Katalog

k.ılm.ı duıumundadıı, nc ycnı oıtamıv Lı tamamcn bııkşcbılıı nc ck eskısın clcn tamanun kopabılıt ne bağlamııı^ Iıklaıı tamdıı nc dc kopmuşluklaıı (55) Bıı ncdcnk ciıtclcktuel yeı kşık degıldıı nı ıijin ıl \c uvumsıı/dıır, iktı d.ııl.ı ılışkısındc h.ıyıı du/lemmdc yc ı alıı I Ibcttc bıı vaıoluş taı/ıvla ııala nan suıgımlıık butıııı e ntckktııelkıın vasammda bıı tccıııbe olaıak ycı .ılıııa yabılıt Ancak, Saıd'e gore, "Kışının gciçek bıı goçmen ya d<ı surgun olma sa bıle oyleymış gıbı du^unınesı, lıeı tııılıı engdc lağmcn hayal kıııııp soı gulaması ve meıke/ı otoı ıtc lc ı den u/aklaşıp d.ıım.ı ııçlara çekılmesı nıuıııkuntlııı (66) lıhvaıel Saıd c goıc, cniekktuelın bıı elıger o/ellığı ısc, amatoıı/m teıı mıvk* kavtamlaştırdıgi bır tııtuma sa hıp olmasında goı ııluı Anı.ıtoı ı/m, Sa ıd'c gore, "kâı va da OCILII bckkntısiylc degıl, ( ) as,k vc dınıiK'k bılmcv mc lakla bıı u/.nanlık alanına kapatılnıayı tcddedeıek bellı bıı meslekten olma nın ınsana getıtdığı hcr turlıı kısıtlama ya ragmen duşuncclcıe vc değeılere O7cn gostererek hareket etme isteğı dır " (76) Amatorı/m, cntelektuelın ılgı vc nıerak alanını genış tutmasına yol açan bıı tutıımduı Bu tutumun karsı sında ısc entclektuek yonelık gtıçlu bıı tchdıtı ıçeıcn pıoksyonalı/m tctı nııylc kavıamlaştııdıgı tutum yeı alır Pıoksyonalı/m, tciımını, entelektudın \aptıfiı ışı geçım kaygısıyla yaptığı bır şey dıyc duşıınur durumıına gelmesı olarak tanımlaı Lkmek parasını yıtır memek ıçın bır yandan çahijma saatı nın bıtımını beklerken, dığer yandan clc\amlı profcsvoncl davranı^ standaıt larına uygun davranma, dcnı/ı bulan dıımama kabııl edılmı^ paradıgmala rın ya da sınırlann ya da sınırların dı^ı na çikmama, apolıtık vc "nesncl" bırı halınc gclme, pıofesyonalı/mın davra nış tarzını olıışturmaktadır Saıd'e gore, profesyonah/m, entelek tııclc yonclık cıddı bıı tehdıtı ıçermek tedır Çunku cntclcktucl profesyonel bıı tutumıı ka/anmaya basladığı an uzmanlaşmaya da basjamt!} demektır U/ nıanlaşnıa ıse, vcrılı eğıtım sıstcmı ıçın dc ılgının dar bılgı alanıyla sınırlandı ıılması anlamına gelmektedır U/man laştna 'heyccan duyma vc bır şcy keş fetme duygusunu oldurur" (76) U? manlaşmak, smıısız meraka ket vur nıak, kendı mcrakınızdan uzaklasıp baskalaıınm mcıakına hı/mct ctmck dcmcktıı, 'çıınku u/manlık alanını/ın gcıekkıınc uyarak başkalarının sı/dcn ıstcdıgı şeylen yapaısını/ " (77) Pıofesyonalı/mın bıı baska oncmlı tahııbatı ısc, cntdcktııclı "ıktıdar ve otorıtcyc dogrıı, ıktıdarın gcreklcrı vc ımtıya/larına doğrıı, ayan