Katalog

adlı düzyazılar kitabında şunları okuruz: "Onüme bir yaşama yolu sermiş, bu üç yola üç kural koymuştum: Duymak, scvmcK, yaratmak! Bu yolcla kendi taşlarımı düşüyordum: Anadolu kayalıklarından kopardığım ve halkçi bir taşocağından çektiğim taşlan". Bir tıp öğrencisi iken düşündüğü bu yol, hep yürüdüğü yol olmuştur. Yukarıdaki satırların alındığı bölüme başlarken şunları yazmıştır: "Nc var ki ulusculuk ülküsü, halkçılık ülküsüyle birleşerek bir kan bireşimi gibi aktı damarlarımda. Bugün de, yaşadığım günlerden, düşlerimden, deneylerimdcn biriktirdiğim değerlerin başmda halk topragından kazıya kazıya çıkardığım ulusculuk tohumu gelir. Kendimi eleştirdiğimde, artı topladığımda, eksi çıkardığımda, bir Türk halkçısı olarak görüyorum kendimi. Kurtuluş Savaşı ulusçuluğuna aşıladığım halk ve emek dalı, benim dünya görüşü ağacımda devrimci bir çiçek gül açıyor" (s. 154). Yaşamı boyunca bu görüşünü şiirlerine aktarmıştır. Belirttiğimiz gibi, kendi vurdumuz ve insanı yanında, evrensel boyutlarada uzanmıştır. Yaşamı ile sanatı arasında tam bir uyuşum vardı. Çünkü, sanatını, tüm insanların, insanlığın mutluluğuna adamıştı. Onun için, şiirlerinde en çok yer alan sözcükler "sevgi", "insan" ve "doğa" idi. Insanlığın kurtuluşunu tam bir sevgide buluyor, insanın tükenmezliğine inanıyor, insanın insancıl bir yaşam içinde özgürce yaşamasını istiyordu. Bir ayağının Anadolu'da, bir ayağının da başka ülkelerde olmasınm nedeni de buydu. Son yıllarda, belirli bir öz odağında küçük küçük şiirler yazmıştı. Bunlar, bir imbiğin cam yuvarlağında billurlaşan damlalar gibiydi. Bu damlalar, düşlediği birikimi yaratıyor, yansıtıyordu. Son zamanlarında ortaya çıkan şiddet olayları ve ölümler onu bir hayli üzmüştü. Cumhuriyet Gazetesi'nin 1 Temmuz 1977 tarihli sayısında yayımlanan şiirinde şu dizeleri söylemişti bu konuda: "Olüm bizden önce çıkıyorsa sokağa/ Çiçek sevişmeden dökülüyorsa/ Yaşam bir gömüttür öyleyse/ Bir yanlışlık var bu düzende". Kansu, şiirlerinde güzel bir dil olan Türkçemizi en güzel biçimiyle yansıtmıştır. Sözcükler yerli yerindedir ve çın çın ötmektedir. Sözcüklerin, şiirde çok önemli bir yeri vardır. "Şiir ve Kavga" başhklı bir söyleminde şunları okuyoruz: "Şiir vurmaz, vurdurmaz; yaralamak, yok etmek, öldürmek değildir şiirin görevi. Ama, her direnmede, her savaşta, her kavgada yardıma çağrılır, sözcükler silahlandırılır, alana çıkar yiğitçe, ya da bir kayanın ardında yerleşir, öyleyse bir gücü var şiirin, o nedir, bu etki nereden geçer? Dize, sözcüklerin o yoğun gizilgücü, çoğu kcz, bilinçaltından geçerek açık güce dönüşür. Açık güce dönüşmeK, iç yaşantımızın sözcükler yoluyla gerçeğe açılmasıdır" (Yusufcuk, s. 3, Mart 1979). Sözcükleri böyle gördüğü, böyle anladığı ve gücünün ne denfi fazla olduğunu bilerek kullanmıştır. Şiirinin dili, yalın ve tam Türkçe'dır. Şiirlerinde hiç imge yok mudur? Vardır elbette. flk şiirlerinde, imge, alttan alta korunduğu gibi son yıllardaki şiirlerinde de korunarak çıkmıştır karşımıza. imgelerini, daha çok geçmişteki duyumsal bir algıya ya da o andaki bir coşkuya yaslamıştır. imgelerini daha çok renklere dayamıştır; gelenekselliğe uygun olarak seçmiştir. Şiirinde, imgeıerin yanında simgelere de rastlanır; bunları kullanarak olguyu, eski bir anryı, ckini, özgürlüğü canlandırmıştır. Bazı şiirlerinde betimlemeler de görülür, daha çok da doğayı, yaşaC U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 3 1 7 dığı ya da şiiri oluşturduğu çevreyi betimlemiştir. Emin Ozdemir, "Aydinlığın Çancısı" başlıklı yazısının sonunda şunları yazmıştır dili konusunda: "Ilk şiirleriyle son şiirleri arasındaki en büyük ayırım ve açılım bunların sözcük örtüsünde görülür. Türkçenin yürek vuruşunu yakalamıştır. Zenginliğine, anlatım olanaklarının genişliğine ulaşabilmenin çabası içine girmiştir" (Varlık, 1 Mayıs 1978). Ceyhun Atuf Kaftsu, şiirlerinin bir bölüğünü, yaşarken kitap olarak toplamıştır. Bilindiği üzcre, Bir Çocuk Bahçesinde (1941), Bağbozumu Sofrası (1944), Çocuklar Gemisi (1946), Yanık