Katalog

Jaşranın ayak sesleri Necati Mert her şcyden önce bir öykü yazarı. Kendine özgü bir kurgıı içinde tiplemelcri bazen hiç sezdirmeden, bazen de kalın çizgilerle gözümüzün önünde ayrıntılı birer resim gibi sergiliyor. FAİK BAYSAL Necati Mert'in "Minnactk Bir Uçurum"u ya da... D ivelim sanatçı tloğmuşsunuz. Şiir, öykü, roman vc çeşitli konulaıtla yazılar yazıyorsunuz. Doğal olarak da yarattığınız bu güzellikleri başkalarıyla naylaşmak istiyorSLinuz. Bu sizin hakkınız. Kimse bir şey tliycmcz buna. Amaeınıza varabilmck için önünüzde tek bir seçenek var. Yazılarınızı dergi vc gazetelerde bastırmak ya tla kitaplaştırmak. Ama nasıl, sorun buratla işte. Taşradasmız, havanız suyunuz bclli. Sığmamaya başladığınız daracık sınırlarınızın cendcrcsinde bu isteğinizi yerine gctirmek olanaksız. C) zaman Metropol'ün kapısını çalmaktan başka bir olanak bulunmatlığmı anlıyorsıınuz. Yazılarınızı edebiyat sultanlarının elinde bıılunan dergilerc, kitanlarınızı yayınevlerintlen birine gönderiyorsunuz. 1 leyecanla, sabırla bckliyorsunuz. Aratlan yıllar gcçiyor. Dergilertle yazılarınız çıkmadığı gibi yayınevinden tle bir telefon eden bile yok. Üzülüyor, sıkılıyor, boğulııyorsunuz. Metropol'ün bu ilgisizliği karşısıntla sıkıntınız içinizde alev alev bir öfkeye, daha sonra kine dönüşüyor yavaş yavaş. Peki ama nedir Metropol denen bu aşılmaz vc sağır duvar? Bir atlı "Isianbul üükalığı"ysa bir adı da sözüm ona "Kültür Merkezi'. Bir ayağı namazgâhta, bir ayağı neden hayran olduğunu pek bilmediği şaraba ve kilisevc bulanmış, büyük görmekten ve laklit etmekten bıkıp usanmadığı Batı'da. Yarısı ezan seslerivle, yarısı Pera'nın çan seslerivle sarhoş olan bir ucube. (ieçmişe bakıyoruz. Değişen bir şey yok. Siyasal otoriteyi elinde tutan, taşrayı vergi tonlamak vc gcnçleri askerc almak dışmtla yok sayan, ıılusun tepesindc yaşayan bir avuç azınlık. Buna çevresi MI kanallarıyla çevrili bir kültür Irengislanı da diycbiliriz. Kapıları dışa sımsıkı kapalı. Bu kapılardan hiç birini taşradaki gücünüzle aşamazsınız. Peki, sosyetik derebcylcrinin yaşadığı, tüm kültür olanaklarınm kiimelendiği bu sitcye girmeyi başaran kimse yok mu? Olmaz olur mu? Var elbette. Sait l'aik gibi doğdugunuz kasa bayı unutııp Burgazatlalı olmayı kabul ederseniz siz de muratlınıza crebilirsiniz. Aksi durumda değerinizle aşama dığınız duvarları aşıp kalcyi lethedebilmek için bir tek yol kalıyoı önüniizılc. () da kıyasıya dövüsmek ve böylece bütün iktidarların ilımal etlikleri, yalnız oy aveılığı için göstcrmelik yatı rım yaptıkları taşranın sesini duyur mak . Bunu başarırya da başaramazsınız, ama hiç olmazsa kültürümüzc vc edcbiyatımıza sahip çıkatı, özgür diişünccden yana tavır koyan biri olarak nammız kalır belki taıihte. Peki, her şey çok güzel tle böylesine bir kavgayı göze