Katalog

ve arka çıktığt duzenı sorgulamadan, onay | kında toplattığı belgelen ıncclenıeyı yeğ ladığı hayal dunyasına kapılıp gıtmelennı lcr Anıau bu belgelen kullanarak Mch sağlar Ancak Mehmtt, ya da Nahıt oku met'e, Canan'ı ken Jınden uzaklajtiıan bır ma uğraşını sıırdurmuş, çocuk kıtapları rakıpgıbıgorduğuVışıyeulaşmaktır Bunu dunyasının dışına çıknııs, Rıflcı Amca nın yaparken, tumuylc ncsnel r kcndısını bıle ko kut ın otekı kıtabını da ger^eklerden oluş, . ba o/unısemıştır Artık eskı Nahıt' kımlığı baerkıl toplumun ^J',le donemeyeceğı bır geçmışın parçasıdır Ay rını.e derlenmış ve yorum nı şey romanın kahranıanı hakkında soyle lanmış bır dunyanın n,ın nemez de bulur kendını (îı? sı hır, punluk dcncvımlerın O sabah vaktı Mchmct'ın Nahıt olduğu otebinde bır duyarlılık va yılların muzesındençıkarken bır an ıkı ıç da anlayış ıçın venı hayat guduscl duşunte bclırdı aldımda Olay ye ı<,ın ver yoktur bu belge rındcn kaçnıak ıstıyordum ya da Nahıt ol lıkte Romanın kahrama makıstıyordum (s 117) nı kendiiine sıınulan bu Dı Narın ın oneriM de anlatıcının oğlu du/enlı kesın, katı ger nun yerını almasıdır Bu duşuncenın kah ı,eklıkten ovlesıne etkıle ramandavarattığı çelışkılı dııygularvckar nır kı odad<ın çıktığında nıaşa dılındc degostc rır kendını davranı^ları değıjınıe uğ Bırlıkte Nahıt le nasıl ata bındıklcrını ramıştır Kadınları urku anlatırkcn havalımdcbcndconlarlaatabı tur erkeklığını onlara ka nıvordunı bıı ara ortaokul yıllarında Na bul ettırmek ıçın onları hıt ın nasıl kcndını dınc vcrdığını hıkâve a^ağılar Dr Narın'ın saat cdcrken ben dc hayalımdconun gıbı nıney lennı gormevı kabul edcr lebırlıktcsoğukkışgtttsındcsahurakalkı Bır tngılı/ Prıor saatı vordunı unun gıbı babasının onun vaptı Katıbım turkıibunun ğını hatırlayıp anlattığı gıbı <,evrenulekı t/güinı (,almava başladı voksulluğa cchalete budalalığa ben dc ğında (s 151) artık o da kolalı gonıleğını atıyla kanşık bır ofke duydum duvnuış gıvıpmahtnurgo/lerleıstenılenycregıtme tunıcvct1 (s 120) yeha/ırdır I)r Narın'ın roman kahr<uııanını gotur duğu tepc ve orada ona vem olarak sundu Dr Narınkulağımaiısıldadı ğu aşağıdakı topr.ıklara cguııenlık olasılı Karannı/ıverdını/mıevladıni'1' ğı okura Şevtan ın Is.ıyı ha^tan çıkarma A<,ık kalmı^ kapıdan v.ın odadakı bufe (,abasını .ınımsarır Anlatıu fanrı nın oğ Itnn avnalanndn ( anan ın ga/ lambaları lunun babasına guvemnden ınancınd.ın nın ıjıgında tıtreven pırıl pırıl havalını ışte yoksun cclışkılcr vc yanıUarnalar ıçınck t.ını o sırada gordunı vc akJım kan^tı (t> saflığını vıtırmış bıı ınsanoğlu olduğıın l 1 )! 152) dan kendısını haştan çıkarmava çalışan bu Anc.ık artık gorebıldığı valnızcabırvan guçkı baba ımgtsının ctkısınden ktırtul ı sınra tıtreven bır haval oldıığıından ( a nıa/ Dr Narın ı scvmevc haşlamıştım nan dan .