Katalog

REFİK P. KAYNAKÇI cçcıı \azın hcişııiıi kadar <^oğjıııltikla çcvinlcrinizle, bir dc dcrgi yazılarınız ve "(lıtmhıırıycl'tckı kö<,c ydzarlıg'ınızld taıuııırJnıız. Ama bıı yaz, dcyıj ycrindcyse, okurlarttıızı şaşırttıııtz Oııce "Cîeçmi) Bir Dıuı Kilabtndan" başlıg'ıylıi şıırlcrnıtz, ardın dıiıı du "Yaşamdan Çevirdiklcrtın" başltğı altıııda yazdıinnızdan btr scçme yayımlandı Işte size ilk sorrı: Biitiin httııla rı ııcdcıı bıı kadar bek/ettiniz' Bilinçli olarak mı beklcttim, bilcmiyorum. >Şiirkri bilerek beklettiğim söylenebilir. Çtünkü epey önceleri "Yazko Edcbiyat' vc "Cîösteri' dergilerinde çı kan hirk.K," şiirin dışında, hiçbir şiirimi yayımlaınamıştım. Yayımlanma.sı için hcrlıangi bir ycrc göndermcmiştim. Dalıasl, yakın dostlarıma göstcrdiğinıi bilc anımsamıyoııım. 1995/1996 dönemi, çeviri çalışmalarım bağlammda bir "şiir yılı" oldıı Kavram Yayınları ııın "Yeryüzü Şairlcri" di/.isi için Rilkc, Bachmann, Celan vc Trakl'ın şiirlcrinden olıışan dört kitap, Yapı Kredi Yayınları için dc Hölderlin'in son şiirlcnni içcrcn bir kitap hazırladım. Sanırım siirlc* bir yıl içerisindc bir anlamda ycnidcn kıırduğum yoğun ilişki, kcndi şiirlerimc dc ilgi gösterme yolunda betıi yürcklendirdi. Ama bıı knruıcla asıl itici gücün lyi Şeyler'in cditörii Sayın Ishak Rcyna'nın na/ik ısrarlarmdan geldiginı hcnıcn bclirtnıck isicrim; bu bakımdan kcndisinc gönül borcu duyuyorum... Pchı yn düzyazılarıııız? Çünkii onlarııı dıi epey uztııı bir geçmişı var... \ laklısınız. Ama yazılanmdan bir seçmeyi kitap halindc yapmak daha öncc dc gündcmc gelnıişti. Hatta 1980'lerin başında "Erasmııs'un Yalnızhğı ' adıyla YAZKO'nun yayın programında da yer almıştı. (Telgelelim nen işi biraz ağırdan aldım; ha/ırlıklarımı tamamladığım zaman isc artık YAZKO yoktu. C) tarıhtcn sonra bu bag*lamda başka bir gırtşiminiz olmadı mı? Oldıı. Ama ilk önerdiğim üstelik çcvirilcr yaptığım bir yayınevinin sahibi, böylc günlük gazctc vc dcrgi yazıla rının "kitaplaştırılmasını" uygun bulmadığını söylcyincc, bcnim de cesarctim kırıldı... Sözt'i dçıhmşhcn, \ız bu koııuda >ıc dü$ünü\or\uıtıız? Ydiıı güıtlük ytizıları kitaplaşttrmayıi dcğtp dcğwcdı£i konıısıındd? Ahmet Cemal'le "Yaşamdan Çevirdiklerim" üzerine G "Kendime 'çeyirmen' demekte Jiçtereddüt etmjy orum" Yıllardır çeşitli sanat vc edcbiyat dergilerinde yazıları çıkan, son yıllarda buna Cumhuriyet Gazetesi'ndeki köşe yazarlığı da eklenen Ahmet Cemal'in bu yazılarından bir bölümü sonunda kitaplaştırıldı ve lyi Şeyler Yayıncılık tarafından "Yaşamdan Çevirdiklerim" başlığıyla yayımlandı. Uzun zamandır çalışmalarının ağırlığını