Katalog

çatışma günlük prograın açısından beOpera kuruluşunu karara. bağladık. lirgindi. Düzineleree ziyaretçi, i^ takipAntalya'da değcrli şel Inci Özdil'in yö çisi, bir sürü idari iş. Helc hcle, o kornetimindeki sinfonictta'yı kurduk, ilk kunç "protokol ycmckleri ". Bunlann konserini verdirdik. Bu orkestıaya, deçok büyiik bir kısmının "kültür" ile öcrli besteci Sıdıka Ozdil'in dc, Ba uzak yakın ilişkisi yoktu. Sadctc "miiskanlıkla olan sonınlarmı çözerek, atatt'sjar" olmaktan dolayı yasjanması zomasını tfaptık. runlu sıkıntılarcii. İstanbul'a biri Bayrampaşa'da, biri AKM'nin içindc iki yeni sahne kazanBurada, "ikili" bir rolılcn söz edile dırdık, Küçük Sahne'yi onararak yenibilir: Birinci rol gencl olarak "müstedcn hizmcte açtık. Yıllardır cl değmeşarlık". lkinci rol de "kültür müsteşarmiş olan vc bu nedenle çökme durıılığı". muna gelen Atatürk Kültür Merkezi'ni Bcn, bu iki rolüm arasında çatiijtııa onardık ve sanat eikinliklerinin kesinolduğu zaman, "kültür müstcşan" oltisi/. devamını sağladık. duğumu hatırlatarak iş yapıyordum. Bıınun cn güzcl örncklcrinden birini, Atatürk, İstiklal Savaşı vc CumhııriNecmettin Cevheri başkanlığındaki bir yct konularmda her biri sanat eseri nıtoplantıda yaşadıklarımı, kitapta u/.un teliğinde, yepyeni belgeleri de kapsaıızun anlatıyorum. yan anıt kitaplar bastık. Ayasotya'nın ikonlarını gün ışığına "Sayınlar biirokraiisi" ağı dcvlcl çıkardık vc albümleştirdik. Yine, Ayafchcfainin bci^at öğrlcriı/dc/ı biri. Sanat sofya'nın avlusundaki "Sultan Türbevc kiiltiirii, bunıııı giidihtıündcn k.urtarlcri'ni onardık vc ycnidcn ziyarete açınak, özcrh.lıh kazcindırnıak diişüncesinc tık. Böylccc Ayasofya çerçcvcsinde Bizans vc Osıııanh kültürlerinin birliktc degcrlendirilıııesini sağlamaya çalı^tık. Korumacılık koıuısıında, ba^ta Istanbul'un tarihi yanmadasımn sit alanı ilan cdilmcsi olmak kay dıyla, çok öncmli vc kalııı kararlar alclık. Köy Knstitülcrini vc Hasan Ali Yücel'i albümleştirdik, Vücel'in külliyatını vayımluımt kararı aldık vc başjadık. ()smanlı doncnıiııiıı öncmli ki tapliirını, "cski ya/.ıdan ycni yazıya" adlı bir di/.i çeıçevesinde ycni Tiirkçe'ye çcvirtmeye başladık. Sicilli Osmanî'nin iki cildi çıktı. Aynca Mesnevi'nin Konyadaki nüshaşınııı tıpkıbasımını yaptık. Halil İnalcık I loca'mn Osmanlılar üzcrinc ya/dıgı çok öncmli bir kitabı yine yurtdısjinda bastırdık. Aslırula yaptıgımız kalıcı işlerin sayılması, böylc bir komı.