Katalog

kctt, seyircisine sıradan 'aldanış'larla avunmamayı salık vcriyor. Yaşam aıılam sı/ılır, demiyor. Bıı lutımıu çok gerçekçi buluyorunı. Sevil Onaran: Beckctt'teıı tiyatroya kaymak istiyorıım. Bir vazınızda, Tiirk tiyatrosunıın ikibinli yıllarda dünya tiyatrosuyla buluşmaya lı.ı/ır olmadığmı, öıı cclikle altmısjı yıllarda oluşturulan yeniliklerin duyarsızca tükctildi&ini söylüyorsunuz. Buna neden olarak da, Türk tiyatrosunun özgün kültürel kimliğini bir türlü bulamaınasını gösteriyorsunuz. Niyc Türk tiyatrosu Batı'da oldugu gibi bir gelişme gösteremiyor? Ayşegül Yüksef: Bcnce Türk tiyatrosu 1945 1970 yılları arasında gösterdigi hızlı gclişmcnin kurbanı. Otuzbcş yıl içinde bir dolu yazar vc sanatçı yctişmiş ve Türk tiyatrosu o zanıanki Batı tiyatrosununkine yakın bir düzeyde tcnısil cdilcbilecek duıuma gclmiş. Bu başarı bize yctmiij, çiinkü kendi basarımıza kendiıniz ş.aşmışız. Bu şuşkınlık bugün de sürüyor. Oysa Batı tiyatrosu 1970lerden bu yaııa bir dolu seçeııek üretti. Biz isc seçenek aramakla tembellik ediyoruz. Yakaladığımız seçenekleri ise seyirci tarafından tutulduğu için öylc çok yineliyorıız ki, kısa sürcde, yakaladıgımız 'yeni', kahplaşıp sıradanlaşıvcriyor. Yazarlıkta da, yönetmenlikte de, oyunculukta da bu böylc. Bcncc gclişnıcnin tek kuralı ulaşılanla yetinmemek, bir dc kendini kusursuzca tılaşmış saymamaktır. Biz millctçe yctinmeyi ve kendimize toz kondıınııamayı pek severiz. Sevil Onaran: Avrupa tiyatrosuna baktığımızda özellikk altmıslı yıllardan bu yana, Peter Brook'un 'ölümcül tiyatro' diye adlandırdıgı gclcnekselleşmiş/kurıımsallaşmış burjuva tiyatrosuna Karşı geliştirilen, metnin ikinci planda kalılığı, görsel yanı ağır basaıı tiyatro eğilimlerinin öncın kazandıgı görülüyor. Bir tür 'alternatiP tiyatro söz konusu. Türk tiyatrosu bu baglamda nc durumda? Ayşegül Yüksel: Alternatif tiyatro, ycni bir duşüncenin yeni bir biçimle buluş tıı£u noktada oluşur. Bu tür bir tiyatronuıı etkin oIabi1 nıesi için dü şüncenın relse ri bir ağırlık taşıması, sahneye sunulan yeni biçiıninde de yadırgatıcı, kışkırtıcı bir estetik vuruculuk içcrmcsi gerekir. Kısacası, dört dörtliik bir 'yaratıcı güç' eylemidir söz konusu olan. Geniş,, bir dünya gö rüşü, bilgelik. incelikli bir duyarlık, genis, zaman ve ıızanı istenen düzeyde çalış ma koşıılları gerektirir. Biz de ise bir 'za naat' olarak başlanıış geleııeksel tiyatro. Bu zanaatı sürdürüyoruz. Tiyatro ealışmaları, cn kusursuza ya da eıı etkileyiciye ula^ma yolunda projelcndirilmiyor. Bir oyuıı saptanıyor ve sahneye uygulanıyor. Sonuç kimi zaman iyi, coğunlukl.