bcyan ıktı dar adına çalışmaya doğru" (79) sıı ruklcmcsıylc goııılur I duard Saıd'c goıc, cntclektuelın vaıolusu, hcıhangı tıırden bır sıyası tanııya ınanmamasıyla, o tannnın saf larına katılmamasıyla ıralanır Bıı cntc lcktuclın ınançlaıınm olmadığı anlamı na gelme/ I ntclcktuclın ınançları var dıı, ancak, o bıı ınandarın tanrı vcrgısı olmadığının hııkında olmalıdır (,unku ınanç vc yaıgılara "tabandan gclcn bır harekct, suıcgcn bıı taııh, ya^anmı^ hayatlat ıçmde" (109) ulaşılıı Bıı nc dcnk Saıd c gorc cntclcktucl, sıyasal bıı mtdıktcn once, vaılık ve varolus olaıak laıktıı 'Lntclcktucl bıı hayat, temelmdc bılgı vc o/guılııkle ılgılı bır hayattır" l^ntclı ktııclm aıııaci hcr ^cyden oncc ınsanın o/gııılııgıınu vc bılgısını artıı maktıı (%ıınkıı cntdcktudlcr tcmsıl ct nıc sanatını goicv cdınnıı^ bııcylcrdır (2S) Pckı cıılclcktııclın tcmsıl cttıklcıı nckıdıı ^ CUMHURİYET KİTAP SAYI 353 Amatörlük ve entelektüel 1 ntclcktucl nıcdvanın v.ıvdıgı ııııgc lcıı, ıcsıııı anl.ıtılaıı ıktıdaıı hal^lı ıj kaıına cabalaıını t.ııtışmava a(,ma!ıdıı hcr /anıan v.ı daha /avıf ol.ınl ııın cl.ı lıa a/ tcmsıl cdılcn, unııtıılan vcv.ı umııısanmayanlarm ' (15) vanında \ci almalıdıı I ııick klııclın mlu kamıısal havatta dıı/cn vc sıııcklılık saglamak dcgıl ha kım noımlaıa kaısı olm.ıklıı I ntckk tutl daıına, c/ılcnlcr aıasında bılc ka /ananlaı vc kaybcdcıık ı (49) oldııgn ının laıkında olup daıma c/ılcıılcı ın yamıula ycı ılmalıdıı Ld\vaıd Saıd ı goıc, entekktıic lııı goıc\ı kcndı hal kının kolcktıl acılaıını tcmsıl ctmc (^cktıklcıınc tanıklık ctmc' (51) olmalı dıı Dahası kcndı halkının \asadifi "kıı/ı cvıcıısclkjlıımck bcllıbıı ııkın ya I\A ıılusun ccktıgı acılaıı daha genı^ bıı ınsanı baglama otıırttıp bıı denevı mı baskalarmın acılaııyla ılıskılcndır mcktıı " (51) 1 dwaıd Saıd'e gore, ıkı tıp tntckk tuelden scv cdılcbılıı, veya entclektucl ler gencllıkk ıkı sctcncklc yıı/ vu/cdıı lcr "Bıı yanda toplumun mcvcııt halı nc tamamcn aıt olanl.ır onıın i(,ındc yoj^ıın bıı ayknılık va <.\A u\umsu/luk dııygusu/ hıssctmcksı/ın baıınanlaı kı bunlar evct dıyıcılcrdır, otc yandan ha yır dıyenler, toplumlarıyla vıklı/ı barıij nıayan, bıı y yu/den de ımtıya/, gııç vc y y gç l d l d sa ^olırct cdınmcmc anlamında ya an ba ve suıgun" (58) cntclcktucllcr Lduaıd Saıd, Entelektüel dc, cntc lektudın ya/ınsal yapıtlaıdakı ımgesın den harekct cdcrck cntclektuelın bu yıuyılda, o/ellıkk ucıınuı dıınya top lunılannda goıulen dcneyınıkıını ııcfc leyeıek ycnı bır entclektucl tanımına ulasıyor ()nun entelektuele