çeviri uğraşına vermiş olan Ahmet Cemal ile bu kez "kendi" yazıları üzerine konuştuk. rıylıi dcrgi yazarlannvı bu bakımdan talihli ulduklan Mİylcııcbılır ıni? Tonlumun yararlan gö/. onüıulc tutulcluğunda bu na "talih" diycbilmck, ba na biraz güç iş gibi gcliyoı. Bcncc hiçbir kö^c yazarı. toplumunu acıtan bir sorıınun uzıın zaman parçalaıı nın ardından hâlâ çözülc mcnıiş olması karşısıncl.ı, bir zamanlar o sorun üzerine vazdıklarııun güncclligi ni korumasını kcndisi ic.m gölgcsiz bir mutluhık kaynağı sayamaz, çünkii o yazıyı yaznıı^ olan da bu toplıımıın bir bircyi; bu <\\) rıımda aksinc davranm.ık ancak bir tiir nıazo^izm an lamına gclirdi! Ama siz ytne de "Yayım du n Çcv irdik lerim"in ydzddrıntzdan bir scçnte oi dugunıı söyliiyorsunuzı pcki ya seçmediklcriniz? Onları, yinv dc çok cskimiş bulduğıınuzdatı mı, yoksa o zaman düşündiiklcnnizi \ımdı bütüniiylc vanlış diyc dcğcrlcndirdtğmız ıçin mı hıtabınızddiı dışladınız'' tkisi dc dcğil. Bir dela "Yaşamdan Çcvirdiklcrim'c almayı çok istcdiğim, u/.un zamandır "ilcridc bir kitap yaparsam, mıırlaka bıı yazıvı da alırını" diyccck kadar dcğcr vcrdiğim bazı yazılannıa ulaşamadım. Savrukluğum yüzüntlcn kaybolup gıtmiş. Bclki ilcridc, kâğıt yığınlarımı bilmcm kaçıncı kez düzcnlcmcyc giriştiğimde bazılarını bulabilirim, hcr ncysc. lilinıdc olan bazı yazıları isc, ad vererck çok scrt biçimdc cleştirdiğim bazı kiijilf rc yönelik olduğu için kitaba almadım. () cleştiriler, kalcme almdıkları ta rihlcr için önemliydiler ve haklı olduğııma bııgün dc inanıyorum. Ama bir kitabın kalıcılığı çerçevcsinc sokacak kadar acımasız olmayı gcrckli bıılmadım. Bir zamanlar yanlıs değcrlcndirdiğim konuları ı^lcycn yazıfarıma gclince, onların hiçbirini clcmcdim. Herkes gibi, bcnim dc yalnızca doğrulardan olıışma bir geçmişim yok. Böylc bir sav, insanı okurunun gözündc ancak gülünc kılar. Yazılıtrınızdan başka seçıneler yapiNciyı düşünüyor mu\unuz> Yaptım. (]umhuriyct'tcki kösc yazılanmdan oluşarı bir kitabı "()dak Noktasmda Yaşananlar" lia^lığıyla Çağdaş Yayınları'na verdim. Ama bıı kitap da, yııkarıda belirttiğinı gibi, bir "scçme" dcğil! Buna karsılık "seçnıc" diye nitelcndi lilebilecek bir kiıap hazırlıyorıım, son aşamasına gcldim. Sanat üzerine yayımlanmış ve vavımlanmamiij ya/.ılarımdan oltı^an bir kitap, önümüzdeki vıl "Sanat vc Diişıincc" başhğıyla lyi Şeyİer Yavınl.ııı arasında çıkacak. () kıı.