Katalog

Amerikadaki bütün öncü akımların "Guru"su Kenneth Kexroth'un dünyası için degerli bir anahtar Kenneth Rexroth, çağdaş Amerikan şiirinin her zaman gündeş kalmayı sürdürmüş şairi.Rexroth, sözcüğün en felsefi tanımıyla "politik' bir şair. Bir partinin, bir ideolojinin bağımlısı olmaksızın "partizan" bir şairdir. Önceleri belirgin olan "felsefi anarşist"liği giderek yerini daha öznel bir dünya görüşüne bırakmıştır. Güncelliği yakalayışındaki yalınlığın estetiği Rexroth şiirinin en belirgin özelliğidir. HALIL TURHANLI Ask ve Isyan enneth Rexroth, şiiri derin mistık ve felsefi kaynaklardan heslenen, geniş entelektüel alanlara yayılan bir şair. Eliot Weinberger, Rexroth'u gerçek konumuna yerleştirmek için Amerikan yazın tarihi yeniden yazıldığında İkinci Dünya Savaşı önccsi yıllardan "Pound dönemi" olarak söz edilmesine karşıhk savaşı izleyen yılların "Rexroth dönemi" olarak tanımlanacağını belirtiyor. (1) Kenneth Rexroth, salt şiirleriyle değil, politik düşünce ve tavırlanyla da yirminci yüzyıl yazın ve düşün tarihinde önemli bir yere sahiptir. Militan kimliğiyle de tanınan bir karşı kültür gurusu. İnsancıl değerler adına söz alan ve bu değerleri kutsayarak başkaldıran bir 'vizyoner'. Mistik inançları ve ütopyacı idealleriyle muhalif ge.ıç insanlar için öncü. Bazıları onun 1960'larda yıldızı parlayan bir eksantrik olduğunu düşünebilirler. Oysa Rexroth, köktenci sol politikalarla hayatının hiçbir döneminde kopmaksızın sürdüreceği yakın ilişkisini henüz daha ilk gençlik yülarında kurmuştu. K Rexroth, Şikago'da gazeteciliğe başladı. Polis karakolları ve mahkemeler, morg ve hastaneler arasında mekik dokuyarak yerel basın için haber topluyordu. Ne ki, bir süre sonra bu işi bıraktı. Gazetecilik sayesinde hayatın en berbat çehresini doğrudan görme ve uçurum insanlarını yakından tanıma olanagı bulmuştu. A$ık olduğu bir genç kadının peşine takılarak New York'a gitti; Greenwich Village'de izbe bir apartman dairesinde oda tııttu. Yıllar önce aynı apartmanın bir başka dairesinde Emma Goldman ve Alexander Berkman yaşamışlar, hatta daireyi birlikte çıkarttıkları Mother Earth dergisinin bürosu olarak da kullanmışjardı. 19M)'ların başında Cîreenwich Village, ortodoks olmayan hayat tarzlarının zenginlikle y«ışandığı bir yöreydi. Fakat Rexroth için, Şikago daima "özel bir yer" olarak kaldı. Orayı her şeyden önce "protoıip Amerikan kenti" olduğu için seviyordu. Oysa New York, büyük ölçüde Avrupa kültür ve gcleneğinin etkisindçy di. Bir yıl sonra Şikago'ya döndıı. İki arkadaşıyla birlikte otomatik şiirler ya/.arak Andrc Breton ve Tristan T/.ara gibi avantgard kuramcılann düşüncelerini hayata geçirdi. 