Katalog

FERMA LEKESİZALIN ımlık konusu elı değenı yakan bır konudur, çunku kımlık ınsanlığın ta başından ıtıbaren temel bır ça tışma alanı olagelmıştır Kımlık "ınsanlık durumu ' denen hayatın şu umarsız be lırM7İığının ınsana dayattığı şartlara karşı eldekı tek kozdur Vaıoluşun onkoşulu dur kımlığını kabul ettırmek ve buna bağlıdır ayak basılan zemının sağlam ol ması Boylcsıne «uçlu konumundan des tek alan kımlık, lcendısını yuce bır hakı kat ve zorunluluk olarak gorur Kendı tutarlılığına ve butunluğune gelebılecek herhangı bır tehdıtten Kendını şıddetle sakınır Ne var kı, butunluğunu koruma yolunda hegemonık bır hale gelen kımlı ğın kendını sakınma anında hesap ver mesı gerekcn bır durum ortaya çıkıyor, o da şu Farkhlık olmadan kımlık olabılır mi'' Olamaz, ama farkhlık da kımlığın varlıgı ıçın bır tehdıt unsuru Kendınden farklı olana bakarak kendını kurgular kımlık, ama bır yandan da onunla muca dele etmek zorunda hısseder kendını, çunku o bır alternatıftır ve bu alternatıf karşısında kendı varlığı tehlıkededır Varlığını korumasının tek koşulu sankı şudur Farklılıklara şans tanımamak Go ruyoruz kı kımlık/farklılık ılışkısının te mel terımı bır paradoks ve bu paradoks bır çozume clvermıyor Çozumun bulu namadığı yerde ıse çatışma var ve tek gerçek bu çatışma Kımfıkler, alternatıf kımlıklcr, karşı kımlıkler, kışısel, ya da kolektıf kımlıkler olarak her duzeyde ça tışırlar, ulusal, ctnık, dınsel, sıyasal ku rumsal, sınıfsal, unsel Yıne de herhan gı bır kımlığı savunmadan once, genel anlamda kımlığın yapısını ve statusunu ıvı anlamak gerek Kımlık gerçekten ıd dıa ettığı gıbı doğal, tutarlı ve doğru mu? Kendını yuce bır hakıkat olarak sunmayı hakedıyor mu' Connolly etmedığı tezını savunuyor kı bu da saf ve doğru kımlık anlayışını sarsarak kımlıkkeşlerı rahatsız edeceğe benzer K "Farklılık" olmadan "kimlik" olamazi William E. Connolly'nin Ayrıntı Yayınları'ndan çıkan kitabı "Kimlik ve Farklılık" kimliğin doğası ve algılanışı konusunda açtığı sarsıcı perspektiflerle uzun zaman gündemden düşmeyeceğe benzer. Amerika'nın bu konuda önde gelen üniversitelerinden Johns Hopkins'te sıyaset bilimi profesörü olan Connolly daha çok bir relsefecı edasıyla kimlik, özgürlük, sorumluluk, düzen, egemenlik, polıtika, etik, bireylik, bireycilik ve demokrasi gibı temel kavram ve fikirleri tartışmaya açarak sorgulamaKtadır. Sırf bu tavrı yüzünden ülkesindeki akademisyenlerin soyut ve güç anlaşılır biçimindeki eleştirilerine maruz kalan Connolly, Nietzsche ve Foucault'nun fıkirlerinin ışığı altında oluşturduğu tezlerinin, belli kuramların egemenliği altındaki siyaset bilimi alanında söz sahibi olanları bizzat siyasetin kendi niteliği hakkında düşünmeye zorlaması nedeniyle esas tepkiyi almış. William E. Connolly'den "Kimlik ve Farklılık" iM OIPUÖUMÜ y Farkhlık olmadan kımlık olamayacaöı na gore kımlık ancak farklılıkla ılışkı ıçınde varolur ve bu durumda ılışkısel dır hıç kımseye, hıçbır topluluğa, nıçbır şeye ılnam edılmedığı ve sadece kendı sınden farklı olan karşısında kendını oluşturduğu ıçın de ınşa edılmış denebı lır Işte boyle bır yapıya sahıp olması ha yatta tutunacak bu yegane dalın kırılgan lığını açığa vurur ve zayıflığından oturu yok