Katalog

Bıı tstanbul deccsindc Scnınle d c / ı n mck' vc '( laudıa başlıklı va/ılaıın bııcı ovku vapısında olduklaıını algılıyoıum vc bunu algılamak, bclkı dc va/aı olabı lırını duşunccsinı içımdc pckıştıııyoı Ama yalnı/ca o kadaı ve bundan hı/lası 1 ıçın vakıt henu/ çok eıkcn Bu tııı vaz > mayı suıcluıccck mı\ınT Boyle kuıgula la gıdccck mıyıni'' Bu soııılaıa henu/ bundan sonıa da çevırı yapmayı vc şııı ya/mayı suıduıcccgımı sovlcdığım ka laılılıkla olumlıı \anıı veremıyoıum Bakın, yapay .ılçakgonulluluğc nıç yuz veımcdığımı sı/c hcmcn kanıtlavavım Kcndımc çcvumcn' dcnıekte hıç tıicd dııt ctnııvorum Bıı /amanlar en onemlı amaçlaıımdan bııı, çok ıyı bır çevıımen olmaktı, kendımcc koyduğum ba/ı olçutleıc uydugumclan bu vana 'bcn çok ıvı bıı çcvıtmcnım' dıyorum vc bunu dıycbllmcktcn dc guıuı duyuvoıum Ama ıı/eıındc cluıdugumu/ anlamda ya/aılık icin nc aynı şcyı soylcycbılırım, nc dc bu Kchancttc bulunabılıtım ,S// Oykıı dıbı başlıklı bolıımdckt yazılarınız O yazıların < // azından bazıları ılc şıtrlcrıntz arasmda sankı c\ok \ıkı bır bag var gıbı, nc dcrsınız' Orncg'ın 'Vcr^ı/ıus'un Sotı (ıcıcst Uzcrtnc Bır Çc )itlcmc' yazınız bıı 'Vcrgtlıtts'un Sotı G< ccsı' adlı stırınız, ya da dııtcn Abcnd landc Lc/ılb' adlı yazmızla 'Ozyayıın Oykıısu s,tırtnızdckı ortak motıflcr I laklısını/, vaı Yalnı/ hcmcn şunu belııtcvım kı bıı onccdcn pkınlanmiş bıı akıabalık dcgıl, butunııyk kcndılı gındctı oluşma vc bıı bagın bılıncıne bcn ck ancak yolıın varisina geldıktcn sonta vaıdım Bunu bır kc/ somut ola lak goıdukten sonıa cla u/cıındc çok dıışunclum Sanııını şoylc açıklanabılıı > Bcn kuıgu yanı ağır basan ya/ılaıımda daha çok kcndı vaşamımdan yola çıkan bıııyım Bclkı çocuklugıım vc ılkgençlık vıllaıım çok acılaıla yııklu gcçtığı ıçındıı, bılemıyoıum Ama geçmışte yaşa dıklaıımı malzeme yapmaktan çok hoşlanıyoıum Yakınmak ıçın değıl, onlarla hesaplaşmak ıçın Denebılıı kı, hıç bıtınc/ mı bu hesaplaşma'' Bıtme/ Bıtme melı tnsan vaıdıgı hci doncmcçtc do nup o donemece kadaı u/anan yolla yc nulcn hesaplaşmalı d c ç m ı ş c saplanıp kalma anlamında değıı, ama vardığı noktaya kim olaıak, nclcıın yardımıvla ya da neleıc rağmen varabıldığını ıyı anlamak ıçın Boyle bıı hesaplaşma tut kusu, ınsanı bıı şcylcı kıırgulamak ıstc dığınde dogal olatak mai/emevı kcıı dındc aıamaya goiuıuyoı O /aman ıs teı sıır, ıstcı başkaıa bıı kuıgu olsun, oıtak motıfkı dc gunckmc kcnclılıgın ckn gelıyoı Bıı dc şu soykncbılıı bclkı, yanı en a/ınd.