şmanın sınırlarını çok zorlar. Zatcn bcnim kitabı yazmakıaki amacım da bir envanter yapmak vc övünmck de /< dıyoruııinz'' fttı konnnıın /• ^ ğil, sisterni eleşlirmek vc bazı gcrçckleğınt yapnnş biri olarak, onca bcn&âmc ri, birkaç çözünı öncrisi ilc birliklc, egilc, dcvlct cliylc kiiltiir sanat gclnjchıln; lenccli bir biçimdc okuyucunun dikbıınun adına olıın/lıı şcylcr yapılabılır katinc sunmak. Onun için, "hcmcn ıııı sızcc^ aklıma gelenler listcsini" nurada kcsi Bcnim yıllardan beri savunduğum yorum. Nasıl olsa tarih, adımızı anmabir ilkc var dcvlctin sanat ve kültür po sa bilc, yaptığımı/ işler, gelecek ku^aklitikası açısından: "Destcklc lakal ka lara kalacak. rışnıa" diyorum. I latta vıllar öncc Milliyet Sanat Dergisi'ne bu ba^lıkl.ı bir Doğruut, hürokrasidc gidcrck bir makale yazdıgımı bile anımsıyorıım. çarkın dişlisı dıırım/nna diişmck ııa\ıl bir jeydi? Siz bir hürokrat, bir polüıkaYönetim dönemim boyunca bunu, a dcğddtınz olanaklı olduğu ölçüdc hayat gcçinlik. Çok eleştirdiğim siyaset vc bürok Orncğin, sinema ve tiyatrolara yapılan rasi çarkının "bir parçası halinc gel yanlımları, scktörden gclcn icııısikilc mck" ya da ctı a/mdarı "böylc görün rin çogunkıkta oldugıı kuıııllar aracılımek" çok rahatsı/ cdiciydi. Bıınu aşğı ile ve bakanlıgın hiçbir baskısı olma nıak için olaganüstü bir çaba sarretdan gerçeklcs,tiıtlik. tim. Bu koıuıda da cn büyiik yardım'l'abii nu yctcrli dcğil. Devletc doğrucım, geçmişte, 1 lacettepe'de Hürridan bağlı olan tiyatro, opcra vc balc vc yct'tc vc KAMAR 'da edindiğim dene scnloni orkestraları gibi kurumların da yimlerdi. yctcıince ö,.erk olmaları gcrckli. Bcn bıınun ilkcsini de yıllardan beri "üç ö" Bu konudaki eğlenceli olayları kitapformiilü ile savunuyorum: Ozerk, öz ta bol bol anlatıyorıım. Orncğin, hocagür vc özgün sanat kurtımları. Bu kt) Iıklan gclcn bir alıskanlıkla, bcn, tcknııda Devlet Tiyatrojarı Yasası nı Baş rar ctnıcktcn vc izicmcktcn bıkmanı. bakanlığa yolladık. Otekilcri de hazırBu, bcni müthi^ "takipçi" bir müstcşar ladık. (îerisi bizdcn sonraki yönetimlcyapmıştı. Bu özclliginı bir süre sonra rc kalıyor. ıla olsa, çcvıcm tarafından anlaşılmca olılukça rahat cttim. Bu konudaki cn büyiik cngel, yine politikacılar. Bakanlıgın başına gclcn 'l'abii, bcni cn çok ü/.cn, siyasctçilc politikati, clindcki kudrcii, sahip olılıı rin ziyarctlcri vc istcklcriydi. Bu konuğu tlcnctimi kaçırmak istcıniyor ne vadaki eğlenccli olayları da kitapta aktarzık ki. dım ama, siz onları yaşarken, nelcr çcktigimi bir de bana sorun. Türkiye'de, sanat ve kültürdcn bugün için dcvlctin ılestcğini çekmck ola (i/'izcl b/r henzctıneııız vurdı. Dcgtr naklı değil. Tam tcrsinc bu alanlara ///(•// lası örnc&ı. Pcki, btırada, kiiltiir ıidıitııı k'iıııliğitıiziıı onayı ohı/tultğı $ty tahsis cdilcn lonlan kat kat arttırmak, avrıca özcl ic^cbbüsü, büvük lıolding Ivr dc vayıı/dı uııııyorıntı. () znıntnıki lcri, yaııi ülkc milli gclirindcn öncmli tavrınız ııv\'ı!