Katalog

"Paris'in atan nabzını tutmava calıstım" HAÜL GOKHAN T T zun Yıllardtr Parts'te yastyorsulolojisi'ne kaydımı yaptırmıştım. Hocala/ nuz ve btldig'im kadartyla Türk rım Süheyla Bayrav, Âdnan Benk, Berke Vy edebıyatında, yurtdıst akademtk Vardar, Tahsin Yücel gibi değerli insançaltsmaları, uluslararası başartları yanında lardı, ama benim aklım hem edebiyatta yazarlığı ve yasamtntn konumu gereğı nehem de, kuşağımın birçok yazarı gibi, redeyse tek Türk yazartsınız Parıs'te yaşa"devrim"deydi. Mayıs 68 olaylarının etyan. Ve bu sehtr sizın ıçtn çoğunlukta dökisindeydik hâlâ. Türkiye'de öğrenci nülen bir yer Sadece Istanbul'dan değil, olayları giderek yayılıyor, işçi hareketiyle dünyanın bütün şehtrlertnden... Btr Türk bütünleşmenin yolları aranıyordu. O yılyazart olarak Parts'e dönmek nedır ve bu larda epeyce "sol" bir örgütün sempatidönüslerin Türk edebıyatına katkıları (kazanıydım. "Proleter Devrimci Aydınlık" yıpları) neler olmustur? dergisinin çeviri bürosuna gidip geliyor, bir yandan da Yeni Ufuklar, Yeni Dergi, Bir öykümde hep bir yerlere gittiğiPapirüs gibi o dönemin "kalbur üstü" mi, ama Dİr süredir, îstanbul da dahil, dergilerinde boy gösteriyordum. Memet hiçbir yere dönmediğimi yazmıştım. IsFuat'ın Altunizade voleybol takımına tanbul, artık, gittiğim Dİr kent oldu, döntransfer önerilerine aldırmayarak öyküdüğüm değil. Oysa Paris'e "dönüyocülükte direndim. Sonra, yeni çıkmaya rum", çünkü neredeyse çeyrek yüzyıldır başlayan Halkın Dostları'nda yayımla(Nâzım'ın deyişiyle söylersek "Dİr rubı nan bir yazım nedeniyle hakkımda soruşasır") Paris'te yaşıyorum. Ne var ki, deturma açıldı. Mahkemeye verdiler. Savcı tnir attığım bir kent değil Paris. Oraya yedi buçuk yıl hapsimi istiyordu. Ardın"dönüşler"in îthake'ye dönüşle bir ilgisi dan 12 Mart Muntırası ve Erim'in "Balyok. Bu dünyada varoluş biçimim, büyük yoz Harekâtı" başladı. Bir süre Antalölçüde, göçebe bir yaşamdan kaynakJanıya'da bir dostun evinde saklandım, sonra yor hâlâ. reddettiğim bursu bir yıl gecikmeyle ka"Kayıplar"a gelince. Bir yazar ne bir bullenerek soluğu Paris'te aldım. "Geliş kentte, ne de bir ülkede yaşar. Onun gero geliş" diyeceğim ama, tam da öyle olçekten varolduğu, kök saldığı yer diGdir madı. Ecevit 1973'te iktidara gelince çıdemiştim bir yazımda. Yine de derim. kartılan aftan yararlandım, daha doğrusu Ama Paris'in bana sunduğu hediyeleri yokluğumda yürümeyen dava düstü. Ben bazılan zehirli de olsa şukranla anmalıde, hazır gelmişken, Sorbonne Üniversi yım burada. Bir de, sevgili arkadaşım tesi'nde başladığım modern Fransız edeŞükran'la ParisRoma yolculuklarını anbiyatı öğrenimimi sürdürdüm. Sonra, malıyım ki, o da başka bir konu ki. Paris Aragon ve Nâzım Hikmet üzerine Prof. yalnızca hediycler sunmadı bana, kültür Etiemble'ın yönetiminde yaptığım dokzenginlikleri de sundu. Özlemin tadını, tora tezinden sonra, Istanbul'a döndüm. yalnızlığı, okuma heyecanını sunduğu gi1980 yazıydı, Boğazkesen'tlc anlattığım bi. Bunlan "kazanç" hanesine yazıyoo korkunç yaz... Tam üniversıtede bir görum. Oysa "kayıplar"dan sözetmekti nirev almak üzereyken 12 Eylül darbesi olyetim. Konuşma dilinden, çarşıda pazardu. Bu arada "Paris Yazıları'nı gazete ve da konuşulan Türkçe'nin sıcaklığından dergilerde sürdürüyordum. Uzun Süruzakta yaşamak, bifmem bir yazar için miiş Bir Yaz'ı