alabilen biri ya da birileri var mı diyc sorulabilir? Var cl bette. Sayıları da hcr gün biraz ılaha artıyor. Orneğin, değerli ozan Ahmct U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 3 4 7 Taşranın sesi sergilerkcn ipek tcllcrinden olusan iplcri elinden hiç bırakmıyorsa tla her şeyin ontla başlayıp bittiğini hiç hissetmiyorsıınuz. "Ah, bu tla olur mu hiç ea nım" tlcdirtmiyor insana. Yazarımız öykünün ne oldugunu, ne olması gerektiğini çok iyi biliyor. Okura fotoğrahnı verıliği insanlann çoğu yöresinin, Ozcr'in danışnıanliHinda yayımlanan yani sevgili taşrasının insanları. Tümüama her t ü r l ü Kıyı dcrgisi. ]:utbolclan sonra taşrayı nü çok iyi tanıyor. Olayı en incc yeringücü elinde tubaşarıyla Mctropol'c taşıyan bir kültür den yakalayıp okuru hiç şaşırtmadan tan Istanbul Dübelgcsi. () da bu kavganın içinde. Ama k a 11 g ı' n ı n k a 1 e birkaç sayfada söyleycccklcrini tlile gc ben sözü yinc on bcs yıllık dostum, tiriveriyor. Anlaşılmazlıkların, karan duvarları yıkıl öğrctmcn, dcğcrli öykü yazarf, taşra lıkların dünvasına gömülüp gitmiyor mayacak kadar için duıup dinlcnnıcdcn dövüşcn Nehiç. ()ykünün konudan çok tiplcme olkalın ve saülamcati Mcrt'c gctircccğim. Anlatmam gctluğunu ve bu zorun da yalnız duru, dı. Ne denli salrektiginc inanıyorum. CJÜZCI icin dökolay anlaşılır bir dillc gerçekleşliriledırırsan saldır, viişenlcr karanlıkia kalmamaiı. Ben bilcccğinin bilincinde. Oykülerin hepsi kendi kcndini yionıı gcrçck kültür ve ulus olarak niteçok güzcl, ama ben "Vahit Kfendiuen ycrek ve kemirelediği taşrayı savunmak için ilgisizlisonra en çok "Kartpostal Titreşim" adrek tükcncceğine ginden yakmdığı tstanbul Dükalığı'na lı öyküyü sevtlim. Kartpostal scrgisinde inandığı lcvantenlcrin dünvasına kapıkarşı verdiği amansız savasının toz L\U resmini gördüğü bir kızdan yola çıkalarından birini açıp gitmck olanaksıznıaııı içinde tanıdım. (.elcbivdi, korak sosyal bir yaraya parmak basması dı. Savaşını yarıda Dirakacağına vc tam nııkseverdi. Ne olursa olsun, düşünccve bunu çok basarılı bir biçimdc işlcbir bozguna uğradığına inanır gibi ollcrini saygı vc nezaket smırlarını zorlamesi karşısında nem şaşmyor hem de duğum bir sırada yenidcn ayağa kalkımadan söyleycn biriydi. Politika kıınıderin derin düşünüyoruz. Öykücü neverdi cskisine oranla daha büyük bir kumalarının bilcrck ilımal cltiği taşradir zaten? Masal anlatan vc Nişantaşı inançla. Kişiliğini yitirmiş lstanbul'a nın önemini çok iyi kavramıştı. Israrla sosyctcsine hoşça vakit gecirten adam scsini duyurabilmck için bu kez cephc vLirguladığına göre taşra bizim kültümı? Bazıları için öyleyse bile Necati değiştirdi vc elindeki olanaklardan yarümüzdü. Düşünccıcrimizin oilak Mert için böyle bir şey yok. Nitekim rarlanarak Çarksuyu Yayınıcılık'ı kurnoktasıydı. Kcsinlikle görmczliktcn kavgasını tüm öykülerintle tle süıtlürii du. Bövlecc çok scvdiği taşrayı, yani gclinmcmcsi gcrcken bir gerçckti bu. yor gizliden gizliye vc hcr konutlaki asıl kültiirümüzü küçümscvcn ya tla Bana sık sık yinclcdiği, çoğuna katıldıdüşüncelerini yarattığı tiplerin içine yok sayan, B.ıtı taklitçisi, l'rcnk kırmağım bu düşüncelerini ögrcndiktcn gizleiıcrek açıklayıvcrivor her birini acı sı Istanbul'u, daha doğrusu gururunsonra climdcn gcldiğince onu hcp izleilaçlar gibi tatlı ve renkl kapsüller içine dan gcçilmcycn şu Bizans artıgını tıpkı tlim. koyarak. "Bcğenmek Seııi" adlı öykü l'atih gibi gcmilerini karada yü/diircbunun tipik bir örneği bence. Bu öyrck arkadan k u ş a t n c r d i . Ben buna Gerçek kültürümüz külerdc sorunlardan, sosyal ve kişisel çok sevindim. Nasıl sevinmcyeyimr1 Metropol'ün sırt çevirdiğine inandı kaygılardan başka bir şey yok mu? OlArtık yalnız futbol ve güreşte ueğil, ğı, gcrçck kültürümüz olarak gördügü maz olur mu hiç? Necati Mert aynı zataşra kültür alanında tla sesini iyice taşrayı savunmak için ycrel basından manda çok iyi bir gözlemci. Oyküsüne dııyurmava başlamıştı. Bu ses aynı zave her türlü sanat dergilcrindcn yarar sürükleyicilik kazandıracağma inantlığı manda Sait Faiklcr'in, Kerim Korcanlanma yoluna gitmesini hiç yadııgamahiçbir şeyi görmczliktcn gelmcmesine lar'ın, sadece kabak ve patates yctiştirdım. Adapazannın bclli başlı iki gazc bu nedenle hiç şaşmıyorsunuz. Ayrıca digini sandıgımı/. Adapazarı'nın değıl, tesinde yayımlanan biıçok yazısında mckân denen unsurun önemini çok iyi ruhlarımızda gürül güriil akan Sakar görüşleıini ortaya koyarken hatır gökavramış. Olayın içine hiç beklcnmcya'nın sesiydi. Dcrkcn giinlcrdcn binül tanımadı vc kıirc kör, topala topal dik kapılardan birini, açıp girerken dorindc postacım bu zaferin mcyvelerindcmektcn hiç çckinmedi. Hele özcl ğayı gözardı etmemesi de bundan. dcn ikisini clime tutuşturuverdi. Bunradyo ve televizvonların kurulması döKenılisi kabııl etmcsc de, hiç şiir yazlardan biri Necati Mert'in on tlokuz ncmini fırsat bilcrek hazırladığı kültür masa da, hatta şiirden hiç anlamadığını öyküsünii içcrcn "Minnacık Bir Uçuağııiıklı konıışmalarında hcp taşrayı, söylese de Necati Mert aynı zamanda onıın bağrından çıkan değerleri, taşra rum" adlı kitabı, ötcki dc yazarı, okubir şair. Nitekim bu özelliğinden bol rıı, dili, edebiyatı, özellikle öyküyü, nın bir gün iyice güçlenerek ve gerckli bol yararlanıyor hcr fırsatta. İyi de yaötlülleri ve Metrcpol'ü sorgulayan yaolanaklarla donanarak sağır sultanlapıyor. Kuruluğa kaçmamanın en kestirzılarını içeren "I'aytonun F'si " adlı vardan bu ilgisizliklcrinin hcsabını sorame yol bııdıır. 