ılacağı karşı kovma gucu olduk<,a (s 124) Ona sunulan a/amvinanıavacak /avnflanııiıtır Bclgelığt. gerı donduğundc bırtophımsalcpenıcnlıkrırsatıdır İnsanla cdındıgı bılgıyo tepkjsı hırklıolur rı yonetnıek ıçın guç kavnağı sılahların vanı (ıcccvarısınd.ınc,oki>onravakadarbura sıra, /aıııanı vonetecek toplumsal /amanı porları venıden venıden dıkkatle sabır vc saptavacak saatler dt Dr Narın ın tlınde kısk ui(,lıkla okudum v c onlardan çıkardı dır Runıankahranı ınınınbutu/aktankur ğımbonu<Iların/ehınni(lalıştığımarşıvdckı tulması sunulan dunvanın vctersı/lığını du/enc uvgun bır m.uıtıkla ıçınıc Mndırme sınırlarını bılınçsızcedcolsa duyumsanıa ve(,,ıliitım (s 1^2 153) sı ıçın Canan ın v arlığı gerekmektcdır Sonra da bclgclerdeokuduklarını mate havretleDı Nann ınkonağınıdagor matıksd nıaddcıı bır bıç.ımde alt alta nu dum Çevresı ağaçlıklarla kaplı gc nışçe bır nıar ılavar.ık sıralar Bır an ıçjn anlatıcılık duzluğun ortasındavdı \eodu/luktekasa ı^lcvını bılc vadiiyarak kendınden ayrı bır baya gıden vola ve çanı ağaçlanna doğru varlıga sahıpmtş kcndısı de Dr Narın'ın vuruven beş kuı,ukınsandan bırının ( anan a)anıvmı$ gıbı u(,uncu tekıl kışıve donuşur olduğunu en son aldığı vışne rengı basnıa (s 15(S) Buradatambırkjşıljkparç,alannıa elbısesınden havır yalnı/ondan defıl vu sı so/ konusudur Okurken duyduğumuz ruyuşunden duruşundan ıncelığınden ses artık kınıın sesı olduğunu zaman la zerafctınden havır kalbımın atışlarından man unutacak kahranıan bedcnınden çı anladım Rırden tauz.ıklarda Dr Narın ın kıp kendı evlcmlerının bır ızlcvıcıy konu kuçukharıkaulkebinınsınırlarınınbaşladı nıuna du^ecektır Gcnelde kendısını kor ğı dağların kıvısında harıka bır gokkuşağı kut.ın bılınme^e karşı ozcldc ıse Canan'ı nın oluştuğunu gordunı (s 131 ben vtır ıstedığı gıbı basmak.ılıp bır kadın bır eş guluyomm) halıne getırnıesıne engel olan vabanaya Mehmet ckar^ı cgemen guçlerın sılahları Yukarıda da belırtıldığı gıbı ( anan ın nı kullanacaktır artık Yenıden Canan ın etkılemegucu roman kahramanınınkendı yanına yatak odasına kıtabın gosterdığı bcnlığının dcrınlıklcnnden gelen sonra zorlu yolun yerıne koyduğu anlık, gcçıcı dan bastırıldığı, bılıncın dışına ıtıldığı ıçın cınsel boşalnıaya ula^mak ıçın onunla yat kadına yuklcnen bır gızıl guçten kaynakla mava gıder Havvansal bır ıçgııdu ıle son nır iiızluk olunısu/luk umudunun artdckendı ozncl araviilarının erınıınde değıl turun Boylecc anlatıeı Nahıt ın v<iıne geç ^oğalmasında olduğunu ıvrıms.anıaktadır mektense Dr Narın ın tıtı/Tıkle h.