yayımlamıştım, Kadınlar kayıp sayılabilir mi? Paris'te televizyon "Paris Yazıları" Nedim Gürsel'in, 19731993 arası, yani Kitabı baskıdaydı. Sıkıyönetim tarafınTürkçesinden (o berbat dilden) uzaktatam yirmi yıl boyunca çeşitli yayın organlarına Paris'ten dan toplatıldı her ikisi de. Hakkımda iki yım ya, bu da yeter. ayrı dava açıldı. Kapağı yine Paris'e at 19751984 yılları arasında Cumhurı gönderdiği yazılardan oluşuyor. Bu yazılar hem güncel niteliktım. Neden mi anlatıyorum bunlan? Payet'te ve Mıllıyet Sanat'ta "Paris Mekteler hem de kozmopolit bir Avrupa kentinin kültür ve sanat ris'in bırçok Türk aydınına olduğu gibi tupları" baslığtyla yaytmlanan yazılartnt etkinliklerini, yani Paris'in atan nabzını tutma amacını bana da kucak açtığını anımsatmak için. Yerel Kültürden Evrensele adt altında Bir de, gerçekleri bilmeden, Paris'te taşıyorlar. Içlerinde deneme özelliği ağır basanlar da var. Paris toplarken "Pans'le yazınsal bir ılışkt kur"sürgün edebiyatı" yalanını sürdürdümaktan çekındım" dıyorsunuz. Bu, Türk Yazıları dört ana bölümde toplanmış: ğüm gerekçesiyle, beni haksız yere suçlaçe yazmak ve Türk edebiyatında olmak 1 Dilleri Var Bizim Dile Benzemez, 2 Yazarlar ve Yazanlar, yanların kulaklarını çınlatmak için. Çünadına savaşımın verdıği btr çekince mtykü Paris Yazıları'nda bu konuyla ilgili 3 Paris Deyince, 4 Aydının Yeni Konumu. dı? yazılar da yer alıyor. Türkiye'de demok Paris Yazıları 19731993 arası, yani ratik reiime geçiş sancıları yaşanırken kongrelerden izlenimler. Diyeceğim, bu tam yirmi yıl boyunca çeşitli yayın organsidir, diyebilirim. Bir yazarın bakışı, bisürgündeki aydınların çoğu ülkeye döndört bölüm oldukça geniş bir alanı kaplarına Paris'ten gönderdığim yazılardan lim adamının tersine, her zaman sistemameye başladılar. Ben de, 1983'ten bu yasryor. Edebiyattan sinemaya, tiyatrodan oluşuyor. Bu yazılar hem güncel niteliktik olmuyor elbet. Rastlantıların, özel na, ülkeme özgürce girip çıkabiliyorum. plastik sanatlara, siyasi tartışmalardan tateler, hem de kozmopolit bir Avrupa merakların, iletişim araçlarının yönlenAma Paris'i mekân eyledim. Bu konumrihe varıncaya dek Paris'teki çeşitli sanat kentinin kültür ve sanat etkinliklerini, dirdiği bir dünyada yaşıyor olmanın da daki tek Türk yazarı da benim galiba. Alve bilgi etkinliklerinin izdüşümlerini yayani Paris'in atan nabzını tutma amacını payı var bu bakışta. Ama yalnızca bakmanya'da yaşayan yazarlar da var. Demir kalamaya çalıştım. Ve bunu yaparken de taşıyorlar. Içlerinde deneme özelliği ağır mak ya da duymak yetmiyor. Görmek, Özlü Stockholm'e yerleşti, Istanbul'a kebilgiçlİK taslamaktan uzak durmaya özen basanlar da var. Paris Yazıları'nı dört izlemek, katılmak da gerek, eğer içinde sin dönüş yapmaktan vazgeçerek. O, çok gösterdim. ana bölümde topladım: 1 Dilleri Var Biyaşadığınız çağın tanığı olmak istiyorsasevdiği Paris'ten uzakta, Stockholm'de zim Dile Benzemez, 2 Yazarlar ve YaAdını andığınız kitabın önsözünde nız. Ben bu yazılarla Paris'in kültür ve yaşıyor, ben çok sevdiğim Istanbul'dan zanlar, 3 Paris Deyince, 4 Aydının Yeni "Paris'le yazınsal bir ilişki kurmaktan çesanat yaşamına bir ölçüde tamklık ettiğiuzakta, Paris'te yaşıyorum. Daha önceki Konumu. Ilk iki bölümde edebiyat kokindim" derken bu yazıların Paris kentimi sanıyorum. Bilimsel nitelik taşıyan