ılıskın bıı tanımı bır yenıdcn tanımlamadıı Bıı du^unıı run dığcr dus,unuıler arasındakı dıı ruşunu" ve bu duruşundakı faıklılıgı gosterme anlamında bıı ycnıden ta nımlama değıl, geçerlıktekı entelektüel tanımına aıt ıçerığın sınırlarını, Ba tı'nın kulturel ve du^unscl coğrafyası nın mevcut sınırlanndan, Batı dısında kı, ozellıkle Ortadoğu, Asya, Ahıka gı bı uçııncu dunya toplumfarının kultu rel ve du^unscl coĞrafyasının sınırlaıı na doğrıı bır genı^letme anlamında bır yenıdcn tanımlamadır Bu tanımlama da, bır ba^ka toplumdakı c^ıtsı/lık vc haksızlıkları ele^tırırken kcndı top lumlarının gcr^cklestırdıgı e^ıtsı/lık vc haksı/lıklar kaıijisında koı vc sagıı olan Batılı (ba/ı) cntelektuellcı llııı noktada Alexıs ck lotcıııevılle ı ornck verıyor Saıd) ıle, kenuı toplumunun ya^adığı vc çektığı acılaıı daha gcıııs nır ınsanı bagiama oturtııp bıı denevı mı baijkalaıının aeılarıyla ılıskılendıren ucuncu dunyalı cntclcktııcller bu veıı olarak alınırken, entelektuelın 19 yu/ yıl Avrunası'na aıt koşullaıla ıralanan ıçeııgınclcn, 20 yu/yılın Asya, Afrıka, Ortadoğu ve Latın Amerıka gıbı ııçun tıı dunya coğrafyasında ya^anan kosul Iaıla olusan yenı bıı ıcerığe dogrıı bır gcnışlcme so/ konusıuiuı L ğcr bııgıın, yukaııda, v<ı/'nın başın da ıfadc ettıgım verılı mcvcııt entekk tucl tanımından harekctle, suya sabıına dokunmayan felsefe pıolesoru olan hocanı/ı, rcklamlarda ı/ledıgmıı/ kıı c.uk kı/ (jOcuğıırıun henu/ masum go/ leıınden bakaıak, onıın koıne sesıyle "Scnı ycrım ^ı^man sosis1 " dıycn ıık lam mttnı ya/aıı entclektudı, da/ıos manpa^a olaylaıını "terorıst" nıtckmc sıyle atıklayan sosyolojı prolcsoıunu anlayamıyoı ısenı/, Ldward Sadı'ın Eııtekktud'ı ııe hesaplaşmanı/ gcıekı yoı demektır • Füntelektuel/ LdtvarJ Saıd/ Çtvırcn lnnteıy liırkdn/ A\ınılı ) </) ınlurı/ 1W)/ îsiunhııl Melankolinin anatomisi lamıson'ın kıtabının esasinı, H vıllık bır siıre içintlekı tlclılık nobctlcrinın anlatımı (ilıı^tLiruytM lamıscın'ın hıkâycsı, sonunda, mutlu bıtıyor Mcslcki karıyen ka/andığı ba^arılarla tac.lanıyor zaten, ^ohrctı dc kcndısının ve aıle uyelerının mıras aldığı bu hastalık U7crınc yaptığı çalı^malardan kaynaklanıyor. HOVVARD GARDNER anık c p ıcs\on hastalıgının bu bıııncı agı/dan anlatımı gc ı <,cktcn dc oku yanı hayran bı ıakıyor Ben bır otuıusta bıı kıtabı bıtndım vc bıı ay g<ttı gc(,medı ıkıncı kc/ okumak ı (, ı n ıçım dc kaışı konulma/ bır ıstek duydunı Hcr \ıl bınlcree kışının olumune ncden olan bıı korkunı, h.