ı/ırlat Kadın kar^ı koydujjunda ÜC bıı başka vo tırdığı vc sakladığı ojSİunun vaşanıı ve lu kendı kendısını çocuk halıne getırmeyc onun okuduğu kıtaptan etkılenenler hak yeltenır Rıfkı Amca'nın romanlarında kullandığulkel.kalıplaşnııştumcelerlcko n ujinaya başlar Nc sevgılı, ne de anne rol lcrıne sıkıştırabıldığı Canan, ımgclemınde yarattığı nıelek, bu aşa mada ışlevını yıtırdığı ıçın atejlenır, yok olur gı der Ccbınde Dr Narın'ın verdığı tabanca Dr Na rın ınbclgelığındenedın dığı bılgılerle Mehmet'ı aramaya koyulan roman kahranıanı ılkçıktığıyol culuklann bır parodısını ya^ar bır sure Sonra Vıranbağ'da tum oyalama yontemlerının yapay o! duğu bır !>ırk çadırında, bovnuna kotuluk ve er kekltk sımgebi bır vılan dolamış sahte, boyalı bır nieleğı ızlerken Canan'ın sevgılısını, toplumsal lanrı Dr Narın"ın olu oğlunu Mehmet'ı goru vcrır (s 192) tkı erkek dost olurlar bırlıkte t,av ıçerler yemek verler duşuncclcnnı payla şırlar, adlarının artık aynı olduğunu avrım sarlar Anlatıcı Osman'ın vurduğu ycnı Osman yalnızca Dcmıryol Lokanta sı'ndakı bon vemekten sonrajudas'ın sattı ğı tsa değıldır Kıtabı ılk okuyuiunun ar dından ılk tokezlemesınde yardıniına ge len yaşlı adama soyledığı gıbı ıkısı de yıl larca Vıranbağ'da vajamıştır (s 16) Ikısı de ( anan adında bır luzı scvmib, ıkısı de avnı kıtabı okuvup bcnzer etkılenımlcrın sureLinden geçmışlcrdır tlu Osnnm da voltulukJara çıkmı^ bırı kendı meleğını varatmış dıfc rı ısemtlcğı gormek gcrckii nınıını duvmanu^tır Bovlece()sman bır bakınıa kendı benlı ğının bır vonunu oldurur ıkızını vurdu ğunda o artık etkın katılım seçımınıy aşa mın olunıcul tınsellığı yokeden yonunde kullanacık bunun tersını yapan ıkızını yo ketmekle bu vone olan bağlılığını belgele yccek egemen du/enın duyarlılık karşı sında duvduğu ofke ve korkuyu hafıflete cektır lumuvle karmaşa duzenının top lumsal gerçeklığın bır parçasıdır artık Otekı ben ını oldurmek ıçın gıttığı sınema salonıında kaldığıEmnıyetOtelı'ndeızle dığı televı/yon fılmıne ovkunurcesıne, elı sılahlı kara golgcsının perdeve vuruşuyla kanıtlarbunu(i. 215) Ç^gmkalabalıktanuzakta Aslında Vıranbağ dakı Osnıan ın yaşa mın gızcmı olumun umarsızbğı, kıtabın tehlıkesı karşısında bulduğu çozum yolu ncdır^ Bu roman kjşısı bır taşra kasaba iinda çılgın kalabalıktan uzakta, Rıfkı Anı ca nın kıtabını el yazısıvla yenıden yaratıp, mer,ıklılarınasatmaklageçırırvaşamını Ben onlara bır hızmet verıyorum Hakı kı bır jey sunuyorum onlara tnançla, kanla, canla her kelımesı de bu yuzden elle ya zılmış bır kıtap Onlar da durust emeğı mın karşılığını bana az çok venyorlar Herkesın havatı da bunun gıbıdır sonun da(s 2(K)) Bır açıdan Osman Tann'nın Soz unu Logob u dıınyaya yaymak ıçın gonderdığı Gunluk daneyimlerin otesl oğlunun ışlevını ustlenıp, kıtabın çoğalul ması veyaygınlaştınlması amacını gutmek tedır Bunu yaparken, erımını son derecc sınırlandırmış, sozun, sanatın anlamını de