ın bcnım açımdam Kcndı clu/ya/ımın bıı şıııc, şıııımm dc bu du/yazıya kaynaklık etmcsı durumuyla karşilaştı ğım da olııyor k't$ı\( l dıyc nttclcndtrdığtnız yazıla rından bırı okımduğunda kı bunu, sızın 'kışıscl' dcmıs. olmanızdan ccsarct alarak soyluyorum , sankt baba tarafınızı bır anlamda rcddcttı^ınız gıbı bır ızlcnım doğabılıyor Orncğttı dcdcnız Ccmal Pa \a'dan, sankı sızc aıt olmayan, araya uzaklık koymak tstcdtfanız btrı gıbı soz ctmcktcsınız Nc dcr\ınız> En a/ından ıik iccklcdcnın bcn ol madığımı sanıyoıum Bılmedığım ne dcnleıdcn oturıı, babamın aılesmcc hcp dışlandım, bu aıada cla suıcklı onlaıa vakınlık gostcımcmcklc suçlandım Bel kı scvgısı/ bıı aılcvdık, hct ncysc Sjm dı aıadan yıllaı gcçtı vc bcn onlaıla yıl Ludıı goıuşmııyoıum Ccmal Paşa nu selcsıne gclınce cocukluğum hcp bı/ım ( cmal Paşa Aılcsındcn okluguınu/" soylcmıylc ya da tclkınleııvle gcçtı Ama hıç tanımadığım bu paşanın aıfesındcn olmak, hci ncdcnsc beııdc hıcbıı /aman hcıhangı bıı tıtıeşım yaıatmadı Ayııca, seçmeuiğim ıhşkılci gcıegı bııbıılcıınc vakınlık dııynıa /oıımlulugu bana hci /aman ıtıt ı gclmışiıı Dolayisıyl.ı scçtık kıım aı.ısınd.ı tanımadığım bıı lltıhalçı CUMHURİYET KİTAP SAYI 349 paşa ılc onun aılcsi hıcbıı /aman vcr al madı llstclık soyadımı da hıçbn /aman admıdan ayrı, onuı kaynağı dıvc dıışıın mcdım Vc bugun Ahmct Ccmal dıyc bıı ad vaısa, hcrhangı bır paşavla yakın Iığından oturıı dcğıl (îcıısınde taııhın bılmcm hangı savralaıı vatıyoı dıyc ck ğıl O adın bedclı valm/ca bcnım k.ık mımlc odcnmiştn üzcllık/c Yüiiiıt/dntı Çcvırdıklc rını ın ıkııici bcdumundc, çış/t/t yaztlart ııız bır anna gctınldtğtınh orlaya sankı ymdı olmayan bır tslanbul ıma/ı c^ıkıyor J Bunu bnaz a\dmlatır mısın ız Cvct, aıtık olmayan bır kcnt mıa)i Bcnım çocukluk vc ılkgençlık yıllarıma aıt Hatta bıınun kapsaınına butun ls tanbul'u almavalım, yanlıs olur Çıınkıı o va/ılaıda, oykumsu yazılaıda bazı şı ıılcıımde dc vaptıgım gıbı valnızca Bc yoglu vc çevıcsının bcnım gcçmışımlc ortuşen gcçmışındcn so/ cclılıı Insanla ıın akşamustlerı Istıklâl ( addcsı'nc çık mak ıstcdıkkıındc, ustkımc başlaıına çckıduzcn vcrmc /oı unlulııgunu duy dııklaıı /amanlar, caddeye bakan pencc ıclcımdc boıdo kadlklcıın bulundugu fokatlıy.ın Otclı, sıncma vc tıyatıo on celcıındc ya cla sonıalarında Bavlan lı Maıkı/h /amanlar Lvct, Lovantcn İs lanbııl'du Beyoglu ya da Pcra, şımdı o tloncmın Bcvoğıu'su ıçın "/atcn bı/dcıı dcgıl, bı/c vabanclvdı", dlycnkr var Bu kentın vakm gcçmışının bıı paıçası ol duğuna goıc ncclcn bı/dcıı olmasın' Bclkı yabancıyclı, ama 'yapav ckgıldı oıada da hayat oyle yaşanıyoıdıı, o kadaı ' Bıı kcntc hci buvuk kcntc can lılık vc /ciıgınlık katan 'ko/mopolıt at moslcı başka nasıl dogaı ^ Bııgunun doğma buyumc Vıvanaklaı'ı bılc, "Hıt lcı'ın ılhakıyla Vıyana, cskı kozmopolıt