Katalog

0 K U R L A R A Orhan Peker'le \on \ergısınde karşılaşau âo\tu Fıkret Otyan/ bır sure sonra olum haherını alınca şoyle yazıyordu Pekeı ı^ın, gazetedekı sutununda 'Retsam Orhan Pekcr, oğretmem Bedn Rahmı gîbı, kendtne gelenek yaratmaya çalı^an, çag'ımız Turk resım sanatınm özgun sanatçdarınaan bın oldugunu kanıtlayan sayısızyaptt bırakarak oldu Onu ülketmzde ressamlıg'ı bır zenaat, bır cl hunerı olmaktan öte, entelektucl bır çaba, bır düşunme, duyma, duyurmayolu ve olayı düzeyıne yukselten uç beş yaratıadan bın sayarak selamlıyorum Orhan Pcker'ın olUnıünun ardından, 1994 yılında anısına açılan kapsamlı sergımn kıtabında, esh dostu Adnan Benk'ın kalemmdcn ıse iunları tzlıyoruz " Bır gozlcmadır Orhan Peker Dunyaya ınsan ları, nesnelerı, hayvanları ve bıtkılerı gozlenılemeye gelmıştır <;ankı Onda goz, onda herşey bu ışe yarar Bakmak, bakmak, bakmak Sonra da yavas yavaş ıçıne donmek, butun gorduklenm resnıe çevırmek, yaratmak Bu guzcl ısıne de Orhan Peker hep yakınından, en yakınındakı yaratıklardan başlardı Deg'ılmı kı yeryuzu çızılecektı, öyhysc en yahndakınden ba^lanmahydı Öyle de yaptı Evet, bu gozlema sanatçımızın hpanya dbnemınde tuttuğu defter, ne/ıs bır baskıyla yayımlandı Edının derız Bol kıtaplı gunlcr1 YUSUF ÇOTUKSÖKEN Insan Hakları ve Kayıplar Için Karikatürler I nsanoğlunun tarıh boyunca verdıgı sa\a şımlar arasında belkı cn kanlısı cn acısı en çılelısı anıa cn onurlusu yaşama hak kını elcîe ctmek ve korumak olmuştuı Bu dunyada ınsanca yaşavabılmenın tcmcl koşu lu, yaşama lıakkının ona her tıırlu kısıtlama dan anndınlmış olarak tanınmasıdıı Kcn dısınc yaşama lıakkı tanındıgı suıcce tnsan ınsan oldugunım bılıncınc vanyor uretıyor, yaratıyor kcndı tıırunun yaşama hakkının sureklılığını savunuvor Dunya tarıhıne kuşbakışı bır goz atıldıg'm da ınsanın sureklı olarak baskı altında tutul duğu horlandıgı somurııldugu, dalıa da ık rı gıdılerek bırtakım gerekçelerle olduruldu öu gerçegı apaçık gorulebılecektır Kışılerın bıreysel çıkarlar dıırumlar nedenıvle adam oldurmelcrının yanı sıra kurunılar (dc\lct ler, devlet ıçındekı kurumlaı vb ) da varlıkla rını, çıkarlarını, kutsallarını deüerlerını vb koruyabılmek ıçın çok çeşıtlı yollarla (savaş lar, yargılama yoluyla mfaz, yargısız ıntaz ) tehlıkelı/sakıncalı gorduklerı bıreylerı orta dan kaldırmakta hıç de duraksamamaktadır Kımı durumlarda oldurme gerçekleşmese bı le, işkence adı verılen ınsanlık suçu sıklıkla ışlenmıştır Bu nedenle bedensel ve zıhınsel yonden sakat bırakılan ınsanlar, topluma kusmekte, toplumla bır daha uyum saglama yamamaktadır Dunyamızda bınyıllar şoyle bır gelenek oluşturuldu Sankı bırtakım ın sanların mutluluğu ıçın bırtakım ınsanların ışkence goımelerı, ofdurulmekrı gtrckıyor Bu gelenek nc yazık kı gunumuvdc dc geçcr lıgını koruyoı Turktyc nııı jaınckmııuk u/ımca bır sıırc dcn beıı yer alan ve Cumartesi anneleri adıyla anılan bu toplulug'un kayıp (,otukla rından