ı> olçüdc pay alanları ıla sanat vc kultüı Aslında "kiillıir adamı" kimlıgnn yatırımlaıına yöncltnıek gcrckli. ilc ıııüsteşar olarak yaptığmı i^lcr, ilke ba/ında pek çaiı^nıa göstcrmctli. Asıl lınaıı ııi(ilzcmc\ını daha yakından SAYFA 12 tantıı/a olanajLıııız oldıı. Polıtıkacıların profilmi giizclce çiziyorsytuız. Toplum\al defcişinı siirccinin bızlıı ya^andı^ı, "12 Lyl/'i/' erozyoıtunuıı oLıbildiğiıuc clL'iıı (ildtığıı bir dancmdc böylcsinc öncmli bir komtında ycr alıııak, taıııklıkları yaşaınak, si\tc»/iıı ıcindc bulıınnıak, Jiiy'iıuv dünyanızda ncnıl ulcr/ctkilcr bırahtı? Türkıye'niıı Tnplumsal Yapısı. Topltımsal DeSipne Ktıramları vc T/irkiyc (Jcrçcği, gibı öncmli kitapları yazan biri olarak, nclcri dııyunısayıp, nclcri diiş iindiiniiz ? • Çirkinliklcri bilmek, konuların ve sorunların bilimini yapmak, bu çirkinliklerle yüz yüze karşılasıldıgı ya da bu sorunlar bire bir yaşandığı zaman insana asla yardımcı olmuyor. Hatta, yaşadığınızın, kişisel dcğil, yapısal nedenlcrdcn kaynaklandığını bildiğiniz için moraliniz iyicc bozuluyor. Ben çok açık söylüyorum, müsteşarlık döncmimdcn sonra siyasal karam sarlığım çok, ama çok, arttı. Bu politikacı malzemesi ile Türkiye'nin atılım yapabilcceğinden iyicc umutlıımu kestim. Tabii ülkeler baımaz. Türkiye de batmayacak. Umut si\pil toplum örgütlerindc vc lıalkta. Bcn tüm ya^amım boyunca iyimseıliğimi korumuş bir insanım. Bugünlerde Türkiye'nin Toplumsal Yapısı'nı, "Imparatorluktan 21'inci Yüzyıla" başlığı ile ycnidcn yazıyorum. Bu kitapta da ıvım.serliğim ağır basacak. (.ünkii işarct cttiğim sorunlara, çözümler dc önerivorum. Ama günccl olarak kötümserım. I lcm ile çok. Ya^ananlar ortada: Yirmibirinci yüzyıla gircrkcn, Türkiye, gııtlağına kadar, birbiıiyle iliskili olarak, cinayetlcre vc yolsuzluklara batmış gözükıiyoı. Yine de ıızun ılöncm için, sosyal dcmokıasi adına umudumıı konıdugumu bcliıimeliyim. Aııılarııuzda hclırttığjııız gıbı, "okııyııaıyn cfc/cndırırkcıı diişiindiirnıc" gibi bir aınaantz var, " lcşbn" bazcn i$c yaraıııayahilıyor, hatta hastayı öldiircbiliyor da' Nc dcrsıniz? Amlarımda bu ılengeyi korumaya çok dikkat cttim: Okuyucuyu sıkmamak kayılı ile son ılerecc kısa vc öz olarak hcm satır aralarında hem dc kilabın somında biriki saylada bazı önerilcı gcli^tirdim. Bir ba^ka deyisjc, teşhisi koymakla yctınmcyip, Icılavi yollannı da çok kısaca isarct cttim. Kiıabı okuyanlar bunu açıkça görcccklcr sanıvorum. Tabii bu anılar, bir "bilimscl çözüınleme" kitabı ılegil. lekrar ediyorum, "eğlenccli" bir kitap. Kolay okunabilıııigı vc i'ğlcnılıriciliği ön planıla tııt• tıını. Bcccıcbildigim ölçüdc, rahat okunan ve eğlendiren bir metin oluşturmaya çalıştım. Kcndınızi (çok dışında o/masanız da) bir ımda nıcdya savaşı icıııdc dc hıılııyorsnnıtz. Adcta solıığtuııızn kcsıyorlar. TanıdıSınt Hııırc Koııgar bcp scrinkanlı, kıhar; ama bazcn dc, 'vakıır', 'hiddctli' olabilıyor. Anlattıvııuz bıı aııılarııuzda sizi, bir Gogol kahramanı gibi hnscttim dogrtısn Ç/lcdcn çıkma çizgi\indc bılc, 'ımıtcdı/'simz. Sürckli bir ikilcm. Yıpratıcı bir yy Ihrçoğnm/ sıyrıklar bırakıııadaıı da ayyoruıııuz. Bı/rada, (özclliklc iıısaıı ili^kilcrındc) bayırılı oldnğnnıtzn diişiiııüyorııııı liıı sürcçtc, başarı bancsınc haşkaaı nc yazahılırız? Bırakınız "sıyrık bırakmadan aşnıış olmayı", şu anda bile derin yaralarımı sarmakla meşgulüm. Ozellikle mcdyanın haksız vc daha da önenılisi, objektif gerçcklcrc aykırı saldırıları, sadece bana vapıldığı vc olumsuz olduğu için değil, gerçcklere uygun olmaılığı için dc tüm yaşam k'lscfcmi zcılcleıli. Su anda bir insanın, "ccbini dolılurmak", kendisinc vc ailcsinc yasadısı olanaklar sağlamak gibi amaçları yoksa, müstcşarlık vc bakanlık gibi icrai bir görev istemesinin vcya kabul etmesinin 'delilik' oldugunu dü^ünüyorum. Insan ili^kilerinde "ba^anlı" olduğum konusundaki yargınıza gclincc, "her şcyin bir bedcli vardır". Bu konuda bcnim ödedi:;ım bcılcl, öncc zamanım, sonra d.ı rıılı vc beden sağlığımılır. Ailcmi, tüm ilişkılcrimi, gardroba alılırıp Ankara'ya geldiğim için, 1 ım zamanımı vc benliğimi müs1 icsaılık makamıııa tahsis ctmişı ım. Ayrıiii insanları sevdiüim ve ı\dığım için onları dinlemeye Miem veriyordum. Sadece bakana değil, kimi zaman genel müdıirlerimc bilc ıılaşamayanları ben dinlcrdim, büyiik bir sabır ve hoşgörü ilc. Yine de soğukkanlılığımı ve denctimimi yitirdiğim birkaç olay yaşadını. Bunları kitapta anlatıyorum. İnsanın ha^arısını, objektif olarak toplum ve tarih dcğcrlendirir. Bu açıdan "ba^arı hancmc" neler yazılabilcceğini bilmiyorum. Bildiğim bir s,ey var: lnanılmaz bir deneyim birikimi edindim ama ödcdiğim bedel çok büyük oldu; kalan ömrümün yaklaşık üçte biri! Pck.ı, polılikadak.ı ba^arnızlı&ın (basarınm) anahtarını bilc bilc ladcs dcdiniz! Nedcıı? Bu bir iitopyaydı bclki, Türkiye gıbı bir iilkcdc, nc dcrsinız? Kendimi ne "ütopist" aörüyorum ne "kahraman" nc de "aptal". Sadece hocahğımdangelen, toplum;ı ve özclliklc gcnçlcre, "örnek olusturnıa" alı^kanlığı. Bir de her insanda olan bcşcri zaaflardaıı biri: Bcni sc\cn ve bana güvencn rcferans grubunu düş kmklığına uğratmamak çabası. • Bcn Miista.arkcn'lc bir döncm'ı kapadınız ım dcmcli, yoksa ycni bir döı/cmc haztrltk nn? Ben kişisel yaşamım açısından "büyük konuşmayı" pek sevmenı. Türkiye gibi bir ülkede, insan yarm, ne gibi olumlu ya ıla olumsuz sürpı\/.lerlc kar^ıla^acağını bilemez. Bu açıılan kciKİini nc bir veni ılöneme ha/.ır ladığımı dusünuyorum nc dc bir ılelteri kapadığımı öne sürcbiHrim. Ama, bir nokta kcsin: Tüıkiye'deki siyasetin bugünkü yapısı içinılc bir ki.şinin, tck başına ctkin olabilmesi olanaklı değil, ama bilimıle tek başımza ürctim yapabiliyorsunuz. • Ben Müsleşarken / li/nrc Koııgar / Rcııızı Kıtabcvı / 5 | ' h C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 346