kaıaktciını bıı dana kazananıamacasına yıtııdı " dıyc vakınmıyorlar mı' Pekı nangı ko/mopolıt karak'teıdı bu arka sından vakınılan' 1870 193 3 arasında Vıyana'yı bıı 'çokıış kulturu'nıın şemsı yesı altında Avıupa'nın kultur, sanat vc bılım mcıkc/lcıınclcn bırı kılan bıı koz mopolıtlıktı Bi7cle ıse Pcıa'nın ko/mo polıt yapısı hıçbn şcy yaratamayacak ka dar kısa surdıı Hltler'ın Avustuıya'yl ıl hakının ctkı bakımından bcnzcıı, bızdc unlu altı vc vcdı cylul olaylarıdır lstan bul'un var olan kozmopolıt yapısı, o ya kıp yıkma gunkııylc bıılıkte taııhc Ka ııştı Şımdının 'Batılı' Istanbullular'ı ısc Nocl gccekıın dc Rcjans'da kafayı çcktıkten sonıa Scn An tııan Kılısc sı'ndckı Nocl ayınını ı/kmcvı ko/mopolıtlık vc çokkulturlu luk sanıyoılar Evet, yazıla rımdakı, şımdı var olmayan o Bcyoğlu'dur ço ğunlııkla Çunku acısıyla vc tatlısıyla, yasa mınının ıik do ncnıı jğ anıl.ır \umaöı /•"(/'/ \ti httnınıkıı Ih ) oıa\a tıasıl btikıyorsı/nnz' Bakmi)oıum Bakılmaya dcgcr yanı pck vok (jLinku Istanbul'un butun ycnı scmtkrınc cgcmcn olan gorgusu/luk vc sonradan goımu^luk, oıaya d,\ ığıcnt, dam^asını \uımuş Lskının kalınlısı dı \c bılc nıtckndııılcmıvıcck bıı supıun tıı' kı/ab/ııızdtikı yazılarınızın a^ırlık ııoklıdauııdaıı bıtı dı I ıırkıyı 'ııııt cğıtıtıı \otttııldrt Hıtrada bır ozc I vcrıııı k ıstt r\c J ııız nc/< r \<>\h \ıbılır\ıııız I vct, cn sik clc aldıgım konulaıdan bııı Lgıtını, cgıtımsı/lık va da yanlı^ cğıfım soıunu Kanımca Tıııkıyc'nın vaı olan tum \a^amsal sorunlaıının oıtak ka\nagı Aslında baijka tıııkı olması da bckknımc/, kımı /aman o ya/ılaıla ha \anda su dovdugumu/c kcsınlıklc ınanı voııım Nc dnoıu/' Du^uncn, taıtıijan gcn<,lık yciı^sin dıyoııı/ Pckı ıik vc orta ogrctım kımın c l ı n d c ' Devlctın Pekı T u ı k ı \ c ' d c Devlctın " B c n , bıından bo\k o/guı ckmıncbılcn, duijunduğunu ozgurcc tartışabıkn \atandasjai vetıijtı ıcccgım", ı l n c bıı kaygıısu olmui} nuı hıç' Yalnı/ta c/bcrcılığı, kayıtsı/ şartsı/ bovıın cğmcvı, açık kapıları vurııp cckct ılıkktmcvı ogıctcn bıı cğıtım sıstcmıvk ncu\c vaıılırsa, bız clc oıava vaıdık \e dcmıı attık Ama dogal ofaıak oıtad.ı bıı (,clı^kı dc var d c n ı k ı ı m ı z , bıı \an dan bo\k bıı cgıtım sıstcmı i(,cıısındc utişiıkcn bıı vandan da ^csıılı ılctısım aıaclaıının \aıdımıvla dunvada olup bı tcnk'iı goı ııp ışıtıvoılaı Bu aıada başka ulkclciclc o/guı luk dıvc bıı şıv bulıın dugunıı dd habcı alıyoılar I akat kcndı lcımc nc o/gurluk, nc dc ozgurluklcrın nasıl kullanılacağı oğıetılmedığındcn, yanlış davranıjları ozgurlıık dıye nıtelendırıyorlar Orncğın gına getırıcı, unı formalı vc kravatlı lıse yıllarının ardın dan umvcısıtcnın