ıbın bir seç mc olması zorunlu, çünkii kıtabın ekse ni sanatın tlüşünscl allyapısı, toplumbi lim ve sanat, sanat eğitimi gibi noklalar tlan olu^uyor; bıı durıımda doğal olarak ancak bu ckscnc yerlcştiıilcbilccck yazı İHMU CUUU AHMH CEIMl Olıımsuz diı^ünscydim, "Yaşanıdan Çevirdiklcritn" ya sinıdikindcn çok daha ince bir kitap olıırdu, ya da ni<, çıkmazdı. Eskidcn bir ayrım yapardım. Şöylc ki, istcr dcrgilcrdc, istcr gazctcIcrdc (,ıkmi!j olsıın, bazı yazıların o güniin sorunu ortatlan kalkınca cskidiğini, bazılarının isc daha bir kalıcı olcluğunıı düşünürdiim. Şimdi isc bu ayrımı da yapmıyorum. Iki ncdcnlc yapmıyo rum. Bir dcfa gcncldc bir sorun nc kadar gcçmiştc kalmış olıırsa olsun, oncm taşıyan onıın urtık gcçmişc karışmış olnıası dcğil, fakat o sorun üzcrinc nclcr düşünülmü^ vc yazılmış oldıığu. Bıı bağlamda bcııcc hcr yazı, üzcrindcn nc kadar u/.un siirc gc(,'crsc gcçsin, diişiin ccnin scriivcnindc bclli bir tanıklık anIamına gclir. Bir zaman yürürülmüş düşünccnin sonradan yanlış olduğu da ortaya çıkabilir, ama bu hiç öncmli dcğil; tersinc, doğru yargının hangisi olduğu nu göstcrmcsi bakımından bcncc çok değerli.Düşüneclcrimizdc hiçbir zaman yanılmaılığımızı savunabilccck olanımız var mıdır? Türkiyc özclindc isc olayın bir başka boyııtu daha var. Ulkcmizdc hcrhangi bir sorunun bütüniiylc gcçmişc karı^ması çok u/ım /aınaıi alıyor, ba zcn dc böylc bir şcy hiç gcrçcklcşmiyor. Bu ncdcnlc günliik yazıların cskimcsi dc gcnclliklc çok ıı/un bir SÜIVLC yayılıyor... () Zılllldll İilkcınızdckl h(i$c ydZdrldSAYFA 10 Yaşamdan Çevirdiklerim/ Ahmet C.cmal / lyi Şcylcr Yayıncılık / 2% s. Geçmiş Bir Dua Kitabından/ Ahmet Ccmal / lyi Şeylcr Yayıncılık / 68 s. lar o çerçevede yer alabilir. Biz yinc "Yaşamdan Çevirdiklerim"e dönclım Once tıeden böyle bir haşlık scç/iğıntz üzcrinde durabilir miyiz? "Yaşamdan Çevirdiklerim" başlık olınazdan çok önce dc vardı, hep içimde taşıdığım bir düşünccydi. Yazdıklanma hep böylc baktım. Yani şunu dcmck istiyorum: Bir konuya ne kadar "ncsnel" yaklaşmaya çalışırsak çalısalım, bu yönde nc kacfar "içten " çaba harcarsak harcayalım, sonunda o konu üzcrinc yürüttüğümüz düşünceler, bizim o konudan yola çıkarak kendi iç dünyamıza, kcndi düşüncc evrenimizc, kendi dcğcr yargılarımızın kimi zaman da koşullandınlmışlıklarımızın! alanına yapılmış bir çeviriden başka bir şcy dcğildir! Diyclinı cğer bcn, örncğin Türkiye'deki üniversitclcrin sorunlan ve bunların çözüm yolları üzerine bir şcylcr diişüniip yazıyorsam, ortaya çıkan, yalnızca benim bakış açıma görc çizilmiş bir rcsim ya da çckilmiş bir fotogıaftır. Aynı çıkiş noktasını kııllanacak bir başkasmın çizcceği rcsim ya da çckcceği fotoğıal isc elbet benimkilerdeıı iarklı olacaktır; üstelik bıı, varlık gcrekçcsini mııtlaka resimlerden birinin vanlislığında bulması zorunlu bir larkfılık da değildir... Yani tıpkı çeviri gibi; bir romanı dilimi/c iki ayrı kişi çcvirmişse, çe virilcr birbirindcn farklı olıır, ama bıı, çcvirilerden birinin yanlışlığı ya ıla kötülügü konusunda kesm bir k.