ıstalıgı bılmcvtnlerc bu kı tabı hi(, şuphc etmcdcn onerebılırım Kı tanta avnı /amancla cıh kutuplu bo/uk luk olaıak adlandııılan şcyın ne oldıığu nıı ogictımek ıslcyenleı ı<,ın clc bolumleı bulunuyoı Kav Redfıcld Jamıson, 1950'lerde Washıngton'da çok mutlu, nercdeyse ço cuk kraplarında anlatılanlar gıbı bır ço eukluk yaşadı Akıl saölığının tam yerın clc olmadı^ına ılıskın ılk şuphcsını, gcnç kızlığında ( alıfornıa'va ycrlestıklerınde yasadı () sıralarda babası tııhaf clavra nışlaı gostermtye annc babasının cvlılığı sarsılmava ba^lamıstı famison kcndını mutsu/ hısscdi)oıdıı gıdeıek aıkadaşla ı ınclan vc çevresınden u/aklasıyoıdu Kolc)dcvken bır "ıçe kapanıyoı' , bıı patlnordu" ınanılmaz cneiji patlama ları \c deıın umutsu/luk aıasında salını voıdu amj bıınıı pck cıddıvc almıyoı dıı Iutkusıınun psıkıyatıı oldugunu kcşkdeick okulunu bıtııdı ılk evlılıgını yaptı klınık psıkolojıdc doktoıasını yap tı vc 1 os Angclcs ta ( alıfornıa Unıvcrsı tcsı nclc vaıdımcı prolesor olarak ı^c başladı Soyledlgı gıbı, "Profesorluğıı nııın ılk uç ayında, tılgın bır ps'kopat tım fatnıson ın kıtabının csasını, ı/leyen 15 yıl ıcındckı dclılık nobetlcrının anlatımı oluştuı uvoı Uıpcıtıeı bır hıkave Ma nık dcprcsıl bo/ukluklaı,ı kaışın mcslcki ılgısınc vc gosteuJığı belııgın semptom laıa kaışı, gcııc, bılımcı ÇOK lıasta oldu guııu ıııkaı cdıvoıdu Vahiji (ı/ıksel vc /ı nınsd maccıalaı yaşıyoıdıı ınsanı tukc tcn çılgınca dcncyımlcr yasjiyoıdıı, hjlıı smasyonlar goruyoıclu, koıkunç dcpres yon nobetlcıınc tutuluyoıdu, scvdıklcrı nı ve sevcnleıını kırıvoıdu ıntıhat ın ec sıllı bıçımlciı\le llort ıdı\oı vc ncicdey sc aldığı asııı mıktarda lıapla kcndını ol duııııc\ı basaııyoıdu Dc\anılı ınkaıın bıı sonutu olaıak \e onu c.mlanclııan manık ataklaıa duvdugu o/kmlc, lıtvu mun onda gcıı donıılınc/ hasaılaı yapa c.ıgı koıkusuyla, cnındc sonunda onu kullannıa\a ınccbuı oldugunu bılc bılc, hastalıgma ı\ı gelcn veganc ılaç olan lıt \unı tcd ıvısını m ! dcılıvoıdıı lamıson ın lıık.ı \csı şııkuı kı mui lıı bıtıyor JVlcslc kı karıycrı ka/andıgı b.ışarılaı la tadanı vor /aten şolnctı dc kcndısının \c ıı lc ııvelcıımn mııas aldığı bu hastalık ılı^nı ıl ııd.ın k,ı\n ıkl ı li/l I IIH \ l|ll I I nıyoı Scınunda ı.