olmaktan korkarı kımlık hegemonık bır hale gelır Kendı hakkında en ufak bır kuşkuya bıle dayanamayan hegemo nık kımlık temelde sorgulanabılır olması nın acısını farklılıktan çıkarır Kendı ke sınlığını ve saflığını guvenceye alma ça bası ıçınde kendınde sorgulanabılır olan her şeyı farklılığın uzerıne yıkar ve onu bır "otekı" olarak kurgular Connolly've gore kımlık/farklılık ılışkı sı ıçındekı bu an çok onemlıdır, çunku alternatıfın ıdeal olarak tartışmacı bır ozenle bakılması gereken bır otekıne do nuşturulduğu bu anda otekı, tam tersıne, kotuluk sorunuyla ılıntılı hale getırılır ve kotulukten sorumlu yegane unsur olarak gorulur Sozun kısası, kımlık/farklılık ılışkısı kotulukle ılgılı sorunların ortaya çıktığı bır ıktıdar ılışkısıdır dolayıstyla kaçınılmaz bır bıçımde sıyasaldır Con nolly otekının kurgulanmasının sıyasal bır taktık olduğu goruşundedır Çunku bu saycde ozkımlığe daır kuşkular otekı nde somutlaştırılarak aşılmış olur Işte farklılıktan otekıne geçış toyle sıyasal bır kurmacadır Ancak sıyası soylem kotu lukten sorumlu tutulan, dolayısıyla bır gunah keçısıne donuşturulerek kurban edılmek ıstenen otekının bu durumunu oyle bır bıçımde sunar kı kurban edılme gerçeğı gozlerden tamamen gızlenır Connolly ıse bu sunuma karşı savaş aç mış durumdadır, çunku paradoksu aşma ıtkısının boyle bır çozume yol açmamas>ı gerektığının farkındadır Kurbanlık ko yun aramak ve bunu kotulukten sorumlu olanı bulma kısvesı altında gızlemek sıya setın çok ıyı kullandığı bır taktıktır Bu SAYFA 10 Sorgulanan kimllk ğunu, yoksa da mucadele ederek yer aç mak gerektığını kabul eder ve bunun dd sıyasal aracları en etkılı bıçımde kullana rak yapılabıleceğım ongorur "Karşılıklı bağımlılıklardan oluşan bır dunyada, eğer mesafe var olacaksa, onu var etmek sıyası araçların ışıdır ' (s 11) Kım lık/farklılık sıyasetını bu temeller uzerıne kuran Connolly her nc kadar bunun bı reys>el ve toplumsal uzantılarına vurgu yapsa da devletın kolektıf kımlığmı sağ lamlaştırmak ıçın larklılığa karşı aldığı duşmanca tavrı gozden kaçırmaz ve de mokrası kavramının ulke sınırları dışında duşunulmesını onerır Demokrasının ye gane çatısı hıçbır şekılde ulke devletın yonetım kurumları değıldır, demokrasi hayatın her alanına yayılmış bır varoluş perspektıfıdır Demokrasıyı boyle kurgulamak hıç de kolav değıl Ilk oncc ınsana ozgu kışısel kımlık ve toplumsal duzen yapılarında yatan kotuluk sorunuyla hesaplaşmak ge rekır Sonra da kımlık/farklıltk ılışkısınde kotulukten sorumlu olma sorununun ılk nasıl gundeme geldığını saptamak gere kır Oyle ya kotuluğun sorumluluğu ote kıne yıkılmaktadır ve burada nasıl yıkıl dığı değıl, neden yıkıldıöı onemlıdır Insanın bu hayatta tektığı acılar kotu luğun bır ışlevı olarak gorulur Çekılen bu acıların sorumluluğunu bırılerıne ya da bır şeylere yuklemeve onların kotuluk yapanlar olarak nıtelendırme gudusu soı gulanabılır mı' Connolly genel olarak şu soruyu soruyor gıbıdır Neden tanrıcı (theıst) duşuncedc kotuluk adını verdığı mız hayatın temelındckı haksulıklardan bırısı ya da bırılerı sorumlu tutulmak zo runda 3 Bu sorunun yanıtı pek oyle basıt değıl Connolly belkı de ışe tanrıcı kav ramlarla başlamanın en ıyısı olacağını duşunmuş Her