haber alabılmck ıcın yaptıklaıı go>te rılere o/ellıkle sivıl tonluni kurulu^larının arka <,ıkmasıvla ılgısı/ kalınmamava (,alışıl mıştu Cıcrcckte en <,ok ılgl gostcrmesı gere kcnler ısc devlet ve sıyaset kurumları (huku nıet, TBMM hiyasal partıler ) olmalıydı Ancak kanıu vıcdanını derınden yaralayan bu olguya devlet kıırumlarının yaklaşımı, go lunuşte yasal aneak ınsan hakları açısınuan bakıldıg*ında kabııl cdılcmez gorunmektcdır Dcvkt ınsanlaıın hak arama (kayıp çocukla rı hakkında bılgı edınme (.ocuklarımız nt rede J üldıı nıu' Nasıl neıede oldu1 Oldu ruldu mıi'' Ntc,ın ve kımlerte olduruldu1 ) ıstemluını çokluk polıs gucııylc bastırmayı yeglcmıştır Bır sıvıl toplum kuruluşu olan Karıkaturculer Derneğı nın boyle bır yayınla kayıplar ve ınsan hakları konusunu bır ke/ daha çızgılerle gundeme gctırmesı topluma bu konuda yenı ıletıkr sunması, toplumsal duyarlıklar vt tepkıler a<,ısından çok anlam lıdır Ibrahim Akyurek ve Hatice Tuncer'ın Cumartesı Annelcıı nın <,e$ıtlı toplantı ve gobterıleıındc çektıklerı sıyah beyaz fotog raflaıın yer aldıgı kıtapta şaır Guisum Cengiz Akyuz un de bır Mirını ( Kayıplarda Bır Âna") okuyoruz Şıırue kendı halındc bır ya şam surerken, oğlunun kaybolmasından son la dunyasi kararan bır ananın, umudunu yı tırmeden kayıp oglurnı aramaya çıkması ve bu konudakı kararlılı^ı vurgulanıvor (s 7) Toplum olarak karıkaturu algılama karı kature yaklaşım bıçımımı/ luerıne yazılmı^ kapsamlı arastırmalar olup olmadıgını bılmı yorum Ancak gozlemleyebıldıgım kadarıyla toplumıımuzun karıkaturu algılama bıçımı karıkaturun yaşamdakı tcrslıkkıı ^aıpıklık laıı gulmetelı bı^ımdc yansıtan bır sanat dalı olmasından oteyc gıtmemektcdır Oysa karı katurun hcı nc kadar gulnıcce ıçınde yer alıyorsa da dusundurmc, bılın^lendırınc gıbı ı^lfvlerı de vardır tştc kıtapta yer alan 80 ka rıkatur bu yargımı kanıtlaı doğrultud.ı (Ka rıkatuıkrın karıkatur sanatı a<,ısından deger lendırılmesı ı^ını bu alanın u/manlarına bıra karak yalnızta ıçerık ozellıklerınt bır okur ı/ler olarak genel çızgılerıyle değınmek ıstı yorum ) Karıkaturler, ınsan hakları ıhlallerı (M Yıldı/) ozgurluklcrı (A Tamer), gozaltına alnıa (H Demırcı, () Bıngol, S Balcıoglu, S Curcl) ncrede nasıl kayboldugu bılınmeyen çocuklar i(,ın çocukları kaybolan anaların dındırılcmcycn atısı (A U Lri>oy, C Cîuze loglu D Pılgır r Dogan 1 Demırcıogiu, K Yavuz, K Yuce L Dagasan M CVturk M Tevlım, M Peker M lltıan M Sayın M 346 Beni Burada Arama Anne çekte toplumsal oldugunu yazı, soz çızgı eylcm vb ıle anlatması Kıtaptakı karıkaturlerden hcr bın, ınsanı acılarcıan damıtılmış bunları ıncclerken ıçı nızdc bır şcykrın yiKildı^ını, farkında olma dan ofkelendıöınızı olup bıtcnleıın nedenle rını ogrenınek ıstedı^ınızı duyumsuyorsu nuz Icıni7 yanıyor ınsanlıgınızdan utanma ya basjıyorsunuz \ laksızlıklara karşı bılenı yorsunuz 1 arkında dcöılsınız belkı dun de j>ıl, bugun değıl, ama bır gun sı/.