Katalog

sınav vapma, not atma' nıakınesınc donusturuldu Ustelık, lıiç denıokratık ol mayaıı bıı yapılannıa ıçındc, lıcr turlu sorıımlulu£u taşıyan kışı duıumuna du şıuuldu Kontenjanlaıın yuksek olçude aıtııılması ve altyapının gclışmemesı ne denıyle, unıvcrsıtc hocalığı h/ıksel sınıı ları zoılayan bıı noktaya ulaştı A/ once sozunu ettığın Shakcspcarc dersıııde bu yıl 170 oğıencı vaı Smıf 90 kışılık Sınıfı dolduıan çocuklaıın soluğu odayı oylc bıı ısıtıyor kı, derse kış ortasında penye blu/laıla gıııyoıuz Sesımı/ı duyuıabıl mek ıtjiıı derste J\'iu AVA/ baöırmak du ııımundayı/ Lısans dıı?eyınue verdığım rııııı dtısfcıdc u/un sıııedıı, maça çıkmış bıı lutbolcıı kadaı yoğun bır cncrjı haı ciyoı gıbı hıssedıyonmı kuıdımı Oğıen cı kalabalığı nedenıvle, dets dışı saatler de de heıhangı bıı çalışma yapına olana £ı yok O/ellıkle bı/ını Kıkulte'dekı smıl ve o(ıs yeteısızlıg'ı uç boyutlaıda Değıl bılınıscl çalışma, clekanlıkça verılen ıdarı ışlcıı bılc bcıı .ııtık getcluı evdc vapıyo luııı Koıkaıım, koşullarda koklu değı şıklıkler yapılnıa/sa, pek çok klasık dcv lct unıvcrsıtesı 'dayanılnıa/' noktaya uld şacaktır Yıldız Ecevit: luııı olumsuzluklara kaışın yme dc bırçok meslektaşımız bı lımsel du/lemde uıetmevı sıııdutııvor Bu di sayıdakı avdınlık kışılcı umut verı yoı ııısaııa ' Sjınuel Bıckett Iıyatıosu' adlı ıncelemcnı/c gcçnıek ıstıyoııım Sovleşıvı 'kaıaulık t.ın çıkaralım Bu kı tabını/ı Bcckctt le vcnı tanıştıgım bu do ncındc okumuştum Beckett e, ona ya bancı olan bıı dılden Almanca'dan ulaşmava çalışıyoıdum Tıııkçe bıı kav n.ık bulmak benı çok ıııutlu otnııstı Zoı bıı yj/aı Beckett, edebıvatın sınırlarında 'dencyselleyen' bırı gelenckscl go/luk lerle onu anlanıaya çalışmak olanak dışı ((a£daş tıyatroyu da lomanı da Beckett ı tanıuıadan, onu anlanıadaıı bır yere otuıtnıak çok guç Çağclaş edebıyatta ikini.il kaynagın yaşamsal onemı var Ayşegul Yuksel: Bu nedenle de vaban cı dıllerde ve edebıyatlaıda uzmanlaşmış kışılerın Tuık^c urun \crnıcyc gıtgıdc dana ^ok o/cn gostcıdıkleıını sevınerek go/Ifiıılıyoru/ "Saııııifl Bctkctt Tıyatro su" tla boylc bıı katkı Bu calısmayı ya parkcn, ınsanlıgın yu/lcıtc yıllık seruve nını, klışeleşmib tunı anlatım tcknıklcrı ne sırt çcvırcrck ııdclenıı^ bır dev ya/a rın, o/guıve ozgun bır deneysel tavıı ıçınde, ınsanlıgın ılk ya/ıııs>al urunu sayı Ian soylcnlcrlc, çağdaş uygarlığın urunle rını bırbınyle buluşturduğu duyarlıgı ya kalamava (,alıştıııı Yıldız Ecevit: Sı/ın Bcckctt çah^nıa nı/da bcnı en <,ok ctkıleyen ne oldıı bılı yor musıınu/' Boylcsıne bır çetm tevı/l ınccleıne konusu olaıak clc alıp, ondan ıahat okunan bıı kıtap ortaya <,ıkaıma n u Yalın bıı dıl kullanınıı ıle kaleıne alınnıış