bir ro mandan çok, bir anlatı derlemesı Bu çılgın metne, verdığınız vakıt olçusun de yaklaşabılıyorsunuz ve gene o olçu de odullendırılıyorsunuz Yapıtın ba^arısı kısmen bu so/luk romanın dev ıımtı yapısından kaynaklanıyorsa da okuyucuvu çeken daha çok ya/arın ola^anııstu imgelem gucuduı Kitapta olaganustu bıı bulus, ıçeıme\en tek s.ı\Lı \ok Pıuısıs Ateh'ın \a\a^ ve lıı/lı a\nasi tek buıun tkfıgı olan adam gerıye doğru başmdan kuyru guna dogtu uçabılen ku^ va da tenı gıvsılcıının ııstundevmi!; gıbı gozuken pas,a Hazaı So/lugu, çıkı^ noktasını Hırıstıvan Yahudı \e Islanı kavnakla tından alan bıı tuı llyada Odysseıa Bınbır Cıete Masalları Yu/yılların kulturuyle beslenmış bir Şaık masalla Milorad Paviç'in "Hazar Sözlüğü" dilimizde rı dızısı Yava;; \AVMf tamamlanarak kapsamlı bir tarın kıtabı ohıstuıaeak bir hıkâyder kıtabı Bir dılbıfımcının, seruven ve vampır hıkâyesı meraklıları nın, dıış yorumcularının, best seller meraklılarının hatta elralı bakan bııının de ılgılenebılcccgı bir yapıt Roman tum anlama ya da hayal etmc o/gurluğunu bıze bırakıyor Insanı yol dan çıkaran bu yapıtı okumanın en ıyı yolu, onu bir so/luk gıbı ele almak bence, gondermelerı takıp ederek . bir maddeden otekıne geçerek Kırmı/ı, sarı ya da yeşıl kıtaplardan bırıyle de yetınebılır ya da bir kıtaptan dığerıne de atlayabılırsınız Bu masallar ve efsaneler dı/ısınde herkes kendını bir Hazar sayabılır ve arzu ettığı gırışten katılabılır hıkâyeye Nasılsa, yapıt kendı efsanesını kendı ıcad edıyor, efsaneyı gozlerımı/ın onunde kuruyor ve doöruluyor Pavıç Hazarlarla bırlıkte klasık roman turunu de ortadan kaldırıyor Bıtırırken, sozu, 21 yuzyılın ılk romanı olarak selamlanan Hazar Sozluğu'nun yazarına verelım, "Duş şey tanın bahçesidır ve bu dunyadakı butun duşler gorulmuştur bugune kadar Şımdı gerçeklıkle karşılıklı ılışkı ıçındcclırler ancak Yazdığınt/ı sev menı/ gerekır Hazar Sozluğu'nu du^unduğmude tek bir duygu anım sıyorum Korku Lskıden en gerçek, en otantık satııların, ya/arken en çok sev mıs, olduğumu/ satırlaı olduğunu duijunurdum Daha sonra anladım kı yalnı/ca korku içınde va/mış ol duğunu7 sayfalaıdu en ıyı sa\falaı Sınırı aştı^ınızın ışaretıdıı bu Bu kor ku yasak bir bolgeye gırmış ol duğunu/u habeı veıır sıze Romanda gerçek vaşamın si/e \eıdığı hcı şevı sıl ktlcmck geıekır (^iiıkıı vaşamın, sadık bıı bıçımdc aktarılmış olavlaiı cdebıvatta kıtsch olaıak çıkarlar kaı şımıza " • Düşlenimizi yönlendiren bir yazar: Milorad Paviç Okurun kahramanı olmaktan kaçınamayacagı bir roman: Hazar Sözlüğü "Hazar muamması bir çağrı yapıyor Okuyucunun, ıçıne gırmeiinı tstıyor Ben. bıztm olan ve tuhaf bir bıçımde auzenlenmış dunyaya dıkkat u'kmek ıstıyorum Hazarlar'tn çeşıtlt tuzları vardı Bu tuzlar dunyamızın zengınlığımn tek bir zengınltğe ındırgenemeyeceğının stmgelerıaır Dunyamızın gerçeklıklermı tek bir gerçe&e ındırgemek mumkun değıldır Hazar Sozluğu'nun ıçındekı uç kıtap kanıtlar bunu Dunyamn farklılığı, ıdeolojılerı, dınlerı, kulturterı ınKanlıg'ın sansıdır Hosgoru nıumhun olan tek ı^ozum yoîudur Kıtabımda Dogu ve Batı ruzgârları anısındiin geltnı^ fıkırler vardır Ha zar Sozltığu a\lıııcla henttn ıcındc ye lı$mii oldtığum dunyamn farklılığıııın aynasıaır ^ıınu ısrarla belırte SAYFA 10 yım kı, hıç kımseye saldırmak ama cında olmadım Hazar Sozluğu çık tıktan sonra, Yahudı doitlarım bu yuk bir cosku gosterdıler ve Ku dus'ten çok sayıda kıtap ntendt Muslumanlar da çok beğendıler Hazar Sozluğu'nu Yalnızca bazı Orto dokslar strıtıyor " Milorad Pavıç Sırp yazar ve şaır Milorad Pavıç'ı Rus Tazısı ve Ru/gârın Tersı adlı çalış malarıyla tanıyorıı/ Ama Hazar So?lu ğu, Milorad Paviç'in ılk romanı Hatta 21 yuzyılın ılk ıomanı Yuzbın so/cuk luk bir so/luk lonıan Ha/arlann Dın Değıştırmesı Soııınu uzeııne uç kıtap tan oluşLiyor, Hmstıyan kaynaklarını ıçeren bir Kırmı/ı Kıtap, Musluman kaynaklarını ıçeıen bir Yeşıl Kıtap ve CUMHURİYET KİTAP SAYI 333