1925 yılında New York'ıı yeniden denedi. Bu kez, Hart Crane'in yaşadığı apartmanda küçük bir daireye yerleşti. Hart Crane'in üst kattaki dairesinde, sık sık fotoğraha "The Moon Shirıes on the Moonshine" adlı ragtime parçasın: çaldığını duyuyordu. Köktenci sanatçı komünlerinde dahi yabancılık duyumsayan Rexroth, Anglikan kilisesine devam etmeye başladı. Birkaç ay sonra vaftiz edildi. Çevresindeki dostlarına, şiir ve sanat tutkusuna karşın içini kaplayan derin bir yalnızlık duygusuyla rııhsal bir çekim alanına doğrıı el yordamıyla yol alıyordu. West Park'ta bir Anglikan kilisesine kapandı. Burada iki ay süreyle münzevi bir hayat yaşadı. Toplu ayinlere katıhyor, geri kalan zamanında ise kendisine ayrılan küçük odasında okuyor, şiir yazıyordu. Bazen de Hudson Nehri'ne bakan manastırın çevresindeki korularda yürüyüşe çıkıyordu. Rexroth'un 1940 yılında yayımlanan ilk şiir kitabı Ne Zamanda 1930'larda yazdmış başkaldırı şiirlerinden oluşuyordu. Bazen dizeler arasında naifçe bir altın çağ özlem ve umudu parıldasa da, bu şiirlerde genellikle yazıldıkları dönemin kasvetli havası ve bir tür kıyamet günü sezgisi duyumsanır. Kitapta, ilk karısı Andree, İspanyol Cumhuriyetçileri, Saccı ve Vanzetti (idam edildiklerinde Rexroth yirmiiki yaşındayC U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 2 0 5 Kenneth Rexroth,saltslirlerlyledeğıl,polıtikdusuncevetavırlari¥İadaonemlıbirveresahiptlr Rexroth'lar politik militanlık geleneği olan bir aileydiler. Büyük baba George Rexroth, sosyalist önder Eugene Debs'in yakın dostuydu. Gezgin satıS A Y F A 8 cılık yapan baba Charles Rexroth'un gezilerine bazen Kenneth ve annesi Delia da katılırlardı. Yolları New York'a düştüğünde, anarşist Hippolythe I îavel'in aşçılık ve garsonluk yaptığı, anarşist bohemyanın bulmma yerlerinden biri olan Polly'nin lokantası'nda yemek yiyorlardı. Bir defasında yandaki masalardan birinde oturan Emma Goldman ve sevgilisi Alexander Berkman'ın tartışmalarına kulak misafiri olan küçük Kenneth, uzun yıllar sonra Homestead grevi sırasında sanayici Henry Clay Frick'i öldürmeye teşebbüs suçundan dolayı ondört yıl hapse mahkum olan Berkman'ın Bir Anarşistin Hapishane Anılan'na bir gün önsöz yazacağını elbette bilemezdi. Kenneth Rexroth, ilk gençlik yülarında Şikago'nun köktenci ve bohem havasını soludu. Şikago uzun süreden beri Amerikan işçi hareketinin merkezi sayılıyordu. Kent, Haymarket trajedisi, Pullman grevi gibi işçi sınıfı tarihinde dönüm noktası sayılan olaylara tanık olmuştu. Dünyanın Sanayi Işçileri (IWW) 1905 yılında burada örgütlenmişlerdi. Şikagolular, ılık yaz akşamlannda kentin parklarında (çoğu zaman bir sokak çalgıcısının eşliğinde) nutuk atan anarşist "feylesoflan" dinleme olanağını buluyorlardı. ü günlerde Rexroth'un sık sık uğradığı ve kısaca "The Pickle" (Turşu) adıyla anılan bir kulüp vardı. İşleticileri arasında, Kuzey Michigan madenlerindeki grevler sırasında evinin mutfağında patlayıcı madde hazırlarken üç parmağı kopan IWW örgütçüsü Jack Jones ile "asi kız" adıyla bilinen ve ilerideki yıllarda Birleşik Devletler Komünist Partisi sekreterliğine değin yükselecek olan Elizabeih Gurley Flynn'da vardı. The Pickle'ın en renklı müdavimi ise Emma Goldman'ın sevgililerinden (pek çok sevgilisi vardı fakat o en çok Alexander Berkman'ı sevdi), "hobo'ların kralı" unvanıyla da taçlandırılan Ben Reitman idi.