vc 'acaba sonıa nc olatak' du şuntcsını kışkııtan meıaklı bır okuma cıdcnıını aınatjamış bır kuıgu çalışması nın uıunu bu kıtap sankı, Vor'u 'ko lay'mış gıbı sunmanın ustalığını ıçerıyor Bentc Beckert kıtabını/, bılınıscl bır ya pıtta yaratıcılığın salt ıcerıkte değıl, artıs tık du?lcmde dc varolabılcceğım kanıtla yan akaılcnıık bıı çalışnıa Bu ozcllık "Haldun Tanet" kıtabını/da da vaı Kı mı aıaştnmaLilaıın clındc ço/umsu/ bıı bılmeccye donuscn yapısalcı yontcnı, "Mclıh (.cvdct Anday rıy,ıtıosu"nda yu muşamış, 'dost' bır gorununı kazannıış Bılımsel çalısmalarını/ı nasıl kalcme alı Ayşegiıl Yüksel: Yaptığım bır çalı^ manın cstctık butuıılugunu bo/acak ay ııntıları elımdcn gcldığıncc ayıklanıaya çalışıyorunı Bır dc, yazma uğraşını, og leıımc uğıasıyla atba^ı gotuıuyorum O^rcnnıcnın gctııdığı to^ku, sanııım, yazıya bıı surukleyıtılık ka/andırıyor Kınıı /aman yazdıklaıınıa bakarak, an latmak ıstcdığım şc>ı çuk da ıyı oğrcn menııs olduğumu ya da ıyı bıldığıın bır şcyı doj*ru bıçıındc anlataınamıs olduğu mıı goruyoıum () /aman, korkunç acı Iar eckerek, talışmadakı parça ıle parça vc pai(,a ıle butun ılışkısı şlk bır netlığc kavu^uncaya dek, yenıdcn ogrenıyorum CUMHURİYET KİTAP SAYI 324 va IİA vcnıden ya/ıyorum Bu arada kor kunı, acılaı çckıyorum dogal olarak "ju mı ogıcndım, vctcrınte atı çekmcden, lıubır uıununu/ıı bcnımseyemıyor, bai; kalaıına da benımsetcnııyorsunuz Yıldız Ecevit: "Yaşama dayanabılnıc nın tek yolu, ınsanın duruınu ne dcnlı anlanısi/ olursa olsıın, yaşamın bır anla mı olduğuna ınannıasıdır," dıyorsunu7 Bctkett kıtabmı/ın bır verınde Kafka da, Betkctt dc, çağda1} ya/aılaıın (,ogu da metınlcıınde, anlamın yıtırıldığı bır 7a man kesıdınde anlamı aranıanın gerılımı nı >ansıtı>orlaı Bu nıetmleım vu/cvını delıp dcıınc ınebılcn okur ıçın 'anlamı <i,\, o/'u cle yakalamak bclkı dc olanaklı Bcckctt ı nasıl buluvorsunıı/'1 Çogıı okLi nın dusundugu gıbı o 'absurd' mıı va da 'kaıanlık mı sı/cc1 Ayşecül Yüksel: Bcckett'ın ya/ısının geıısındc hcm cok 'çocııksıı lıcııı dc ^ok 'entelektuel' bıı soıgulama \aı Insjn, dı yor, 'ycryuzu' kavramma 'dunya' kavra mının cklcnmcsıne neden olan tck yaratıktır 'Yeryu/u' yaratılmı^tıı, ama dunya'yı ınsan yaratmıştır üylcysc ııısan •onemlı'dır Madcm oncmlıdıı, oylcysc nedcn otckı canlı varlıklaı gıbı va^aııı kar^ısmda yenılgıye ugıuyoı \c olup gı dıyor'' Bu soıuvıı Sorokles tcıı Slıakcspc aıe'e tunı bııyıık \azaılaı soıınuş Bu so ruda 'absuıd' va da 'kaıanlık olaıak nı telenebılccck bır o/ellık vok Dahası, Bcckett, 'bılınç' deııcıı olguıum olup ol mcdıgını bılnuyoı, bunu meıak eciıyor Bu nedenlc, Bcckctt tıvatıosunda olum yoktur Bılıncın olup olmcdığını de ol meden bılcıncyız