kulturun ıçınde barın dırdığı açmazları aşma çabalarının ıyı bır ornek oluşturacağını hesaba katarak Hı rıstıyanlığın bır kımlık olarak oluşum su recının başında açmazlarıyla nasıl başa çıktığını gostermek ıstemış Durumu nct bır bıçımde gozler onune sermek ıçın te oloıık kaynaklara başvuran Connolly bı ze Hırıstıyanlığın temelındekı açmazın, yanı Tann'nın kotulukten muaf tutulma sı zorunluluğu sorununun nasıl gıderıldı ğıne daır bır çozumlcme sunuyor Kotuluğun sorumluluğunu Tanrı'dan alıp ınsana veren ılahıyatçıların en eskısı, Hırıstıyanlığın dort babasından bırı ve ıl kı olan Augustınus mutlak ıyı bır Fan rı'nın kotuluğu yaratdmayacağını savu nur Tanrı'yı kotuluğun sorumluluğun dan arındırmak ıçın onunla yarattığı en yuce varlık olan ınsan arasında bır uçu rum yerı belırlemek gereklıdır Augustı nus bu uçurumun ycrının cennette oldu ğuna karar vermıştır O, ılahı kımlığı ko rumak ve sağlamlaştırrruk amanyla mut hış bır akıl yurutmc yaparak kotuluğun sorumluluğunu ılk gunahı ışleyen Adem'e yuklemıştır Ilk gunahla (ılk ko tuluk) bırlıkte Tanrı kayrasından kopan Adem'ın bunu nasıl hur ıradesıyle uer çekleştırdığını, mutlak ıyı bır Tanrı nın Adem'ı kotu olarak yaratamayacağını dolayısıyla her şeyın Adem'ın sorumlulu ğunda olduğunu savunmuş ve ınsan so yunun bu mırası nesılden nesıle devrettı ğını duşunmuştur Tanrı kayrasından ko pan kotu mefekler konusunda da aynı uslamlamaya başvurmuştur Ilk gunah doktrını mutlak ıyı ılanı kımlığı ınşa ederken gereklı olan kotuluk yaratma ve bırılerıne yukleme ışlemının gerçekleş mesıne yardımcı olmuştur Hırıstıyanlı ğın mutlak ıyı Tanrı'sının karşısında hıç bır alternatıf olamaz, dolayısıyla o do nemde Hırıstıyanlığın tek rakıbı olan Manıcılık ınançsızlığı temsıl etmekte ve kendısı de eskı bır Manıcı olan Augustı nus tarafından zındıklık olarak gosterıl mektedır "Hıppo Pıskoposu ve kılısenun azızı dostlarının da yardımıyla yenı ınan cının kımlığını sağlamlaştırmak ıçın yenı bır kotuluk yaratmıstı " (s 16) Metarızık sorulara alternatıf bır yanıt olabılecek ken, Manıcılık Augustınus tarafından te mız Hırıstıyanlığın kotu duşmanı, Tanrı yolundan sapmış "zehırlı bır oğretı" ola CUMHURİYET KİTAP SAYI 317 Hk flünah durumda sıyaset, sorumluluk ve kotuluk kavramlarını ame lıyat masasına yatırmak kaçı nılmaz hale gelmcktedır Amelıyatı yapan Connolly'nin elındekı neşter ıse demokrasi dır Kımlığın bır dogma halıne getırılmesı demokratık bır or tam yaratılarak onlenebılır, ama burada yerleşık demokra sı terımlerını bır yana bırakmak ve demokrasıyı yenı baştan gozden geçır mek gerekır Demokrasının hayatın DI çım ve çeşıtlılık açısından zengınlığını olumlayan ve yucelten kımlığın hayat açı sından gereklı olduğunu kabul eden ama onun hegemonık tu tumuna karşı çıkan, mucadele eden tarafların baskı ve yok et me tavrından çok, bırer rakıp olarak karşılıklı saygı ıçınde ol malarına vurgu yapan erdemle rını kesın bıçımde ortaya koy mak gerekır Connolly'nin "tartışmacı demokrası" dedığı, bu erdemlerı one çıkaran demok rası kavrayışı kımlığın yaşamsal olduğunu, kımlık ve farklılık arasında ce şıtlı bıçımlerde kopuş ve bağlantılar olsa da temelde bu ıkısının bırbırıne muhtaç olduğunu, her turlu kımlık ıçın yer oldu