ıstalıgını k ıbtıfk nı\oı ve tcdavı goicıek kontıol altına al ıbılı voı Psıkotcı apıdc n dc (avdalanıvoı Ona goıc, hastaııgıyla gıııştıgı mueadclc clc ın buyuk destcgı kcndısını koşıılsıı/ sevenkrdcn ve hastalıgma kaışın onu ol duğu gıbı kabııl edetı ogıcncılcıınckn goruyoı ve bıı destck hıızuı bulmasma vardımeı olııyoı Saşııtici bıı ıtıralla cgcı seçme şansı \ciılscvdı manık deprcsıf hastallgını teiellı edecegını bclııtıvoı hastalıgın tedavıvk kontıol altında tııtul ması kaydıvla Konuyu pek ı\ı bılmcvcn okuılaı l(,ın, Durulmayan Bır kaja nın, Wıllıam Styron'ın gceııdığı deprcsyonu anlattığı Darkncss Vısıhlı (yakında Oglak Yayın ları aıasından \ayınılanaeak) ve M A Sechehaye'ın Au/ohıographv oj Schızoph nıııc G/r/(Bıı Şı/c)hcn Kızın Cıiıncesi adıyla ulkcmı/de yayımlandı) adlı kıtan lat gıbı klasıkkşcbllecegını sovkmclı vım Daha bılımsel okuılarbııa/ hayalkı ııklıgına ugıavabılıı çunku famison dı agnostık katcgoııkı, çıh kutuplu tahat sı/lıgın genctık tcmcllcrı ve tedavının norolarmakolofisı uzcrınde çok kısa elu raıak psıkıyatıı lıteratuıunc şo\lc bıı do kıınup gcçıyor Bır kerc bcn kendım kı tapta bıı hastalıgın yaratıeı sıııcec olumlu va da olumsu/ katkılaıı uzcrınc bır çozumlcmc gormck ısteıdım U/man bır bılımsel ataştırmacı ve cdebı sanatçı kımlıgıne sahıp Jamıson'dan daha başka kım daha yetkıtı bıı tanık olabılndı' Ama yıne de bıı turden nedcnleılc Jaıııı son'ı cleştırmck pck dc hakkanıvctlı ol ma/ Bununla bcı.ıbeı, bu populer anlatı manık depresıf hastalıgıyla bılımsel ya da mcslekı olarak ılgıkncnlcıc de seslenı yor Kımıleıının bılımsel çalışınalaıını kı mılerının dc orgekıını sorgulav.u.ıgını bılmesıne lağmcn ıııhunu çııılçıplak oı taya scrcıck bır ccsaıet ornegı veııyoı Bı/e, cn saygın bılımadamının bılc eıddl anlamda lıasta olabılccegı vc du/enlı bır tedavl goımesı gerektığl olasılıgıyla vıı/ leşmcsının ne kadar da /oı oldugunu anımsatıyoı llaç kurıınun yanı sııa, hızlı ve hassas bır tcıanının bıılıktc yalnız başlanna oldugunelan daha fazla taydalı olaDilcce^ını mukemmel anlatıyor Sahıp olabılcecğımı/ en paha bıçılmcv dcgeıın, "sevgı"nın son eleiccc oncmlı oldugunu vıııguluyoı Başkalarında goıdııgu kaı şllıksı/ vc soıgusu/ ^ualsız se\gl olma sayelı şinıelı bulıındııgu duıumda ol.ınıa yaeak oldugunu anlatıyor ve scvgı yok sunlufiunun, lıatta cn kuçuk bıı anlayış siz bakışın bıle kcndını savunmasi/ hıs seden /ayıf kışıvı \ikabileeegini ortaya koyuyoı ]amison ın bıı ııtııı ınlatısı manık dcprcsyonun ne oklugıınu anlamak iste ycnlcr ıçın kjçırılm.t/ hıı /ııs,t((ir clıvo ııım • Iloıvanl (janhiı) Han\ınl Ibııi'ıısı h \l lldt gon vlıdır Natuıe dan (I kım 1995) çcvııcıı Os ınan (,akmakçı Durulmayan Bir Kafa/ ktn janııson/ Ya\ıııları/ {tvırııı I lazıraıı Pıınır 1 ')')6 K/ıı/ Kay Redfıcld]amison'dan "Durulmayan Bır Kafa" M "Sevgi "nin önemi Yeni bır entelektüel tanımı Entolektüelin varokışu Delilik nöbetteri RıJlnld SAYFA 11