Boyle bır 'mcrak ı ya şamak bıle ınsam 'lyıınscr' kılabılır Bec ve LEYLA UZUN ysegul Yuksel'ın Yapısalulık ve Bu İJygulama (Mclıh Levdet An day TıyatroMi) başlıklı çalışması nın ıkıncı baskısı Cıiındogan Yaymları taralından 1995 yılııçındc vayımlandı Ilk baskısını 1982 yılında Ya/ko'nun ya yımlddığı bu kıtap, Yuksel'ın kendısının dc kıtabmın ondcyışınde bclııttığı gıbı, Mclıh ( cvdct Anday'm oyunlaıı u/crıne yapılmış kıtap ovlumundakı ılk çalışnıa olma o/cllıgmı taşıyor Aysegul Yukscl çalışmasının Ciırıs Bolunıu'nde, vapısalcılık ve yapısalcılık sonıası anlayısın oncusu olarak nıtclcn dırdıgı yjpı bo/uculuk ıle ılgılı gcncl bclırlemeleı yapnıakta, bu ıkı yaklaşımın çoğu kcv gozclcn kaçan bağıntısını ve yapısalcı yazın elcştırısının temcl lıcdcr lcrını ortaya koymaktadır Yazar, Yapısalci Yakla^ım Cıcncl Bakıs olarak başlıklandırdığı kıtabmın 1 Bolumundc, Yapısalcı yaklaşımın kokenını oluşturan dılbılımsel yaklasım vc kavıamları go/den geçıımektedır Yuksel, R Scholes'ııın, "Yapısalcılık en gcnış anlamıyla geıçeğı tek tek ncs ncleıde dcgıl de nestıeler arası ılışkılerdc saptama yuluduı' yargısına d<\ daya naıak, yapısalcılıkta olgulaıı bııbıtıne bagımlı bır butun parça ılışkısı ıçınde al gıl.ıma ılkesınden yola çıkan bır "oğren me" ve 'dcgerlcndıımc" ışlenunın soz konusu olduğunu belırtmcktedır (s 18) Bu bolumcle, yapısalcılığın oluşum surecme katkılaıı açismdan Rus biçım sclcılığı, Prag Okulu ayrıca R lakubson ve (] I, Stı aus'un goruşleıı de gcnel aıııa belırleyıcı yonlerı açısından okuvucuya aktaıılmıştır Yuksel, yapısalcı çozum lcnıc suıccmdekı uç temel anlavışı, butunun, parçalaıına olan mantıksal on cclığıne agırlık vermc, ortaya çıkaımayı amaçladıgı yapıyı, yu/eyde gO7İem lenebılende (yu7eysel yapıua) degıl, go/ lemlcncbılen gerçeklığın gerısınde (uerın Aysegul Yuksel, Yıldız Ecevit ve Sevil Onaran söyleşi sırasında A yapıda) arama \c butunu kuran bırımlcr aıasındakı bagiantıları "ıkılı karşıt lık'larda ohıştuıma olaıak somutlaştırır (s 46 7) Yapısalcı yaklaşımın yazın alanındakı yaıısımalarına vc anlatı turundckı yapısal çozumlcme oınck lerınc dc kıtabın bıı bolumundc yer vcrılnıektedır Çalışmanın 11 Bolumu, Melıh Cevdet Anday tıyatıosunun yapısal ço7umlcmesıne aynlmıştır Yuk scl Mclıh ( evdet Anday'ın tıyatro yapıtlaıında, tıyatronun gelencksel kur gusunıın otesıne geçılışını, oyunlaulakı dcvınımın daha çok ılılscl ctkenlcıe vc so)leşım bıçımıne davalı oluşunu ve an lanıın yoğun bır okuma eylcmmı gerek tııccck dcnlı ortuklenışını bu mctınlcılc çalışmasının temel nedenlerı olarak belııtmcktcdır (s 71) Ote yandan Yuk sel, çalışmasının amacını d,\ Andav'ın tıyatro yapıtlarmda yaıattıgı "devınım"ı dayandırJıgı