gorccc olaıak o/gur armosk'iınc gııdıklcrındc kııllandıklan ıik ozgutlukkrdctı bırı, dcrslcrc dc\am ctmcmc 'o/gurlııgu', va cla acaba cn a/ ı,alısarak nasıl dıploma alabılııım, soru sunu soıma 'o/gurluöu' o l u \ o r Pckı bunların hcsabını gcnijlcrden mı sorma li'J lla\ır Çunkıı bugun aıtık ozgurluğun dc bıı cgıtım ışı oldugıı, butun uy gar dunvada bıhncn bır scy ()/gmluk volunda cgıtcmcdıgını/ ınsanlaıı yanlış o/gurluk anlavışlaıı yu/undcn sorumlu tutama/sını/ Yaztlarınızda ıııııvc r\ıtch rın koıııınıutıa da sık uk dcgıııı yursunuz Sızcc butun bu \akın caları &ıdt rmc bağlamında ıııııvı rsıtılcrın ij/c vı nc olabılır1 Çok sınıı lı olabılır Hcr şcyden once şu bılınmeh kı, unıversıteler lıse oörctımmdckı eksıklıkkrın gıderılcccğı kuııımlar değıldır kğcı onlara bu gozlc bakarsa nı/, asıl ışlcvlc rını \cıınc gctıı mclcıını daha baştan tchlıkcvc sokınıış olursu nu/ Bu b,ıg l.ımda unıvcısı tckıın kımı ba saıısı/lıklaııntn kavnagının cla ha oncckı ogıc tımck aıanması gcicktıgınc ın.ı nı\oı ıım ()tc v a n d a n unı\ c ı sııc k ı Iııık cgıtım sıstcmıne b.ışka bıı dunva dan gctırılmış olan kuıumlaı dcgıl Do layısıvla cğıtımın gcnclmdc hangı soııın laı vaısa, unıvcısiicyc dc o soııınlaı \an sıyor Unıvcısıtclerdc oğıctım c k m a m olanlaı d,\ buuık çcığıınkıkla bıı ıılkcnın lısclcrındcn gclmc ınsanlaı dcgıl nıı^ Hcp uzcrıtıdı sıkça dıııdı/ğnıı/uz /•<> nulcudatı £tdı\oruz Bunlciıdan bııı dc ındıtı/ar , kımı zdiıiıin \ızııı tiydnılaici takdı^ınız bılc soylcnıyor Ccr^cklaı j / kâyct^ı ıntsıııız aydm/an/aıı' Bakın bunu ıvı kı soıdunu/ Şık.ı >ctçl olunııı mu aydmlaıclan' Lvct, hcp taktığım, hcp şikâyct<,ı oldugum bır şcv vaı bıı konuda, ama asıl aydmlaı dcgıl, Iıııkıyc tk bııa/ ya/ıp (,ı/cn, bııaz ko nuşan hcrkcsc hcmcn 'avclın' dcnılıvcı 1 mcsı İştc buna taktım (, ımkıı çok tch lıkclı' (îcıçck aydın kımdıı, bıınun bır toplumda bılınmcmcsı, bılmmcsmın dc cngcllcnmcsı cok, ama çok tchlıkclı bıı 1 şcy Dıınyanın cn ılcrı ulkckıındc bılc gcrçck aydınlaıın sayisı yu/ bınlcıcc dc ğıldır Ama bı/dc dıırum, tıpkı sanatçılaı bakımından oklııgu gıbı Bılıyoısunu/, bugun ıkı klıplc, bıı tclcvızyon dı/ısı\k hcmcn pop sanatçısı ya da oyııncıı olabı lırsını/, hatta acıınız falanca dcıgmın "staı adrcslcrı" bolumundc vcı alabılıı Vaı mı dunvada bovlc bıı şc\ •> Adanıa va I\A kadına oncc şaıkicı va da ovıııuu c k ı k ı , adının basma 'sanatcı sıtatınm gctıı ılmcsı ısc olavdıı Ama bı/ bclkı dunvanın sanatçısı cn bol (') ulkckrm dcn bıı ıvı/ Avclınlaıımı/ d.