ı da kötü oluyor. Seyirci ceken hcr oyuna da 'başarılı' gözüyle bakılıyor. Sevil Onaran: 1 ürkiye'de tiyatronurı gelişmesinde ya da geli^emenıesinde devlet tiyatroları ve özel tiyatroların sorunılıılukları nelerdir sizcer1 Ayşegül Yüksel: Özel tiyatrolar 1960'larda önemli bir işjevi ycrine getirerek Türk seyircisini Batı'nın avantegarde'ı ile tanıstırdılar, yerli yazarlara ' olanaklar tanıdılar. 1970'lerden bu yana enflasyonla boguşmaktan baş alamıyor lar. Seçenek oluşturacak bir "yaratıcı eylem'i projeIen direcek lUİçlcri yok. Ozclliklc İstanbul'da co gu oyuncular televizyon kanallarına kapı1anmış durumda. Bu ncdenle, tiyatroda düşük ücretlerle çalışmaya rıza gösterenler 'özveri'de bulunuyorlar. Ozel tiyatroların teıncl derdi 'dükkân'ı kaparmamak bu durumda. Çoöu sürekli bir kadroyu bes1 e y e m iy o r. Devlet Tiyatroları ise Kültür Bakanlıgı'nın bir genel müdürlügüne indirgenmiş durumda yıllardır. Büyük kentlerdeki bir dolu sahnesine ve Anadolu kentlerindeki sahnelerinc fabrikadan çıkarırcasına oyun üretiyor. Doğru oyun, dogru yönetmen ve dogru oyuııcularla ender olarak bir araya gelebiliyor. Kısacası, özel tiyatrolar her nangi bir ticarethane, ödenekli tiyatro kurumiarı da herhangi bir devlet dairesi gibi çalışıyor genelde. Tiyatro sanatı maddı ve manevi açıdan 'özerk' değil. Bir başka deyi^le, nc yapması vc nc yapmaması gerektiğini tiyatro vc* sanat dışı koşullar belirliyor. Sevil Onaran: Peki, Türk tiyatrosu yazar açısmdan nc durumda? Yazar yeterince destekleniyor mu? Ayşegül Yüksel: Yazar da aynı ortam içinde kendisine bir yol çizmeye ç.ılışıyor. Türkiye (iumlıııriycti kuruldıığundan bu yana yazarlar ycterincc desteklenmiş bcnce. Yctcncği olan oturur, yazar. İyi bir oyunu da hiçbir tiyatro red ıletmcz. Başarı kazanan bir oyunıın yazarı da ürctmeyi sürdürür. Yeni bir oyun yazan pek çıkmıyor son yıllarda. Daha dogrusu, Memet Baydur'dan bu yana öne çıkan, oyunları art arda scrgilencn bir yazara rastlamadık. Tiyatro yazarlıgı yeteneğinin öldügünü sanmıyorum ülkcmizde. Sanırım, yctcnckli gençlerimizin çogu televizyondaki reklamlara 'endeks lcnmiş' durumda. Yıldız Ecevit: Sevil'in Türk tiyatrosu konusundaki soru bombardımanını delip bir 'tiyatro' sorusu da bcn sormak istiyorum. Tiyatro cleştirisi yazılarınızı nc ılcn bir kitapta toplamıyorsunuz' Sürekli yayınlarda çıkan ve bir kitapta toplanma mış yazıların iziııi okıır yitiriyor. Araştır macı için ise kitaplık arşivlcrinde iz sür nıck 'ıstırap' oluyor. Ayşegül Yüksel: Inanır mısm, bunu yapmak yeni bir kitap yazmaktan daha zor. Çünkü, dağınık bir ınalzcmcdcn, kitap olabilecek bir bütiin olu^turnıak zorundasın. Bunun için de yoğun bir düzenleme, derleme işlemine gerek var. Yıl lara yayılmış yazıları anlamlı ve yararlı bir bütün içinde toparlamak için geniş mekân ve zamana gereksinim duvuyorum. Yıllardır böyle bir