Katalog

Resimli Ankara Tarihiya da birkentin belleği.. Kenti anlamak, kenti sevmektir Ankara Anakent Belediyesi'nin 1992'de başlattığı Ankara tarihi çalışmaları bir resimli Ankara Albümü'nde toplandı. Projeyi gerçekleştirenler, kentin tarihinin siyasi iktidarlardan bağımsız bir biçimde derlenip, gelecek kuşaklara iletilmesini amaçlıyor. ECETEMELKURAN ı/ı kentler kadın, bazı kentler ısc erkektır. Kadın kentlerin j arasında hafifmeşrep olanlar ' vardır, Istanbul gibi örneğin; göğsünden hep iki düğme açık. Sonra eski, miniminnacık kadınlar vardır, Izmir gibi, deniz kenarına kurulup, usul usul eskileri düşünen kadınsı kentler. Ankara ise, erkek kenttir. Bu nedenle kapalı tutar kimlığini, strları kilitlidir. Zamane erkeği değil elbet, cumhuriyet erkeği, ketum ve sürekli hazırolda. Kısa tarihi boyunca, yeni kurulmuş bir ülkenin lokomotifi olmak nedeniyle, hep onurlu bir "hazirol"durumunda, "hep olması gerektiği gibi" oldu Ankara. Bu kentin ciddi tarihini, kahverengibeyaz, sararmış kartpostallardan izleyince, sevimlileşiyor her §ey. Tarih, üzerinden yürünen kıvrımlı bir patika oluyor. Ankara Anakent Belediyesi'ne bagh Belko Limited Şirketi'nin 1992 yılında proje çalışmalarına başladığı Ankara Arşivi konulu çalışma; bu çalışma sırasında toplanan bütün görsel birikimlerin bir araya getirilmesiyle bir dönemini kapattı. "Ankara Posta Kartları ve Belge Fotoğrafları Arşivi" adlı kitap, geçen günlerde basıldı. özel koleksiyonlardan toplanan ve Ankara'nın resimli tarihini anlatan yapıt, tarihi bir "nostalji esintisi" olmaktan çıkanp, az bilinen Ankara tarihini anlamlandırıyor. Kalıplaşmış tarih anlayışının ötesine geçmeyi isteyen çalışmada, kentin tarihi, bireylerin belleklerinde ve birey ilişkilerinin fotoğraflannda damıtılıyor. Öncelikle kartpostallardan yola çıkan araştırma, görsel birikimlerin özgünlüğü, dolayısıyla eskimişliği korunarak izleyiciye sunuluyor. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla birlikte ileriye dönük çalışmaların hız kazanması ve yaşam anlayışının durmadan CUMHURİYET KİTAP SAYI 229 ulusMeydanı/1948. ilerlemek ekseninde biçimlenmesi, Ankara'nın kısa tarihinin bugüne dek korunamamasına neden oldu. Eski tarihçilik anlayışının yerine bir yenisini koyma çabaları sürerken, geçen sürede birçok belge, görsel malzeme ve bireysel bellek kalıntılan yok olup gittiler. Yeni bir tarih yazıyor olmanın hızı, eski ve köhne anılan yadsıdı. Bu nedenle Ankara'nın tarihi, daha çok bireylerin belleklerinde yer eden olaylar ve birey ilişkilerinin yazılı tarihinden yola çıkılarak yerli yerine oturtulabildi. Bir "şehir" olarak Ankara'nın gözardı edilmişliği, giinümüze, bu kentte, kenti sevmeyen, bilmeyen, kentten uzaklaşmış insanların çoğalması olarak yansıdı. Ankara, bu nedenle bir "araç" kent haline geldi. Öğrenciler için okunacak, memurlar için tayin oldukları, yaşlılar için kolay kent Ankara, bir kent olmakla birlikte, kimliğini açığa vuran geleneğin üretildiği bir şehir olarak var olamadı. Bu gibi yönsemelerle yola çıkan araştırmacılar ve koleksiyoncular, bilimsel bir çalışma olmanın yanı sıra Ankara'yı "anlatmayı" amaçladılar. Ankara'nın geçen yüzyılın sonlannda, diğer kentlerle bağlantı kurması bakımından öncmli bir giriş kapısı olan Istasyon Caddesi'nden başlayan fotoğraflar, ha rita üzerinde izlenebilecek bir doğrultuda, Ankara içinde bir geziye çıkıyor. Toplam 715 fotoğrafi içeren araştırmanın, arşivin genişlemesi durumunda geliştirilmesideplanlanıyor. Proje sorumlusu Demet Bortücene'nin "kent belleğinin" yaratılması anlamında önemli ve sevimli bir başlangıç olarak tanımladığı "Ankara Posta Kartlan ve Belge Fotoğraflan Arşivi"nin, "siyasi iktidarlara, bürokrat kadrolara bağımh olmaksızın geliştirilmesi amaçlanıyor. Bu çalışmanın diğer yerel yönetimlere örnek olması gerektiğini düşünen Börtücene, şehrin kendi kültürünü oluştururken bütün olanakiardan yararlanması gerektiğini söylüyor. Ankara'nın kurumsallaşmış bir tarih bilgisi birikimi olmadığı için, araştırmaya emeği geçenler arasında özel malzeme ve olanaklan sunan Atila Boyaagil, Erhan Çubukçu, Mustafa Eryılmaz, Osman Hızıroğlu ve Herman Wöber de var. Araştırmanın özel arşivini düzenlemeyi vekopyalama işlemlerini Ozan Sağdıç üstlenmiş. Araştırma grubu elemanları, uzman tpek Arman, uzman yardımcılan Hasan Tahsin Benli ve Güner Soydemir. Resimli Ankara Tarihi'nde, önemli olduğu kadar neşeli görüntüler de var. Ankara'nın bir kent olarak tarihinin ya nı sıra, yaşam biçimi ve dönemin dünyaya bakışına da tanıklık eden albümde, kentin yapılaşma süreci ile birlikte ilginç bir bölüme de yer veriliyor. "îlginç olaylar" başlığı altında toplanan az sayıda fotoğraftaki insanlar, duruşları, bakışlan ve tavırlanyla, dönem insanının ilişki biçimini ve yaşama karşı tavrını sezdiriyor. Bir resmi dairenin açılışında fotoğraf denen "alameti farika"nın içine sığışmak için birbirine yapışmış ciddi yüzler, kız okulunun küçük kız öğrencilerinin bildik "kibar"oturuşlan, daha neler neler. Albümün bugüne gönderme yapmak bakımından en ilginç fotoğrafi da Ulus'taki Atatürk Anıtı'nın önünde iki kızıyla hazırolda durarak fotoğraf çektiren babanın onurlu, keyifli ve mağrur hali... Bugün, aynı anıtın altında scvgililerin buluşması da Ankara'nın cetvelle çizilmişliğinden geri kalan. Kendisi için her ne kadar "hep olması gerektiği gibi olmak" görevi biçilmişse de Ankara, bugün bütün toplumsal gruplann etkinlikleriylc kendi kültürünü ve belleğini yaratıyor... • Ankara Posta Kartlan ve Belge Fotoğrafları Arşivi/Pro/c Sorumlusu Demet Börtücene/Belko Limited Şirkett Yayım/Büyük Boy264s. S A Y F A 9