Katalog

O.K U R L A RA "Bize çiviyazılı bilimlerin alanmı açaıı ulu Atamız, bu yazıyı kul~ lanmıs olan mulctlcrin, özellikle dillcrı dilımize benzeyen Sumerlderin Tiirklerle dil ve kültür bakımından olan ilişkilerinin .^ıraşUrılmasını istiyor*du. O, Sumerlilcrı' ait bilginin henüz çvaıhlnk çag'ında oldugu gwilerde, dillerinin Türkçeyc benzedig'ıne ve Asya topraklanndan gel/uiş oldcaklamnı inanrmştı" diyen Muazzez Ibniye Çığ, tünı cg'itinnni vc yaşaımnı Sumeraloji bilimine adamış bir bilim insanımız. Sumcrlilere ait 74 bin çivi yazılı belge üzcrindc 31 vıl çahşan Muazzez îltniye Çt& bu tablellenlen harehetle yazdığı iki kitabını geçetı günlcrde yayımlaaı: "Kıtran, \ncil ve Tevrat'ın Sumcr'deki Kökleri" ve "Sumcrîi Ludingirra". Çığilk kitabında Sumcr dini ve edebiyıUından Yahıtdilik, \\iristiyanlik ve Müslümarılığti; bu dinlerin kutsafkitaplarırıa ulaşan etkilcri ve konıdan belgeleriyle ve karşılaştırmah olarak sınıarken, ikinci kitabında da Sumerli şair Ludingirra nuı ağztndan Sumcr kültürünü anlalıyor. Anlatılanlann tümünü çiviyazdı belgelerdeki bilgiler ohışturuyor. Çığ'tti Sumerliler iizerine yapdımş çok sayrda kitap ve i/ıakalesi de bu konunun, iHkemizde bilirnsel bir alan oluşturnıamım kapısım aralamış. önümu'zdekı sayiımz, her yu olduğu gibi TÜYAPhtanbul Kitap Vııarı özcl saytsı olarak yayımlanacak. Bol kitaplı günlerl.. TUR11AN CÜNAY Marit Rullman'ın kitabı Almanya'da kadın filozoflar tarihi konusunda yavımlanan ilk yapıt. Başka ülkelerde bu konuda ne gibi çalışmalar olduğunu, neler yazılıp yayımlandığını bilmiyoruz. Varsa bile sayıları azdır sanırız. Bu kitabın çcvrilip yayımlanması ülkcmiz için bir kazanç . Tomris Mengüşoğlu'nun güzcl Türkçesi ile çevrilen kitap zcvklc okunmakta ve çok şcy öğrenilmcktc. Felsefeye ilgi duyanlar kadar, kadının dünya kültüründeki ycrini, onun ezilmişlik vc başarılarının arkasında neler olduğunu öğrenmek isteyenler de bu kitabı okumalı. ARSLAN KAYNARDAG elsefe tarihlerinde katlın felsefeci adı ^örcmiyoruz. 19. yüzyıl sonlarına kadar kadın adı geçTniyor. Koskoca düşünct tarihi bu dcrcccdc kadınsız mıdır? Tarihtcki fclsefc hardketine kadınlar hiçbir şc\ katmadılar mir' Bctı lıu konuyu gittikçc duha (,'ok ıncrek cdcrkcn bir kitap yayımlanıvcrdi: Kadın Filozoflar (1). Baktım, kitap tanı ıla istcdi^inı i}cy. Nc vtır ki, yavımlanan yalnı/ca bilinci tilttir vc ba^langıçtan Aydınlanma döncmi sonuna kadar gc\en zaınanı kapsamaktadır. İkinci cilt <,ıkınca konu tamamlanmış olacak. Almanya'da ycni yayımlanan bu kitabı fclsctcci Tomris Mengüijoğlu çevirmiş. Çcviriyi hemcn okıımava başladım ve kadınların Tclscfcyc sanıldigı kadar uzak kalmadıkl.ırmı gördüm. Yazar konııya şöylc girnıiş: "Felsefeyi Rönesansa kadar bütün tasviılcrdc bir kadın simgclcrdi. Antik Çağ'da felscfe ile meslek olarak ugrasan çok sayıda kadın vardı. Bunlardan 120 kadarının adı çcşitli yazarlarca anılmıştır. Ancak, kadına ve kadın düşüncesinc Antik Çağ'dan uzaklaşıldıkça daha az değer vcrilmektedir." Kitabı şöyle özetleycbilirim: Unutıılmıi!; kadın basarıları felsefe tari hinde uzun bir Iiste oluşturur. Bu liste, Sokratik diyalog sistemini, Sokrates'ten önce uy^ulayan Aspasia ile başlar. Montaigne'den önce relsele denemeleri yazmıij olan Theresa Von Avilo, monad ö^retisiyle Leibni/'i ctkileyen Anne Convay, sosyalist telsefe söylemini yığınlara ulaştırtnak için manifesto kalem alan Flora Tristan ve ılaha niceleriyle ıı/ar gider. Marit Rullman 'dan ''Kadın Filozoflar" Kadın filozofların tarihteki yeri insan felsefesine ilişkin sorunlarla uğraştıkları görülüyor. Bununla birlikte, akılcı (rasyonalist) felsefe ve metafizikle uğraşan kadın filozoflar da yok degildir. Antik Çağ'da ilk felsefeci kadınlar Pitagorasçıydı. Kitapta bunların altısından söz ediliyor. Sisamlı filozof Pitagoras yalnız erkeklerin