1 ler şey, haıta scsler bile pıtıydı. İki kitap da çok nefis bir kacağı görüşünü büyük bir beceriyle saçok rcnkli. Bazen üç beş satırı mora, pak içinde kuşe kâğıda basılmıştı. Çok vundu. Hiç unutmadım. Bir gün bu ala, yeşile bulayıvcriyor. Necati Mert incelcdim, hiçnirindc en küçük bir hakorkunç mücadelcsinde yorgun düşbu özellikleriyle kime mi bcnziyor? llle taya rastlamadım. Taşra ya da Sakarya düğünü ve umudunıı yitirir gibi oldııbirine benzemesi mi gerek yani? Hiç bunlarla ne kadar övünse azdı. Çok ğunu gördünı. Buna çok üzüldüm. kimseye benzemiyor. Yalnız kendine heyecanlantlım. On beş gün süreyle f^nu biraz olsun avutabilmek için benziyor. İnsanları, tloğası, gökyüzü, bu güzel yapıtlarla oturup kalktım dünyadan cesarct vcrici güzcl örneklcr ağaçları, cntlişeleri, umutları \'e karamhep. Daha önce de söyledim. Amacını vcrtlimsc dc beni dinlemedi bile. Taşsarlıkları hep taşralı. l'azla uzatniaya bir kültür savaşçısının halile alınan ra, kültür vc ulusumuzun kerulisivdi gcrck yok. Necati Mert tliliyle, anlatımı taşra ujiruna ncler yaptıve kavgalarıyla basarılı bir ö\kü yazarı. gını anlatmak, b c n i m "Kıranlar hep oldu: Bereket vcrsin geiçinde dogup büyüdüğum liştirenler de ' adlı incelemesjylc çok iyi Adapazarı'nı daldığı debir eleştirmen oldugunu kanıtlatlığı da rin uykudan uyandırmakbir gerçek. Bu nedenle çok güçlü bir ıı. Biıçok kişinin artık şair olan Çiğdem Sczcr'in piyasa şiirin uyanmış olduğunu çok iyi den ıızak olan "Kanadı Atlas Kuşlar" biliyorum ama Adapazaadlı güzel şiir kitabmın mor ötesintlcn rı'nın tarihi uyuşLikluğLinaltın tc>zu cller gibi onun tarahndan indan kıırtulduğuna daha celenmcsini büyük bir şans olarak tlcinananııyorum. Ne diycğerlentlirmeılen edemiyorum. yim.' Inşallah yanılıvorumduı. Sözümü buratla baglamak zorunılayım. Necati Mert bir taşralı olarak ka Bir kültür savaşçısı pılarını açamadığı Istanbul Dükalığı'na Yukarıda da bcliıttıgim ya da Yalan Rüzgârlan'nın cstiği Mcdgibi Necati Mcri bir külya vc Mctropol'c karşı yıllardan beri tür savaşçısı olduğu kadar sürtlürdüğü savaşını kazanmış gibi gögüçlü bir öykü yazarı tla. rünüyor. Yakıntla Taşra ya da onun de()nun bu ctlcbıyatçı kişiliyişiyle öz kültürümüz egemenliğini ilan gindcn söz ctmetletı gcçeeclerse hiç şaşmam. Şimıli bozguna ıığmcycceğim. Hatta şu gerramak sırası dilimizi ve kültiirümüzü çeği vurgulamam daha ycbeş yüz yıl Arap'a vc Accm'e bulayan, rintle olur. Necati Mert son günlerıle de Türkilizce konuşmaya hcr şcyden önce bir öykü başlayan bu "Bizans Arıığf'na geltli va/arıdır. Kentline özgü galiba. (röımüyor musunuz, daha şim bir kurgıı içinde tiplcme diden İki Telliler'e kaçtı bile. • leri bazen hiç sezdirmctlcn, bazen tle kalın çizgi lerle gözümüzün önünc Minnacık Bir Uçurıım / Nccti/r Mcrl Necati Mert aynı zamanda bir sair Bu özelliğınden bol boi avnntılı birer resim gibi / Çtirhsııyıı Yd\ııı/ıilık / 142 \ vararlanıyor eserlerinde. SAYFA 9