ın de yaşa ma hakkınız elınızden alınabılır, bırılerınce bırtakım kurumlarca Kaybolan sız de olabı lırdını? Kaybolan gençler sızın oglunuz, bır yakınınız da olabılır Belkı bundan sonra olabılır Bunları duşunurken ıçınız acıyla doluyor Ve artık nekr yapılması, nasıl vapıl ması gerektığı konusunda duşıınmcyc basjı yorsunuz Işte toplumun bılınçlı bır bırcyı olma volundasınız ve artık ınsanı sorumlu luklannızın gereğını yerıne getırmc /amanı dır Beni Burada Arama Anne dckı karıkatuı lcı genelde kaıa gulmcce tuıuııe gıımektc dır belkı buııa kıra gulmcce degll de acılı gulmece dcnse daha dogru bıı tanımlama yapılmış olur Yaşaının acılı \onlennin ci/ gıylc nasıl da çarpıcı bıı bıçımdc anlatılabıl dı^ını gormck bunlar u/crındt dıışuıııııek ve nelcr vapılabıleccğı konusunda ınsanca uzerınıze duşen gorcvleıı )apmak ıstıvoısa ni7 hemen bu kıtaptan bır adct satın alm } Icr bır karıkaturu ınsan nldug'ıınu/u hıçbıı zaman unutmadan dakıkalaıca ıncek\ın Anlaınaya çalısın Duşgucunu/ıı haıekete geçırın lnsan ncı tur olumsu/ kosula da vatmava karşın yaşjıııava lıakkı olan bıı ınsan oldugunuzu bır kcv daha anımsavın derıın Bır gun butun bu ıtılıı bıtsııı ıstıvorsanı/ onte kendınıze yanı ınsana guveneceksını/ Toplumları tehdıt cdcn en buvuk olgu şıd dettır îjıddct (ıstcı yaralama ıster işkence ıster oldurme bıçımınde olsun) bıreysel bır olgu degıldır şıddetın toplumsal boyutunda pek çok ctkenın vcı akııöı gorulmcktcdır Devlet de (belkı halkı ve ckvletı temsıl cdcn sıyasal ıktıdar clemck daha doğru olur) IA man zaman, ısteyerck va da ıstcmeycrek şıd det uygulavabılmektedır Buııun ornekkrını dunya tauhıyk Tuık taııhındc bulnıak ıster sek pek /oılanmayı/ ^akın taııhc bıı go/ at mak veter de artaı bılc Halkını ıık, dıl, dın vb ayraçlar kullanmadan kucaklayabılen hııkuk tcmelkrı uzenne otuıtulmuş, ınsan haklarma saygılı olmaktan ote ınsan naklaıı nı kullandırmayı ılkc edınen laık dcmokıat o/guıluk^u sosval devlctı kıırabılmek dc ın s>anın toplumun bneykrının elındedır Bu da oncclıkk ınsanın bılınçlı yurttaş olmasın dan geçcı Bu ulkc hepımı/ın Hıç kımsc bu ulkeyı bıı başkasınclan daha çok sevdıgını soylemc hakkına sahıp degıl Bu ulkede hıç kımsc yjt saların suç saydıgı ınsan onurunıı zedcleyen yaşamını tehdıt cdcn ışlerı yapma hakkını kendınde goremc/ Herkes vasaların karşı • sında cşıttır yasaların ongorduğu hak ve gu vencekrden eşıt olaıak yararlanıı Yalnızca kışıler degıl ckvkt dc kendı yasalarına, kıı raılarına uymakla vukumludur hcr bır bırc yını sevgıvle kucaklamak /orundadır Aksı takdırdc cebcıut ckvkt olur çıkar Bu ulkcnın kadınlaıı da ınsandıı, cştıı anadır, bacıdıı Ana yuıe^ı evlatlarının scv gısıyle yanar tutuşur Lvlatlarının sevıncıvk sevınır, acısıyla yanaı Şu gcrçcğı unutmayalını Anaları ağlatanın bir gun anası ağlar... • Benı Burada Arama Anne!tnsan Hakları ve Kayıplar Içın Karikatürler/ hcirtkaturctı U r Dc rnt gt Ya\ınLın/ % \ Karıkaturculer Derneğı, bu yıl "Karikaturk 9596'yı ınsan hakları ve kayıplar konusuna ayırmış Kitabın adı "Benı Burada Arama Anne'însan Hakları ve Kayıplar Için Karikatürler". Kitabın adı Nevzat Çelik'in "Şafak Turkusü"nden alınmış. Kart, M Bıl gın N Abau, O Gurel, S Temur S Saat çı T Kııçuk) çocukların po tansiycl suçlu olarak gorııl ıncsı (A H Çe hkkol, B Oku tan, C Gazıoğ lu, Y Özgur), ışkenceye ve işkence uygula yanlara tepkı (I Gozen, K Ürgenç, R Ay dın, S Yanardag) tutukluluk, tutıiKİuluğun yalnızca bedensel olduğıı, dusunme eylemı nın kısıtlanamavJtaöı (A Peken), hak ara manın egemenlerce ncp baskı altında tutul mak ıstenmesı (T Sel<,uk) sıyasal ve dınsel ıdcolo)ilerın kalplerı de muhurlemtsı (C Ko^), savaş adalet karsılı^ı (E ()/bek), ay dın ülnıanın baskıları aşabılmck anlamına da geldıgı (h Avtı), aydınlaıın (basının) hı<,bır zanıaıı sıısturulamayacağı (H 1 Çoban) kavbolan ınsanların bulunniası konusundakı unuıt/umutsuzluk (H Gıımuş H Tanverı) kavbolan ınsanlaıdan devktın soıunıkı oldu Öu (M Bılgm) ınsan oldurmevc dojianın bı le duydug'u tepkı (K Cscr) uemokıası uze rındckı baskılaı (K Akko<, K Gonen) (,df, . daş vaşamla çağdısı yaşam arasındakı ^elışkı ler (P Madra) adaktın geıçek suçluları va kalayıp te/alanclııaca^ı ycrde potansıyel suçlu olaıak gorukn kımsckr u/erınc gıtme sı (Y Çakmak) gıbı olay \c olgular uzeııne temellendırılmış Kıtaptakı hcı bıı karıkatur, bılınçlı dusarlı ınsanları tepkı duvmaya yo ndtıvoı Çıınkıı gcıçcktc duşunııluıSL, o/ gurlukkıı kısıtlanan oldurııkn ışktncc go rcn hakkım aıayan ıdeolojılerc koıu korune tııtsak duşmemLSt gerekcn hcr bıı ınsanın olumuylc kendısının de oldugunu goren, çağdaş dunyada haklarını kullanarak ınsanca \aşamaktan başka bır ıstcgı olmavan ınsa nın bı/den başkası olmadığı/olamayaca^ı go rulcccktır Karıkaturkrın tumunde ınsan olarak bız varız L/cıı dc, e/ılen de çocugu kaybolan da çocugu olduren de ıdeolojıkıı yaratan da bunları duşunmedcn tartışma dan benımseyen de, savaşan da barışı yara tan da demokıasıyı kuran da, denıokrasıyı zedclcycn dc çagcla^ yaşamı vakalamava ça lışan tla çağdışı vaşama o/km duvan da bı/ız Genelde dun>alı ozcldc Turkıyelı bu ınsanlar Karıkaturkrın ptk çogunun ana dtışurıccM bına Montcsc|iciı ııun ^u sozunu anımsattı "Bir tek kışıye yapılan haksızlık, butun topluluğa yonelmış bır tehdıttır" Istc sanatçıııın goıc\ı ck bıı \aşamımı/ı tclıdıt cdcn ogckıın bırc>scl gıbı gorıılse de, gcr (>ınu kulljndı Cumartesi anneleri Billnçli yurttaş olmak : ££? :^.^'J\ £y~z~? ~J: •~i ~~ TVRHAN CUNAY AĞLARSA ANAM KITAP Imtiyaz sahibl Berin Nadi , Basan ve Yayan Yeni cun Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A $ c cenel Yayın Yönetmenl Orhan Erinç c Cenel Yayın Koordinatöru Hikmet Cetinkaya < Yazıişler! Müdürleri Ibrahim Yıldız (Sorumlu) , Dinç Tayanç 0 Yayın Yönetmenl Turhan Cunay crafik Yönetmen Dilek llkorur OReklam MedyaC C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI SAYFA 3