inkuşaklardan Paris te yaşamış yazarlann nuları tartışılıyor, 1970'li ydların Paris'inni değil, bu kentte izleme olanağını bulcelemeferimi de bir başka kitapta toplahemen tümü Türkiye'ye dönmüşler. Yahde gündeme gelen konular bunlar. Roduğum kültür ve sanat etkinliklerini koyacağım. Daha doğrusu topladım bile. O ya Kemal'den Ferit Edgü'ye, Ataol Behland Barthes'ın, Aragon ve Sartre'ın olnu edindiklerini söylemek istemiştim. da Yapı Kredi'den çıkacak. Adı: Başkalramoğlu'dan Enis Batur'a, geçerlidir bu duğu kadar Claude Simonc, Alain RobAma daha değisik nitelikte yazılar da var. dıran Edebiydt. sözüm. Bedri Rahmi, Ahmet Hamdi TanbeGrillet ve Margucrite Duras'nın da Bazı anılar, acılar, özlemler, yolculuklar. Paris, ülkemıztn (ve bırçok ülkentn) pınar, Sabahattin Eyuboğlu, Vedat Günyapıtlarına göndermeler var. Ama asıl Örneğin Yaşar Kemal'le birlikte yaptığısiyasi tarıh portrestne ve gra/ığıne uygun yol, bir dönem Paris'i mekân tutmuş yaönemlisi, yapısalcılık, ruhçözüm, Marxmız bir Avignon yolculuğu, Nâzım Hıkolarak geçmışten hugün göçmen veya styazarlardan aklıma ilk gelenler. Atillâ IIçılık gibi kuramların aydın ve yazarları met'in Paris'i, Abidin Dino ve Fikret sı surgün, bırçok Türk sanatçtsına kucak han'ı da unutmamak gerek tabii. Onun geniş ölçüde etkilediği bir ortamdan söz Mualla üzerine yazdıklarım. Sonra aydıaçtt 8O'lı ydların sonları belkı de Anado şiirlerini okuduktan sonra Paris özlemiyedilmesi. Üçüncü bölümde sergiler, çeşitnın günümüzdeki konumu üzerine bazı lu'nun sürgün çocuklarını koptuklan raht le yanıp tutuşmaya başlamış nice yazar li sanat etkinlikleri ve sinema var. O yıldüşünceler, yorumlar. Genelde izlenimme çağırma dönemı sayılabılırdı. Sizce, yatanıyorum. Bu yazarlann bazıları hayatta lar, Paris'te olan biteni bir ucundan da sel bir kitap diyebilirim. Paris Yazıları sanan bu siyasi sürgünlerın (gelenler ve değil bugün, ama çoğu aramızdalar. olsa izleyebildiğim yıllardı. Oysa şimdi için, ama bir Türk yazarının olaylara, kalanlarla) deneyımlerı Türk edebıyatına "Ben Paris'te değilim Paris benim içimyolculuklar, hep yolculuklar giriyor aragündemdeki sanat olaylarına bakışından bangı sonuçlart kazandırdı? (Yazarın önce de" gibisinden sözlerine tanık oluyorum ya, Paris'e dönünce de biriken işleri yoda izler taşıyor. Nietzschc'den de söz ülkesıne, sonra Paris'e, ya da StockIstanbul'a gelip gittikçe. Bedri Rahluna koyabiliyorum ancak, bir başka yolediliyor kitapta, Marx'ın aşk mektuplaholm'e, Berlın'e, vs.) yabancılaşması so mi'nin "Herifçioğlu SaintMichel'den culuğa çıkmadan önce. Ne diyorduk, nndan da. Bu değişik yaklaşımların, ' eknucu olusan btr 'ıçmeîezlik' durumu var koyvermiş sakalı" dizesi geliyor aklıma; evet Dİr de dördüncü bölüm var, siyasi lektik" diyebileceğimiz içcriğin ortak yödenılebılır mı?) ben dc Paris'te sakal bırakanlardanım, tartışmaların aydınlar nezdindeki yansınü yıllardır Paris'te yaşayan bir Türk ya Paris'e ilk gelişim bir seçim değil, zone var ki Bizim Köy'ü dışlamadım hiçbir malarını içeren. Ve katıldığım çeşitli zarının ilgi odaklarını gündeme getirmerunluluktu. Galatasaray Lisesi'ni bitirdif SAYFA 12 CUMHURİYET KİTAP SAYI Nedim Gürsel'den bu kez "Paris Yazıları" ;im (1970) Fransız hükümetinin "çaışkan" fmiş, yıl öğrencilere verdiği bursu reddetIstanbul Üniversitesi'nin Fransız Fi J 318