ğıl, Özdeğını one çıkarmıştır Içcrığı anla yıp anlamamak, madde olarak kıtabı satın alanın seçımınekalmıştır sonuçta Başka bır açıdan ıse Osman'ın yaptığı, elyaznıası kıtap ureterek yaratcıhğı yadsı yıp edılgen bır araç konumunu seçmektır Yazdığı ve para karşılığında dağıttığı kı tap bır duşuncenın duyarlı bır ımgelem gucunun yoktan yarattığı anlam yuklu bır yapıtsayılamaz Osman sanat değıl zanaat yapmaktadır Romanın kahramanı,otekı Osman, top lumun etkın bır bıreyı olarak yennı aldı ğında duzene uyum sağlayıp kendısı de baba olduğunda, yıne bır otobııs yolculu ğu yaparken sonunda aradığı meleğın ken dısıylc karşılaşır Beklentılerının tersıne, olum, "kıtaptan fışkıran ınanılmaz ışık," bırleştıntı açıklayıcı, anlam karşısında ay dınlatıcı bır eşsız an değıldır Olenlcrın hep bırlıkte keşfedeceklerı gerçekotesı bır mutluluk da yoktur Olumle vuz yuze gel dığı bu doncm noktasında tek ısteğı evıne donmekolur(s 275) Yırmıncı yuzyılın bajında, çağının va /arlarını oldukça etkdeyen G E Moore çevresıne, topluma baktığında gorciuğu karmaşa du/en bozukluğu ınsanoğlunun vaygın duyarsızlığı karşısındabır çıkış yolu ararnış banats«al gu/ellığı olan nesnelerle ıl gılenıp ıçten dostluldara sarılmayı bır kur tuluş olarak gormuştur Ondokuzuncu vuzyıl sonrasında sanatı toplumsal bır oğ retım aratı gıbı gornıekten umıtlerını ke sen |oy<e Lavvrence gıbı yazarlar da top lum yozluğunu gorup kaçışı sanatta haval gucunun urunlerınde bulmuşlardır Çağ daş romanular gerçek yaşanıda vıtırdıkle rı umudu kurmaca dunyasında aramaya koyuldular Sanatbızetoplumdakı gerçek lığın otesınde bır gerçekJık, avrıcalıklı bır duyarlılıksunar Boylctt soztuklerın otesıne taşarız, dunyaya bakışımı? değışır yazının dışın dakı dunyayı daha ıvı anlarız Bu açıdan sa nat kurtarıcıdır Sanata donuk sanat hak kında sanat bu duşuncenın urunudur Orhan Pamuk ıse Yenı Hayat ı okuyup bıtırdığımızde bu seçeneklerı de almıştır elımı/den "tyı bır kıtap, olmayan şeylenn bır çeşıt yokluğun, bır çeşıt olumun anlatıl dığı bır ya/ı parçasıdır Ama kelımelcrın otesınde yer alan ulkeyı vazının ve kıtabın dışında aramak boşuna" (s 208) dcdığm de, sanatı kendı butunluğunde savunur ama varattığı metınde sanatın yapıcı, bırc yı ctkıleyıcı olması gereken yanını yadsır valanlar Romanında, hakkında yazdığı yapıtın sağladığı duyarlıLk olumculdur Olum ıse vokluktur Ozellıkle ıçınde yaşadığınıız unıarsızmaddesel gerçeklerevrenınde, ça re olarak sanatı da yıtırmek ozeUıklc Or han Pamuk gıbı gclecekte yaşamlarımızı daha da değıştırecek yapıtlar uretecek bır yazarıçınkaygiverıuolmalı • 1 Orhan Pamuk, Yeni Hayat, llıtışım YaytnUn htanhull994 2 Gaston BachelarJ, The Poethics of Space, Beacon Prca Boston 1%4 pp 8 9 C U M H U R İY E T K İ T A P SAYI 2 5 6 SAYFA 16