Hava (1951), Haziran Defteri (1955), Yurdumdan (1960), Baöımsızlık Gülii (1965), Sakarya Meydan Savaşı (1970), Buğday, Kadın, Gül ve Gökyüzii (1975) adlı kitapları sağlığında yayımlanan kitaplandır. Ölümünden sonra bu kitapları iki cilt olarak yayımlanmıştır. Fakat, bu kitaplarına girmemiş bircok şiiri olduğu bilinmektedir. Bu şiirleri derleyip toparlamayı üstlendim. Şimdiye kadar Güneş Salkımı (1991), Bir Kasabadan Resimler (1991), Halk Albümü (1993) adlı kitapları böylccc Bilgı Yayıncvi'nce yayımlandı. Yayımlanacak derlemeler ise Ayların Esintileri, Doğa Erken Kalkanda, Sonsuzluk Bayramı, Kardeş Sofrası adını taşunaktadır. Şiirlerini derleme işi, iğne ile kuyu kazarak sür mektedir. Ceyhun Atuf Kansu'nun düzyazılarının çok az bölüğü kitap olarak yayımlanabilmiştir. Bu yazılar da tarafımdan derlenmiş olup yayımlanmalarını beklemektedir. Derlemelerim sırasında, kaynaklarda belirtilmeyen bazı kitaplarının ve bu arada çocuk öykülcrinin bulunduğunu da saptadım. Bunları, Behçet Necatigil'in Edebiyatımızda Isimler Sözlüğü'nün 15. basımında (1993)belirttim. Kansu'nun şiirinin gelişimi, özelikle ri, tüm şiirlerinin kitap olarak basımından sonra, çok geniş boyutlu bir inceleme ile ortaya konabilir. Böylccc, Kansu'nun şiiri bütün yönleriyle ortaya çıkarılmış olur. • " ŞIİP va Kavga" Ceyhun Atuf Kansu 7 Aralık 1919'da Istanbul Bostancı'da dünyaya geldi. Annesinin ölümü üzerine, Ulusal Kurtuluş Savaşı'na omuz vermek üzere Ankara'ya geçen babasının yanına gönderildi. Ukokulu Ankara Necatibey îlkokdu'nda (1932) tamaınladı. Ortaöğrenimini Ankara Gazi Lisesi'nde (1938) bitirdi. Yayımlanrnış ilk şiiri de Gazi Lisesi'nin dergisi "Filiz" de 15 Ocak 1938'de yayımlandı. tstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni okurken ilk kitapları yayımlandı: Bir Çocuk Bahçesi'nde (1941), Bağbozumu Sofrası (1944) Bu iki kitabtnda, doğa, çocuk ve yurt sevgisine ağırlık verdi. Bu arada, bir çok dergide de yazı ve şiirleri yayımlandı. Iıp Fakültesi'ni tannıınlayıp (1944), ihtisasını çocuk hastalıkları üzerine yaptı. Bir süre Ankara'nın gecekondu semti Altındağ'da sağlık oca' ğına benzer bir poliklinik açarak, halk çocuklarına sağTık hizmeti götürtneye çalıştı. Bu dönem içinde "Çocuklar Gcmisi"(1946) adlı kitabıçıktı. Kendi isteği ile Turhal'a gitti ve Turhal Şeker Fabrikası'nda uzun yıllar doktorfuk yaptı. Turhal'da bulunduğu dönem içinde, halkın sorunlarına eğıldiği, yurdu ve bu yurdun insanlarını betimlediği şiirlerinden olusan Yanık Hava (1951), Haziran Defteri (1955) ve Yurdumdan (1960) adlı şiir kitapları çıktı. 1959 yılında Ankara'ya geldi vc Şcker Şirketi Genel Müdürlüğü ve Etimesgut Şeker Fabrikası'nda doktorluğa başladı. 196O'lı yıllann ardındaıı şiirleri ve yazılarını toplumsal sorunlar ve Mustafa Kemal Atatürk'ün öğretisi üzerinde yoğunlaştırdı. Bu dönemden sonra yayımlanan şiir kitaplarının adları ve yayımlandığı tarihler şöyle: Bagımsızlık Gülü (1965 1966 Yeditepe Şiir Armağanı), Sakarya Meydan Savaşı (1970 1970 Behçet Kemal ağlar Ödülü), Buğday, Kadın, Gül ve ökyüzü (1970). Yayımlanan düzyazı S kitapları da şöyledir: Devrinıcinin Takvimi (1962), Ya Bağımsıziık Ya CMünı (1964), Köy Öğretmenine Mektuplar (1964 1965 Turk Dil Kurumu Deneme Ödülü), Atatürkçü Olmak (1966), Atatürk ve Kurtuluş Savaşı (1969), Balım Kız Dalım üğul (1971), Halk önderi Atatürk (1972), Sevgi Elması (1972), Cumhuriyet Ağacı (1973). Hekimlikle Ugili 1959 ve 1961 yıllarında yayımlanmış olan "Anneler Soruyorlar', 196l'de yayımlanan "Kasabalar ve Köylerde Çocuk Bakımı" ile 1954 yılında basılan "Turhal Dolaylarında Çocuk Bakımı" adlı kitapları bulunmaktadır. Çocuk kitaplan arasında Milli Eğitim Bakanlığı'nca basıljnış olan "îyi însan Mehmet Ali" ile "Üvey Ana'uır. Bunun dışında çok sayıda dergi ve gazetedc yazıları ve şiirleri yayımlandı. 17 Mart 1978 yılında Ankara'da geçirdiği rahatsızlık sonucu ya§ama gözlerini kapadı. Ölünıündcn sonra Vecihi Timuroğlu, yayımlanmıs şiir kitaplarını derledi. Bu kitaplar, lş Bankası Yayınları arasından çıktı. • SAYFA 7