hrsat olmauı. Sevil Onaran: Mclih (^evdet vc Haldun Tancr'den sonra, Türk tiyatrosuyla ilgili yeni bir çalısma var mı sıradar1 Ayşegül Yüksel: Dogrusunu istcrscn, yıllardır bir Shakespeare kitabı olu^turmak var gönlümdc. Tanıtıcı olnıaktansa, aykırı ve şaşırtıcı olmaya özenen. Aına bcncc önce Yıldız'ın önerdigi eski yazıları toplamalıyım. Çünkü sekiz on Türk tiyatro yazan üzerine yazmış olduğum uzunca makalclcr var. Onları bir araya gctirirscm, belki tiyatro için, kolay ulaşjlabilecck bir başka 'ikincil kaynak' saglamış olurum. • MAYIS AYI OZEL DOSYASI: % RUHUMUZA UZANAN KARANLIK EL: IŞKENCE Tarih Boyunca İşkenceye Yaklaşımlar / Edward Peters İnsanlık Suçu: İşkence / Celal Ülgen İşkencenin Kanıtlanması ve Önlenmesi / Veli Lök Altıncı Kat / Uğur Kökden İşkencenin Edebiyatımıza Yansıması / Sennur Sezer VARLIK DERGISI ABONE FORMU • lyılhk (1.200.000 TL) • 2 yılhk (2.000.000 TL) • Avrupa ülkeleri: 1 yıl 60 DM / 2 yıl 100 DM • Diğer ülkeler: 1 yıl 50 $ / 2 yd 90 $ Ad, soyadı Doğum tarihi ve yeri Adres 125. YılcTönümünde Paris Komünü / Erdoğan Alkan c& Tanışma Anları / Posta kodu/ Şehir Tomris Uyar cs> Kendi Kendini Tanı / Vedat Günyol c& 75. Doğum Tel/ Fax: Yıldönümünde Necati Cumalı'yı Kutlarken / KonurErtop c& Cumalı'nın Abone ücreti olarak Oyunları Üzerine Kısa Saptamalar / Dikmen Gürün Uçarer c& Okuma TL'sını VARLIK YAYINLARI'nın Notları / Hilmi Yavuz c& Türkçe Üvey Dilimiz mi? / Füsün Akatlı I • İş Bankası Cağaloğlu Şubesi 158 Ayrılıktan Zor Belleme Ölümü /Atilla Özkırımlı c$> Dinozorca / Özdemirİnce c& Ben Unutmadan / Tarık 719 no'lu hesabına Dursun K. c® Sizden İyi Olmasın / Sulhi Dölek <=» Sait Faik İstanbul'u Yazdı, Ben de / Adnan Özyalçıner c& • Yapı ve Kredi Bankası Bir Maskın Öyküsü / Güngör Kabakçıoğlu c& Beden Fenomenolojisi İçin Düşünceler / Ömer Naci Soykan Çemberlitaş Şubesi 10324160 no'lu c& İlginç Bir Sav / Yusuf Çotuksöken <=& Kesit / Tuğrul Tanyol hesabına • Vakıflar Bankası Nuruosmaniye Öyküsüyle: Özcan Karabulut I Şiirleriyle: Ali Yüce I Afşar Timuçin / Cengiz Bektaş / Cezmi Ersöz / Şubesi 3032007019 no'lu hesabına Oğuzhan Akay / Küçük İskender I Necdet Batum /Aydoğan Yavaşlı / Erich Kâstner / Desenleriyle: Ferruh • 119822 no'lu posta çeki hesabına yatırdım. Makbuzu ektedir. Doğan / Semih Poroy I Kâmil Masaracı VARLIK, her ay, edebiyat ve kültür gündeminden özel bir dosya O usta kalemlerden yazı, öykü ve şiirler o kitap eki O cep kitap kulübü bülteni O toplam 84 sayfa ile bayinizde... (120.000 TL.) VARLIK YAYINLARI A.Ş. Cağaloğlu Yokuşu 40/2 34440 İstanbul Telefax: 522 69 24512 95 28 Abone ücreti TL'sını kredi kartı hesabından alınız. • V1SA • MASTER • EURO Kart No: Son Kullanma Tarihi: Kimlik No.: Kart hamilinin imzası: