Katalog

Iki Ulke Iki Devrim Türkiyelran Nevval Çizgen'in anı, deneme, günlük, öykü, rÖportaj, izlenim ve inceleme karışımı bir içeriği olan "İki Ulke Iki Devrim Türkiye İran" kitabını, bütün cumhuriyetçiler, Atatürkçüler, laikler, solcular, ortadakiler, kararsızlar, beyinleri yıkananlar, şeriata karşı olanlar okumalı ve okutmalı. MUZAFFER BUYRUKCU ağımız çok ilginç bir çağdır. lyi kötüyle, çirkin güzelle, acı mutlulukJa, başarı başarısızlıkla, karanlık aydınlıkla, gericilik ilericiliklc iç içedir; çelişkilerle doludur. Dünyayı kana bulayan savaşlar, soykırımları, açlıklar, işkenceler...buçağınutançhanesineyazılması gereken olgulardır. Ama bu çağ aynı zamandabuluşların çoğaldığı, uygarlığı en yüksek düzeyc çıkarma çalışmalarının yapıldığı bir çağdır. tletişim bu çağda yaygınlaşma, günlük yaşamın her anında etkisini gösterme olanağına kavuşmuş, bireylerle ülkelcr arasındaki uzakhkiar, bilinmczlikler, kapalılıklar, gizler oıtadan kaldırılmıştır. Kültürler, iletişim agları ve gelişen tek nuloji sayesinde birbirleriyle kaynaşmış, öğrenme, anlama, değerlendirme.yaratmaalanlarınınsınırlarıgenişlemiştir. Toplumsal yapılardaki bozuklukların giderilmesi, 'her şey insan için' ilkesinin bcnimsenmesi yüzünden bireyin konutnu değişmiştir, bu değişiklikle birlikte kimlik sorunları gündeme gelmiştir. Yasakların.baskıların tutsaklığından kurtarılmış özgür bir varlığı oluşturma koşulları aranmıştır. bir sürü vaatlerle kandıranların elleri ne geçince cunıhuriyet kocaman bir ya ra almıştır... çünkii memleketin cum huriyetçi geçinen sahiplcri, iktidarlarını sonsuz kılmak için ta baştan beri cumhuriyete, onun ilkelerine, modern yaijama düşman olan yobazlara ödün üstüneödünvermişlerdir. Bututumda yobazların, irticanın gelişmesini, güçlenmesini saglamıştır. Artık Türkiyc'de son yıllarda konuşulan tek konu; irticanın kabına sığamayıp taşması, kendisine yaşam hakkı tanıyan yönetimi yutmaya hazırlanmasıdır. Taıihsel bir yanlışlık yapılır da onlar devletin başına otururlarsa Türkiye kan gölüne döner... Cumhuriyetçileri, lailderi, Batı ölçülerine uygun bir yaşamı öngörenleri yok cderler. Zaten yok edeceklerini açık açık söylemekte, hatta bu düsüncelerinin örneklerini 37 kişiyi yaktıkları Sıvas eylemiyle sergilemektedirler. 1979 yılında gerçekleştirilen Humeyni darbesi sırasında Iran'da bulunan değerli antropolog, araş.tırmacı, incelemeci ve beğendigim yazar Nevval Çizgen, (Iki Üîke İki Devrim Türkiyelran) kitabının bir yerinde, olanları şöyle anlatmaktadır: "Ba/ı kişiler, demokratik bir Islam cumhuriyeti istemektedir. Fakat ben halkımı kısaca bir tslam cumhuriyeti lehine oy kullanmayaçağırıyorum. Demokrasi kavramı, Batı'ya ait bir kavramdır ve biz bu kavramdan esinlenmemeye dikkat edeceğiz." diyen Humeyni'ye cumhuriyet'in demokratik olması için ısrar edenler şiddetle cezalandırılmıştır. Aynı dönemde Kürtler, Araplar, Türkmenler ayaklandılar. Künbedi Kavus kentindeki ayaklanmayı Ayetullah Talagani çöziimledi. Humeyli, Talagani'nin demokrat kişiliğinden çok büyükölçüdeyararlandı. tşi bitince başına neler geldiği malum... Kürtler ise Fantom uçaklarıyla bombalandılar. Kürdistan'da taş taş üstünde kalmadı. Araplar kurşuna dizilirken 'Hepimiz Müslümanız, bizi neden öldürüyorsunuz?' diye sloganlar attılar. Mozaikteki herkesi ordu susturdu./ tşkence dizboyu. Kürdistan'da ve Azerbaycan'da kan gövdeyi götürüyor7 Devrimi bir halk hareketi olarak alkışlayan tüm devrimcilerin gözü öniinde sosyalist, komünist, partili partisizbiryığın insan kesildi." Acaba bizim 'uzlaijmacı'lann bunlardan haberi var mı? Yoksa bu kitabı dikkatle okusunlar, öğrensinler, akıllarını başlarına devşirsinler, cellâtlarla işbirliği yapılamayacağını anlasınlar. Nevval Çizgen, "Iki Ulke tki Devrim Türkiye tran" kitabında 1975 yılının Türkiye Nevval Çizgen den ilginç bir karşılaşftrma... Ç si'neışıktutar;siyasi durumunu, ekonomık durumunu, kışilerin aralarındakiılişkileri, toplumsal çalkantıları, üniversitelerin sorunlarından kaynaklanan öğrenci hareketlerini irdeler. liylemleıe katılanların kişiliklerinden, kültüı düzeylerinden, kendilerini kurtarmaktan acizken memleketi kuı tarmaya kalkışmalarından sözeder. Onları anlaması, hoşgörülü davranması gereken devletin kıyıcılığından dogan tavırlarını anlatır: "Geleceğe umudu olan herkesi yok ettiler. Onları yollarda vurdular. Onlar, tutunacak bir eli boşuna aradılar. Yoktu. Yerine hapishane, urgan, dayak, işkence ve ilkellik buldular." Nevval Çizgen, sınıf arkadaşlarından bir Azeriyle evlenir, 'Bir Tüık gelini olarak' Iran'a gider. Tahran'daki zensemtine yerleşir. Süpermarket{;inlerher şey vardır. Cîüvercin yumurerde Bu çağda atom bombası üretilmiş ve patlatilarak yüzbinlerce kişinin yaşamını söndürmüştür. Nükleer tehlike "Demoklcs'in kılıcı"nın yerine geçmiştir. "lnsanlık her an yok olabilir" kaygısı, beyinlere sokulmuş, böylece evrensel bir korkunıın temcli atılmıştır. Korkan insan, bağımsızlığını koruyamayan, her şeyi göze alarak düzenleri altüst edecek, sevindirecek, mutlu kılacak atılımları gerçekleştiremeyen insandır. Bu nedenle çağımızın insanı biryandan kendini sorgularken, "Ben kimim?" sorusuna yanıt ararken bir yandan da nükleer bir saldırıya hedef olacağını düşünmektedir. Bu çağda aya gidilmiş, bilim, uzayın derinfikTerine ualaıak evrenin yapısı ve yaşamı hakkında bilgi sağlama olanaklarınıgeliştirmiştir. Asya'da, Afrika'da ve başka topraklardaki sömürgeciliğin beli kırılmış, S A Y F A ortaya bir sürü irili ufaklı devlet çıkmıştır. Ama bana göre bu çağa damgasını vuran çok önemli iki olay vardır. Birisiçarlığın 1917devrimiyleyıkılması, yerine, etnperyaliz.min ve kapitalizmin yumrukları altında ezilen yoksul halk kitlelerine çemberi parçalama umudunu aşılayan proleter yönetimin kurulması; ikıncisi ise çöken Osmanlı Imparatorluğu'nun anayuıdu sayılan Anadolu'nun bagrından yepyeni, taptaze, gürbüz, uygarlığın en son verimlerini kendini besleyecek kaynakların aıasına koyan bir cumhuriyetin fışkırmasıdır. Cumhuriyetin en büyuk ozelliklerinden birisı, imparatorluk dönemindeyasaklarla, dinsel karabasanlarla eritilen bireye 'fikri hür, vicdanı hür' bir insan kinıliğini kazandırmasıdır. Artık laik bir insan tipi doğmuştur, o, ilerlemeye endekslidir, ilerlemeyi engelleyen her şeye karşıdır ve cumhuriyetin savuncusudur. Yalnız, 1950 dc yapılan seçimlerle iktidar kalabahkları tasıbilesatılmaktadır. Zenginler, Batı lı gibi olmaya, Ameıikalılaı gibi olmaya özenmektedirleı. "Burada kadın özgürlüğünden söz etmek olanaksız, kadın salt cinsel bir eşya. Her tiirlii özgürlük ve özgürlük sözcüğii yasak. Koskoca bir hapishane tran./ Her yerde kargaşa, güvensizlik ve haksızlık./ Türklerle hep dalga geçiyorlar. Birine küfretmek için Türk sözcüğünii kullanıyorlar. 'Eşek Türk' çok kullanılan bir deyim. Tüm fıkralar Türkler üstüne./ Burada dini, baskı aract olarak kullanmak için her saat değerlendiriliyor." Nevval Çizgen, zengin lerle yoksullaıın gündelik yaşamlanna, geleneklerine, görenekleıine, gı yim kuşam alışkanlıklarına, mutfaklanna, yedikleri yemeklere değinir. Saray çevresinin yakınlarına eğilir. Şahın kız kardeşi Eşref, Iran'da beyaz kadın ve uyuşturucu mafyasının başıdır, ondan herkes nefret etmektedir. "tran'da afyon çok yaygındır. Genç, yaşlı, paralı, parasız herkes kullanıyor." Ve ahlak yönünü kurcalar Nev val Çizgen. "Bu ülkede oğlancılık, kulampara vb. denen cinsel sapıklıklar çok yaygın. Dehşete düştüm! Dini okullarda sapıklığın çok yaygın olduğu söyleniyor." Bir arkadaşının koca sı, arkadaşının erkek kardeşine tecavüz edince beyninin tası atıyor Nevval Çizgen'in... Bunlar, yıkılmaz denilen ama çok çabuk yıkılan ve memleketinden kovulan Şah döneminde oluyor...Tamam, Şah gidince her şey düzeliyor mu? Hayır, gelen gideni aratı yor. Nevval Çizgen, Şah'tan kurtulan lran'ın sevincini aktarırken coşkulu bir anlatım kullanıyor. "Türk Tahran sokağa dökülmiiş. Herkes gündüz vakti otomobillerinin farlarını yakıp yollara sel gibi akmıştı. Binlerce insan 1 2 J C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 2 5 6