ınıt dcğildir! İki çcviı i dc avrı ayrı güzel vc doğru olabilir... "Yaşamddn Çevirdiklerim" ııı "Sııııuş Ycrıııc" baslıklı öınözündc özclliklc rurgulddıg'ııı/z bir ıink.td ••ıir; btr yazar "olmadtğnıı zı" özclliklc belirtiyorsıııınz "Bdiıa görc yazarltk, çok haşka bir \ujy' ve bcn o '}<T' Jcğı/im", dıyorsunuz Bu kesın \aptamanız bir alçakgönüllülüktcn mı kayıidklanıyor' • Benim yazarlığa bakış açımdan kaynaklanıyor desck, daha doğru olur. Bcn alçakgönüllü davranmak istcdiğim için değil, ama gerçekten öylc olduğu için kcndimi "yazar' saymıyorum. Çünkii bana görc yazar ve gcnelde sanatçı, var olan gcrçcklikten yola çıkarak bütünüyle kcndine özgü bir başka gcrçckliğin, bir başka dünyanın yaratıcısı olabilen kişidir. Bununla, yazar dediğiniz kişi bütünüyle uçar, var olan gerçckliklc ilintisiz dünyalar yaratır dcmek istemiyorum hiç kuşkıısıız. Zaten yazar olabilmenin, 'yaratıeı' olabilmenin en güç yani da bu bcncc: Hem kcndine özgü gcrçckliği olan bir dünya kurgulayacaksınız, hem de bu kurgulama var olan gerçeğin bir tür yorıımu, tamamlanması, elcştirilmcsi vb anlamına gelccek! Iştc bu ncdenle kendime henüz o anlamda yazar diycmiyorum. Bu 'henüz' sözcüğünü, aslında yazar olmayı çok istediğim için kullandım... • Yazar olmadtgtnızı belırtmekte dtrenmenize karsılık, 'Yaşamdan Çevirdiklerim 'in 'Öykü Ciibı' başlıgmı taşıyan ikinci bölümündekt yazı lar, sıztn de deyişinizle 'kışisel'; sizce o yaztlardan da yazarltk yaınımıyor mu? Şimdi 'kişisel' olduklan doğru. Ama işin içinc yazar kavramı girince, bu kişiselliğin yeri ve işlevi konusu da ayrı bir önem kazanıyor. Bcn o bölümü açıklama bağlamında 'kişisel' nitelcndirmcsini kullanırken, oradaki yazıların kendi yaşamımı ya da kendi yaşamımdan yola çıkarak oluşturulmıış kurguları yansıttığını dile gctirmek istcmiştim. Ama kcndindcn yola çıkmak, yazar olabilmenin tek ve yetcrli koşulıı dcğildir. Oyel olsaydı, her türlü yazılı iç dökmcyi birer cucbiyat cseri sııymamız ^ e ı c k i r d i ! Önemli olan, hangi yaşamdan yola çıkı lırsa çıkılsın, sonııçta sanatsal yaratı üriinü bir dünyaya, başkalarının cstctik bağlanıda tat almasım sağl.ıyabilecck kendine özgü bir bütüne vanlabilmesidir. Sinıdi, yani1 kiıap çıkııktan sonra, sanki başkasınm ya/.Jıklarını okıır gibi ikin ci bölümü karıştııırkcn,örncğin 'Cıönderilmemiş Bir Mcktuptan...', 'Olmavan C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 349