değil, kadınların da dinlemeye Keldifii konuşmalar yapmaktaydı. Zatcn bu filozofun kcndisi felsefeyi bir kadından, Delphi rahibesi Themistoklea'dan ögrenmişti. Sokrates'in hocaları arasında iki kadın vardı: Diotima ve Mıletli Aspasia. Platon Meneksenos diyaloğunda Aspasia'nın adını savgı ile anmaktadır. Adolf Schnıidt adındaki tanınmış yazar, Perikles ve Çağı adındaki kitabında, biziın "Sokrates cıiyuloğu" olarak bildiğimiz şeyin aslında Aspasia'nın yöntcmi olduğunu, Sokrates'in bu yöntemi öğrenciliğinde ondan öğrcndiğini söylüvor. Kynik ve Kyrene okullarındaki kadınlardan sonra karşımıza lskenderiyeli Hypatia çıkıyor. I lypatia aynı zamanda ilk kadın bilgindir ve kadın düşmanlığımn tarihteki ilk kanlı kurbanı o olnıuştıır. Adının unutulmaması gerekir. (^)rtaçağ'da Hıristiyan felsefcsinin egemen olduğunu biliyoruz. Bu çağda mistik kadınlar ortaya çıkmaktadır. Alman felsefe tarihi böyle bir kadınla başjar: 1 lildegard Von Bingen ile. Bu dönemde ltalya'da, Fransa'da öneınli kadın düşünürler vardır. Eski Çağ'dan Rönesans'a kadar kadın felsefecilcrde ilerleme ve çoğalma görüyoruz. Aydınlanma döneminde ise daha hızlanma beklenirken tersi oluyor ve kadın filozofların sayısı azalıvor. Kadın Filozofların bırinci cildi Aydınlanma dönemine kadar gelnıektt* ve bu dönemle sona ermektedir. Yazar kendisine iki kadın arkadaşının yardım ettiğini söylüyor, bunların adlannı da veriyor. Kitapta her ne kadar femini.st bir söylem kendini belli ediyorsa da, bunun nesnel bakışı zedelemediği, tersine, sorunların daha titiz, daha ayrıntılı ele alınmasını sağladığı söylenebilir. Marit Rullman'ın kitabı Almanya'da kadın filozoflar tarihi konusunda yavımlanan ilk yanıttır. Başka ülkelerde bu konuda ne gibi çalışmalar olduğunu, neler yazılıp yayımlandığını bilmiyomm. Varsa bile sayıları azdır. Bu kitabın çevrilip yayımlanması bizim için kazanç olmuştur. Tomris Mengüşoğlu'nun güzel TüiKçesi ile çevrilen kitap zevkle okunmakta ve çok ş,ey öğrenilmektedir. Felsefeye ilgi duyanlar kadar, kadının dünya kültüründeki yerini, onun ezilmislik ve başarılarının arkasında neler oi duğıınu öğrenmek isteyenler de bu kitabı okumalıdır. Kuşkusuz, birinci ciltle her şey bitmiyor. Kadının felsefedeki a.sıl başarısı ikinci ciltde anlatılacaktır. Bu cildin de gecikmeden yayımlanmasını bekliyoruz. • (1) Kadın Filozoflar/ Mtirıt Rullttıan vd /Çcv : Tomris Mengiho&lıı/ Istanbtıl, Kabalct Yayıncvi/ İ37 soyfa. Kadın filozoflar F KtT/yp Imtiyaz SaNbl: Berin Nadl o Basan ve Yayan Yeni Cün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.ş. . Cenel Yayın Yönetmeni: orhan Erlnc < Cenel Yayın Koordinatöru: Hikmet Çetlnkaya Yazıişleri Müdurlerh Ibrahim Yıldız (Sorumlu) . Dinc Tayanç c Yayın Yönetmeni: Turhan Cünay Grafik Yönetmen: Dilek llkorur . Reklam: Medya C Kadın felsefecılerden ^ıırada bıırada biriki söz eden olmuşsa bile, basarıları he|i küçümsenmiştir. Ote yantlan büyük felsefeciler de yanlı^lık içindediıler. Orneğin, Aristoteles, kadınlarda rııhtın bulunmadığını, Kant, onların akıl yeteneklerinin eksik olduğunu. Fiehte, duygLilarının sınırlı kaldığını söylemekredir. Felsefe tarihinden bir alıntı da ben ekleyeyim: Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt'te ijöyle der: "Kadınlara mı ^idiyorsuıı, yanına kırbacını al da öyle git!" Artık böyle yanlışlar yapılmamaktadır. Günümüzue ciddi olan hiçbir kimse yukarıda adı geçen filozoflar gibi konuşmuyor. Tarihte ne kadar büyük sarsıntılar, kadın karşıtı hareketler görülmÜ!; olursa olsun, düşünccye, felsefeye bilime katkıda bulıınmu^ kadınların adları ve basarıları büyük ölçüde yok edilememiştir. Araştırmacılar eski metinleri okudukça epeyce bilgi elde edebilmektedirler. l'ilozof kadınların çoğunlukla ahlak ve 349 SAYFA 3 Felsefe tarihinde kadmlar C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI