Katalog

Son Sumer Tanrıcası ı »II II I I II II III M llll I lllll II I II III fc>«HII I I lllllll ENDER HELVACIOĞLU* M uazzez llmiye Çığ... Aramızdaki Sumcrli... Sayın Çığ ilc tanışıklığımız arttıkça, onıın gerçektcn dc bir Sumerli olduğunu düşünmüşümdür. C)n yıllar boyıı binlerce tableti el emeği göz nuru ile okuyup düzenlemiş otmanın getirdiği muazzam bir birikımi vardı kuşkusuz. Fakat Muazzez llmiye Çığ ın Sumer ile ilişkisinin daha da derin olduğunu, tarinin bütün ilklcrinin yaşandığı o dönemle duygusal bir bağının da bulunduğunu fark etmişizdir sohbetimiz derinleştikçe. Bir Sumerli şaiıın öykiisiinü edebi bir dille anlattığı son eseri Sumerli Lııdingirra'yı okııyanlar bunu anlayacak larclır. Son Sumer Tanrıçusıdır llmiye Ç.ğ... Muazzez Hanım'la ilk görüşmemizi anımsıyorum. F.vine misafir olmuştuk. Beş saat boyu, ayakta, o raftan bu rafa, o dosyadan bu dosyaya koşıışturarak bıze çulışmalarından sö/ etmiştı. Karşı mızda son dere.ee dınamik vc berrak bilinçli bir insan vardı. IZve döndiı ğünıdc karşılaştığım /eııginlikien şaşkına dönmüş, sabaha kadar uyuyamamıştım. Onıın bu enerjisi bizi her zaınan hayrete düşürmüştür. Sayın Çığ Bilim ve Utopya'nın en düzenli (her av yazar) ve çalışma disiplini en yiiksek yazarlarından biridir. Bu dmamizmi sadeee yazarlık alanında gözlemlemezsiniz. Bir bakarsınız Muazzez Hanım Porto Rico'dadır. Gezmek için gittiği yerin kumsallarmı değil, kütüphanelcrini dolaşır. Döndüğünü heyecanlı telefonundan anlarsınız: "Kütüphanede neyi kcşfcttim biliyor musunuz? Porto Rico yu bir Türk topıı kurtarmış! ' Bir bakarsınız Mısır'dadır, piramitlerin arasında. Dönene kadar bütiin gezi arkadaşlarını Bilim ve Ülopya abonesi yapmıştır! Keşif onıın için bir yaşam biçimidir. Böyle olması çok doğal belki. Düşiiniin; binlerce Sumer tableti üzerinde çalışıyorsunuz ve okuyorsunuz. Beş bin yıl öncesinclen kalan tarih parçalannı birleştiriyorsunuz. İlk kez siz okuyorsunuz. Yani her gun keşif yapıyorsuniiz. Bu zahmetli çalışma, insana müthiş bir keşil gücii, neyeeanı ve alışkanlığı verirdi herhalde. Bu nedenle dolaştığı her yerde, yaşamının bir anında keşif yapmaktan kendini alıkoymaz Muazzez llmiye Çığ. "Bütiin btınları gençler öğrenmeli çocuklar." lşte Sayın Çığ'ın yaşamını yönlendiren ilkelertlen biridir bu. tllaştığı bilgiyi, miimkün olan en kısa zamanda ve miimkün olan en geniş çevreye iletme tutkusu. "CJörcvi" de^ miyorum; llmiye Çığ genclcri bilinçlendirmeyi görev ieabı değil, coşkuyta ve ınütlıiş bir tutkuyla yapar. Bildiğini kendine saklayama/, satamaz. Bilgiuin özelleştikçe değil, toplumsallaştıkça değerleneceğinin larkındadır. Sumer tabletleri satılık olabilir mi hiç! Onlar insanlığın ortak nıirusıdır, değerleri para denen bir kâğıt paı\asıyla ölçülebilir nıi? lstanbul Arkeoloji Müzesi'nde heniiz okıınmamış on binlerce Sumer tabletinin öylete durması karsısınd.ı duyduğu ölkeye tanığım. Beş l>in yıl öncesindejı bugıine ulaşan seslere karşı bu dııyaısı/.lık isyan ettirmişti Muazze/. Hanım'ı. Işte bize bu isyanı öğretmiştir. Bir aydınlanma savaşçısıdır Muazzez tlmiye Çığ. Sözcüğün tam anlamıyla "savaşeı". Atatürk'ün aetırdığı Hititolojı FaKİıltesi'nin ilk öğrencilerindendir. Oğreniminin ikinci yılında bir ara aklı, daha kolay olan Almanea bölümüne kayar. Bu isteğini duyan babasının öfkeylc, "Orası Atatürk'ün fakültesi, orada kalacaksın!" dediğini aktarmıştı bize. O gün bugündür Mustafa Kemal'in öğrencisidir Muazzez llmiye Mustafa Kenıal'in savaşçısı. Bağımsızlık ve laiklik karşıtı en ufak harekete büyük bir tepki gösterir. Televizyonda böyle bir haber mi dinledi veya gazetede mi okııdu, hiebir şey yapamasa, çeşitli yerlere tcleron aear, mektuplar yazar, tepkisini dile getirir. Hepimizi seferber eder. Bu tutıımıı da çok öğretici olmtıştur bizim için. Muazzez Hanım bir gece restorana gider. Bira ister. Lokanta sahibi gerici dir; "veremeyiz" deıler. "Beş bin sene önce Sumerler su gibi bira içerdi, a ap tallar! " diye kavga ettiğini anlatmıştı bize. Muazzez llmiye Çığ, Bilim ve Üton ya'nın neşe kaynağıdır aynı zamanda. 