yapılaıı bulmak, bıçımındc açıkça oıtaya koymaktadıı (s 71) Melıh Cevdet Anday'ın tçerdekıleı, Mıkado nun Çoplerı, Yarııı Başka Koıuda, Dıkkat Kopek Var Oluler Konuşmak Isteıleı ve Mufcttışler adlı oyunlarının vapısal çozunılemelerı, ay rıntılı ılışkıfendırınclcr ve soyutlanıa basamaklaıı ıçınde çalışmanın 11 Bolumundc yer almaktadır Aysegul Yukscl ço/umlcmelerının sonıasında yaptığı toplu degcrlendır mede, hcı oyun ıçın yazaıın çcıçeve olarak belulcdığı duruııı \c oyuna yan sıy.ın soylcşım dıı/cnının oyunlarının yu/eysel yapısını oluşturduğu ıçın ısc, oyunlaıdakı /aman, uzam, ılışkı ve ey geıektıgını ışaret etmcKtedır Anday'ın okuıa, onu "vasallaşmış' sanat bıçım leıının olııştuıcluğu bcklcntılcı ıçınc sokup hcmen ardından da bekleiı mcdıkle kaışı karsıya bırakarak yaşattıAı gel gıt'leıı onemfe vurgulayan Yukscl, Mclıh ( evdet Anday Fıyatrosu'nun yu/eysel yapısımn "kurumlaşmış" gos teıgcleım "yoruma açık' gosteıgelcre lcın boyutlaıının dcöerlcndırılmcsı donuştugu bır soylem duzenını yaıısıt tığını bclırır (s 2401) Yuksel'ın çcvumlcmclcrmde, oyunlardakı derın anlamın kurgulanışinda ya da tersıne bır ışlcmlc, derın anlanıa ulaşma çabasında, zaman Anday Tıyatıosunun ıç devınımmı oluşturan çok onemlı bır clegışken olarak ışaıetlcnır "^'uksel hcr oyunda zamanın belırlı bır alt değış kcnının kullanılmakta oluşunu belırlcmclerıne eklemektedıı (s 242) Anday'ın oyunlaıının tumunun kışılerın geçıcı olaıak doldıııduğu aıa u/amlarda yer aldıgını belırtcn Yuksel, bu ara u/amlarm yanında, 'genışlcven" va da "daralan ıkı ayrı dış u/amdan da so/ etmektedıı (s 243) Orncgın, Içcı dckıler adlı oyunda ıçerısı claı uzam, Komıscr'ın odası ara uzam, dışarısı ıse gcnış uzam konumundadıı Çalışmada, bııcyın kendı gerçeklennı kanıtlanıak ıstercesınc toplumla vc yaşamla hesaplaşması da ılışkı boyutun da, Anday Tıyatrosu'nun belırleyıcı ozcllıklerınden bırı olaıak kaydedılmcktedır Yuksel'ın deyışıvle "Zamanı vc uzamı kendı bırcyscl gerçeklıöını kanıtlama yolunda dcnetım altına alamavan, oıtaya somut bu eylem koyamayan Anday tıyat rosunuıı ınsanı, oyunlar boyunca deöışık cksenler ustunde surcklı bır tedırgınlığın vc bıreycc bır dırcnışın scruvcnını yaşar (s 245) " Kıtapta, burada kımı sonuçlarına yeı verdıgımı/ Toplu Değcılendırme sonrasında Notlar, Kaynakca ve Sozluk Boluınlerıne de yer vcrılnıcKtcdır Yapısalcılık ve Bır Uygulama (Mclıh Cevder Anddy Tıyatrosu) ılk baskiîıi sonrasında olduğu gıbı, bu kcv dc yapısal cılıga ılgı duyan pek çok okuıun yogun ılgısnıı uzetındc toplayacaktır, kanısın dayi7 • Yapısalcılık ve Bir Uygulama (Melih Cevdet Anday Tiyatrosu)/ Ayşıgıd Yuk \cl/Guııdogjtin Yayınlart/ 7 995 (1 Bd 1M2), Aııhara, 26i s SAYFA 5