\ ovlc Bakı nı/ bır ctralını/a, nc kadaı çok a\dını mı/ vaı 1 Vc aslında nc kadaı d.i a/laı' I.vct, Iuıkıyc nın bu baglamdakı tck so lunu, .sozdc avdınlardıı, başka bıı şcy dcğıl Ve sozdcaydınlar kalabalığı yu /undcn goz gozıı g o ı m c d ı ğ ı n d c n , ne yanlış yapılsa ya da ıyı gıtmesze bu so rumluluktan aydınlar öd payını alıyor oysa nc hazındır kı sozdeaydınlara yo ncltılcn clcştnılcrk gcrçek aydınların hıçbır ılıntısı bulunmuyor 1 Ustclık sozde aydınlaıı ctkısız kılma, yok ctmc ışını so/dc aydmlaı çok şukur Dcvlctc dc bı rakmıyoılaı Cîoımcvlıktcn gelışktıyle, karalat çalmalaııvla, çoj^u kcv naşaniı olan unuttuınıa çabalarıyla gcıçck ay dınları ]ick gu/cl sılıp gcçıyoılaı Onun ıçın yınclıyoıum Tuıkıyc'mn bu bag lamda bııgunku sorunu, aydınlar sorunıı dcğıl, fakat so/dcaydınlar sorunudur, gorunuştc sankı hcp 'muhalıf olan, ama gcrçcktc muhakfct cttıklcrı du/enckn pay ko|>arnrasını da pck guzcl bcccrcn aydın musvcddclcıı sorunuduı' Soıı bır \om Butun bu yazdıklarıııız dan vc \oylcdıkh rtnızdctı, gcncldc ka ram\ar oldıığıtnuz ÎOIIHLU ^ıkarıhıbtlır IUf' la oı ada gcçtı Ustbaş alışvcris lcrımı/ı gcncl lıklc oradan ya paıdık Bcnı ıik tıyatıo vc sınc malara o taddc dc gotuı dıılcı Babam, mctıcs k ı ı y k aksamla ı ını ucncllıklc Istıklâl C a d d c sı'nın basindakı A s m a 11 m c s c 11 ıcstoıanLuında \ c mc yh anc Ic ı mck f>c<,ııtıdı Ahmetcemal Herkes gıbı beııım deyalnızca doğruAnlavacagmı/ lardan oluşma bır gecmışıın yok Boyle bır sav ınsanı ı^ok kc sıtlı bıı okurunun gOzunde ancak gulunc kılar dlyor Karamsarlık vc lyımseılık, bcnım du şuncclcrımı yonlcndııcn so/cukkı dcğıl Bcn nc karamsannı, nc clc ıvımscıım bcn, yalnı/ca gcıçckçı olmaya çahşıyo rıım Cok clcştııcl ofmamın ncdcnı dc /atcn bıı Kaıamsarlık ılcrıyc gcçıt vcr mcz lyımscrlık ısc, clbct bu kopıu vaı dır duşunccsıylc uçuruma yııvaılanma mıza nedcn olabılır Oysa gcrçekçilık, ın sanı sureklı ço/um yolları aıamaya ıtcı Ve olan durumu butun çıplaklığıyla go? ler o n u n c serıp tartışma konusıı yap mak, bcncc gerçckçı tııtumıın tcmcl ko şulucku Bızım toplumıımuzun bıı has talıgı var, ıvımscılık vc kotumscrlık so/ cııkkııylc çok sıkı oynuyor Cîerçekçılık ısc bı/dc yanlış kullanılışı gıbı Bınsl ıçın "Onıı scvcı mısın'" dıyc soıarlaı, "nayıı" dıyc vanıtlarsanı/, bu kcv ıkıncı soıu gcln "Ncdcn nclrct cdıvoisııiT'" Ama o ınsanı lanımaclıgınız ya da yctc ıınce tammadıgını/ ıçın nc scvmcnı/ın, ne de nchet ctmcni7in so/ konusu olaca ğı, gcncllıkk cluşunulmc/ İştc ıvımscılık ılc kaıamsaılık da o\k Dıııumu clcştıı dıgmı/dc kaıamsaı okkıgunu/ vaıgısına \aıılıı (ıcıçckçı olabılcccgmı/ pck akla gclmc/ Kcndımı/ı bıından boyk (ıci çckçı mısın dcgıl mısırı'' dıvc soımava alıştıııısak, btlkı bıı vcılclc vaımamı/ bıı.ı/cik okun kolavlasabılıı • SAYFA 1 1