1 ler sabah onunla telelonda konuşmadan işe başlarsak, giinün iyi geçmeyeeeği gibi bir his oluşturmuştur bizde. lelefonunu bekleriz; mutlaka eder. Dergiyi eleştirir, yeni öneriler getirir, yazar isimleri verir, yeni makale konu ları düşünürüz birlikte. Ne verimlı bir toprak şu Anadolu. Muazzez llmiye Çığ ları yetiştirmiş... Çok yaşa Muazzez Hanım. Tanrıça lnanna kadar yaşa! • * Bilim ve Ütopya Dergisı Yayııı Yonetmenı Muaz< y e Çığ, sumer kültür ve dü$ünce dünyasının ara$tınlmasına büyük önem vermîş ve bu kuiturun etkllehnl günümüze dek Izlemljtlr. MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ'IN ESERLERİ 1. Hatice Bozkurt, Muazzez Çığ, 1 l.G. Güterbock, tstanbul Arkeoloji Miizelerinde Bulunan Boğazköy Tabletlerinden Seçme Metinler I, lstanbul, 1944. 2. H. Bozkurt, M. Çığ, II.Cî. Giiterbock, lstanbul Arkeoloji Miizelerinde Bulunan Boğazköy Tabletleri I I ' (BoğazköyTafeln im Ârchaelogischen Museum zu lstanbul II), lstanbul, 1947. 3. M. Çığ, H. Kı/ılyay, Istanbul Arkeoloji Miizelerinde Bulunan Boğazköy Tabletleri I I I (BoğazköyTafeln im Ârchaelogischen Museum zu lstanbul I I I ) , lstanbul, 1954. 4. M. Cığ, 11. Kı/ılyay, KR. Kraus, Eski Babil Zamanma Ait Nippur Hukukî Vesikaları (Altbabylonische Rechtsurkunden aus Nippur), lstanbul, 1952. 5. M. Çığ, H. Kızılyay, A. Salonen, tstanbul Arkeoloji Müzesinde Bulunan PuzrişDagan Metinleri I (Die PuzrişDaganTexte der Istanbuler Ârchaelogischen Museum I) Helsinki, 1954. 6. M. Çığ, 11. Kızılyay, Eskibabil Zamanına Ait Nippur Menşeli lki Okul Kitabı (Zwei Altbabylonische Schulbücher aus Nippur, B. Landsberger tarafından eklenen bir yazı ile Mit Einem Beitrage von B. Landsberger), Ankara, 1959. 7. M. Çığ, H. Kızılyay, Yenisumer Çağına Ait Nippur Hukukî ve ldarî Belgeleri I (Neusumerische Kechutsund Verwaltungsurkunden aus Nippur I) Ankara 1965. 8. M. Çığ, I I . Kızılyay, lstanbul Arkeoloji Miizelerinde Bulunan Sumer Edebî Tablet ve Parçaları (Sumerian Literary Tablets and Fragments in the Archaeological Museum of tstanbul I), Giriş ve Katalog (Introduction and Catalog) Samucl Noah Kramer, Ankara 1969. 9. Muazzez tlmiye Çığ, Kur'an, tncil ve Tevrat'ın Sumer'deki Kökeni, Kaynak \ayınları, lstanbul, 1995. 10. Zaman Tüneli ile Geçmişte Sumer'e Yolculuk, Muazzez llmiye Çığ, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1993. I 1. Mua/zez tlmiye Çığ, Sumerli Ludingirra/ Geçmişe dönük bilimkurgu, Kaynak Yayınları, lstanbul, 1996. 12. Muazzez llmiye Çığ, Çiviyazılı Belgelere ve Arkeolojiye Göre Ibrahim Peygamber ve Ailesi, Kaynak Yayınları'nca 1996 sonbalıarında yaymılanacak. 13. Çeviri: S.N. Kranıer, Tarih Sumer'de Başlar (Samuel Noah Kramer, History Bcgins at Sumer, America, 1981), eeviren Muazzez tlmiye Çığ, Ankara, 1990. Muazzez llmiye Çığ'ın, eeşitli dergi ve gazetelerde, yayın or ganlarında yayımlanmıs çok sayıda makalesi, çeşitli tarih kongrelerine sunduğu tebliğleri ve çeviri yazıları bufunmaktadır. • Insanlığın ortak mirası CUMHURİYET KİTAP SAYI 349 SAYFA 5